سیدعلی روحانی
استادیار دانشگاه هنر تهران

جنگ جهانی اول در ایران، هنگامی آغاز شد که کشور گرفتار بحران‌های پس از انقلاب مشروطه بود. در آن ایام بحران فزاینده اقتصادی، وضعیت ناپایدار سیاسی و مداخلات مهارگسیخته قدرت‌های خارجی، ایران را تا آستانه یک دولت ورشکسته و وابسته پیش برده بود. اگرچه دولت مرکزی ایران در جنگ جهانی اول اعلام بی طرفی کرد اما قوای اشغالگر توجهی به آن نکرد و از چندسو کشور را اشغال و در آستانه تجزیه قرار دادند. در واکنش به اشغال کشور، نیروهای بومی در مناطق مختلف ایران به‌صورت خودجوش در برابر قوای متجاوز روس، انگلیس و عثمانی قرار گرفتند و توانستند با مقاومت‌های پراکنده اما موثر روند تسلط قوای خارجی را دچار اختلال کنند، این تلاش‌ها در شمال ایران به پیدایش نهضت…

کاربردهای متعدد فرش در دوره‌های پیشدادی و کیانی وجود دارد که با توجه به شاهنامه فردوسی هشت کاربرد گستردنی اشاره شده را بیان می‌کنیم.

1- کاربرد ادبی: در زبان شاعرانه، ارائه‌های ادبی به غنای کلام شاعر می‌افزایند. در شاهنامه ترکیب «بگسترد داد» یا «فرش جهان» و عباراتی مشابه، ارائه‌هایی‌اند که در زبان فردوسی استفاده شده‌اند.

2- کاربرد فرش در تزئینات جشن و اعیاد: ایرانیان در پیروزی بر دشمن، موارد خوشایند فرهنگی و اعتقادی، مراسم خواستگاری و بازگشت قهرمانان به دیار خود پس از نبرد در تدارک جشن از انواع گستردنی‌ها استفاده می‌کردند.

اندرو کارنگی، سرمایه‌دار اسکاتلندی تبار آمریکایی در 25 نوامبر 1835 در دونفرملین اسکاتلند به دنیا آمد. او در سال 1848 با والدین بسیار فقیر خود به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و از آن‌جا که خانواده‌اش بسیار نیازمند بودند، در کارخانه پنبه پیتسبورگ مشغول به کار شد. کاری که 12 ساعت در روز و 6 روز در هفته انجام می‌شد و اندرو بابت آن حقوق ناچیزی دریافت می‌کرد.

وی پس از مدتی این کار را رها کرد و به‌عنوان یک تلگرافچی مشغول به کار شد. کارنگی در این‌کار بسیار هوشمند و دقیق بود و سختکوشی، هوشیاری و استقامت وی مورد توجه واقع شد.

ویلیس کریر، مخترع دستگاه مدرن تهویه، 26 نوامبر سال 1876 در نیویورک به دنیا آمد. او در دانشگاه «کورنل» درس خواند و سال 1901 در رشته مهندسی فارغ‌التحصیل شد. کریر در ژوئن ١٩٠١ با در دست داشتن مدرک مهندسی مکانیک به استخدام شرکت بوفالو در آمد. او در این شرکت به طراحی سیستم‌های حرارتی پرداخت. یک سال بعد نخستین سیستم تهویه مطبوع را طراحی کرد و در سال ١٩٠۶ وسیله‌ای را برای تصفیه هوا به ثبت رساند. کریر شرکت خود را در سال 1915 تاسیس کرد. این شرکت هنوز نیز با حدود 45 هزار کارگر و کارمند به کار خود ادامه می‌دهد.

تدوین تاریخ نظام سنت قدمایی، اگر نتواند بسط جدید نظام سنت قدمایی را به‌عنوان سنت جدید توضیح دهد، دو خطر می‌تواند داشته باشد: خطر دوگانه نادرست خواندن نص قدیم بر دو مبنای قدیم و جدید. چنان‌که در مکتب تبریز توضیح داده‌ام، حسین نصر سنت‌مدار برای اینکه بتواند برای سنت‌مداری خود به تاریخ استناد کند، «جاویدان خرد» ابوعلی مسکویه را با حکمت خالده سنت‌مداران جدید اروپایی خلط کرده است. او از این حیث مرتکب این اشتباه شده‌ است که سنت‌مداری به ضرورت مبتنی بر فهم سنت نیست، بلکه در موارد بسیاری، سنت‌مداری، به‌عنوان ایدئولوژی تجددستیز، جهل به سنت نیز هست.

سرهنگ گاسپار دروویل افسر فرانسوی است که در سال‌های 1813-1812م در پانزدهمین سال سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار و ولایتعهدی عباس میرزا در ایران اقامت داشته است و در بازگشت سفرنامه‌ای با شرح دقیق جزئیات از اوضاع ایران در این عهد منتشر می‌کند. وی در بخشی از سفرنامه خود شیوه شهرسازی در ایران را این‌گونه توصیف می‌کند: «اصول شهرسازی در مشرق زمین با اروپا تفاوت بسیاری دارد و این تفاوت در ایران بیشتر به چشم می‌خورد؛ زیرا در این کشور سنگ بسیار کم است. ظاهرا شهرهای ایران شبیه به هم بوده و از خانه‌های نامنظم و ناهماهنگی تشکیل شده است.

نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم عثمانی 23 اوت 1514 در دشتی موسوم به چالدران، واقع در غرب آذربایجان، رو در روی همدیگر قرار گرفتند. این جنگ با شکست صفویان و پیروزی عثمانی‌ها به پایان رسید. شاه اسماعیل تا سلطانیه و قیدار و درجزین واقع در نواحی مرکزی‌تر ایران عقب نشست و سلطان سلیم تختگاه تبریز را تصرف کرد. سلطان عثمانی در تبریز بیش از یک هفته یا یک هفته و اندی دوام نیاورد. وی در این مدت بخشی از هم و غم خود را معطوف تاراج شهر از تمامی ثروت‌های مادی و معنوی کرده و گنجینه‌های صفوی و خزاین سلاطین سلف ترکمانیه قراقویونلو و آق‌قویونلو را، به همراه بخش اعظمی از نخبگان پایتخت گرد آورده و همگی را به سوی استانبول فرستاد.