شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • براساس بسیاری اسناد، محمدحسن امین‌الضرب در آغاز کار در تهران فروشنده دوره‌گرد بود اما برسر نوع کالاهایی که می‌فروخت اتفاق‌نظر نیست. بسته به اینکه راوی دوست او بوده است یا دشمنش، محمدحسن یا صراف دوره‌گرد بود یا دوره‌گردی که پارچه‌های ارزان نخی و بند‌تنبان می‌فروخت. طبق روایت یک منبع موثق، محمدحسن در ماه‌های نخستین اقامتش در تهران به کار صرافی پرداخت، به کاری که در آن تبحر داشت و از نیاکانش آموخته بود. پیاده در بازارهای تهران به راه می‌افتاد و از کسبه و بازرگانان سفارش خرید طلاو سکه‌های خارجی می‌پذیرفت و آنچه را براین اساس از حجره‌های گوناگون می‌خرید به سودی به مشتریانش می‌فروخت.

  • رابرت فولتون، مخترع نخستین کشتی بخار در 14 نوامبر سال 1765 در پنسیلوانیا به دنیا آمد. فولتون مهندسی خودآموخته بود و از راه تجربه کارآموزی در کارگاه‌های صنعتی و مطالعه مقالات جیمز وات به فکر طراحی و ساخت یک قایق افتاد که با نیروی بخار حرکت کند. سفر به انگلستان به او کمک کرد تا از نزدیک شاهد فناوری‌های مرتبط با نیروی بخار باشد. در سال 1797 راهی پاریس شد، یعنی همان دورانی که انقلاب فرانسه شوری در اروپا به پا کرده بود و با انقلاب صنعتی گره خورده بود؛ اما زمام امور به دست ناپلئون افتاده بود.

  • اوایل سال 1295 گروهی از دانشجویان ایرانی برای تحصیل به کشور آلمان اعزام شدند. سیدفضل‌الله میرهادی از دانشجویان نخبه‌ای بود که در رشته مهندسی راه و ساختمان و مکانیک در راه‌آهن مشغول به تحصیل شد. او در سال‌های پایانی جنگ جهانی اول در آلمان درجلسات دانشجویی دانشگاه مونیخ با «گرتا دیتریش» مجسمه‌ساز و هنرمند آلمانی آشنا شد و این آشنایی به ازدواجی منجر شد که حاصل آن فرزندان نخبه‌ای بود که توانستند نام ایران را در جهان پرآوازه کنند. اسفند سال 1298 آنها از راه یونان و دریای سیاه به قفقاز و سپس به بندر انزلی آمدند و زندگی خود را در خانه سنتی پدربزرگ آغاز کردند.

  • تاریخ و اقتصاد: هانری رنه دالمانی، سیاح و مجموعه‌دار فرانسوی اواخر سده نوزدهم به ایران سفر کرده و شرح سفر خود را در کتابی نوشته است. گفته می‌شود که کلکسیون آنتیک هانری رنه یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین کلکسیون‌هایی است که در پاریس وجود دارد؛ کلکسیونی از آثاری که از ایران و کشورهای دیگر آسیا خریده یا غارت کرده است. در اینجا بخشی از سفرنامه او را می‌خوانید که در آن تلویحا آورده است: سرمایه جایی می‌رود که امنیت دارد. از این رو تاجران ایران را به فرار از ایران و بردن سرمایه هاشان به اروپا فراخوانده است.

  • در اواخر دوره پهلوی، بورژوازی جدید از میان گروه کوچک کارخانه‌دار و بازرگان بین‌المللی اواسط دهه 1300، به یک گروه برجسته اجتماعی-اقتصادی شامل صدها تن از صنعتگران بزرگ، بانکداران و صاحبان سرمایه مالی، صادرکنندگان و واردکنندگان، پیمانکاران و مهندسان مشاور توسعه یافت. بورژوازی صنعتی عمدتا از طبقه تجاری سنتی برخاست و اغلب برپایه فعالیت‌های تجاری اولیه شکل گرفت. اولین تلاش‌ها به سمت صنعتی شدن در ایران در دهه 1310 زمان تاسیس 175 کارخانه جدید آغاز شد، 111 تا از این کارخانه‌ها با حدود 25 هزار کارگر متعلق به بخش‌خصوصی بود.