شماره روزنامه ۵۹۷۵
|

آرشیو اخبار : تاریخ و اقتصاد

  • تیول در لغت به معنای تملک و تصرف ملک و عقار و زمین‌داری یا واگذاری خالصه‌ای از خالصه‌ها یا مالیات قریه‌ای توسط دولت به یکی از نوکران در ازای مواجب او در تمام عمر است. اصطلاح تیول دلالت بر زمین‌هایی می‌کند که به جای حقوق به ماموران حکومت داده می‌شد. اصطلاح تیول تلفظ نادرست کلمه یتول ترکی چغتایی به معنای «سرزمین و قلمرو» است. مینورسکی تیول را به معنای واگذاری موقت حق جمع‌آوری مالیات‌های دولتی گرفته و آن را از سیورغال که امتیازی موروثی است متمایز دانسته است (دایره المعارف بزرگ اسلام، ذیل تیول).

  • برجسته‌ترین ویژگی‌های آموزش و پرورش در قرن هجدهم عبارت بود از:

    - آموزش و پرورش از سیطره کلیسا درآمد و در اختیار دولت و ملت قرار گرفت، در نتیجه در محتوای آن دگرگونی‌های بسیاری رخ داد.

    - محورهای آموزش بیشتر علمی و فنی شد و موسسات علمی و فنی خارج از نظارت کلیسا به پژوهش پرداختند.

    - قشر وسیعی از مردم به‌ویژه طبقه متوسط از نعمت آموزش برخوردار شدند و در برخی از کشورها قوانین آموزش اجباری به تصویب رسید، هرچند تا سال‌ها عملی نشد.

    - در محتوای آموزش برخی از کشورها، به‌ویژه فرانسه و کشورهای دیگری که در آنها انقلاب صورت گرفته بود، ملی‌گرایی به نحوی از انحا گنجانده شد.

  • جیمز بوکانان، اقتصاددان آمریکایی سوم اکتبر سال 1919 در مورفریزبورو، ایالت تنسی به دنیا آمد. او در سال 1986 به‌خاطر تحقیقاتش در زمینه «توسعه مبانی قراردادی و اساسی در نظریه اقتصادی- سیاسی تصمیم‌گیری»، جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد. بوکانان در سال 1941 از دانشگاه تنسی لیسانس و در سال 1948 با استفاده از بورس تحصیلی از دانشگاه شیکاگو دکترا گرفت. در همین دانشگاه، شاگردان بسیاری تربیت کرد و مقالات مختلفی به رشته تحریر درآورد. بوکانان در طول سال‌های 1968-1956 در دانشگاه ویرجینیا فعالیت داشت.

  • 12 مهرماه سالمرگ احمد محمود، نویسنده بزرگ معاصر است. اعطا مشهور به احمد محمود سال 1310 هـ. . ش، در شهر اهواز متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی او در خانواده‌ای متوسط و کارگری سپری شد. در فاصله سال‌های 1320 تا ملی شدن صنعت نفت که هم‌زمان با اوج جوانی او بود، به علت مبارزات سیاسی دستگیر شد و پس از آزادی به دانشکده افسری رفت و در آنجا به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد. در جریان کودتای 28 مرداد، بار دیگر زندانی و به بندر لنگه تبعید شد. دوران پس از تبعید برای او روزگار سختی بود؛ بیکاری، مسوولیت خانواده و سابقه دو بار زندان و تبعید، همه دست به دست هم داده بود تا رنج‌های مبارز جوان را بیشتر کند.

  • در دوره صفویه یکی از شیوه‌هایی که تاثیرات سوء بـر اقتصـاد ایـران و تشـدید بحـران‌های اقتصادی داشت؛ افزایش نرخ مالیات‌ها بود. جنگ‌های طـولانی و مـداوم مسـلما بودجـه کلانـی می‌طلبیـد و مالیات‌های مردمی، مهم‌ترین منبع تامین این جنگ‌ها بود. بنابراین افزایش مالیات و فشار بر مردم تنهـا راه چـاره شاهان بود. این مساله، تنها تاثیر بروز جنگ‌ها بر اقتصاد مردم نبود. بلکه از یک طرف سپاهیان در هر ایالتی کـه اتراق می‌کردند، تامین علیق (خوردوخوراک چهارپایان) آنان با مردم آنجا بود و از طرف دیگر سـرزمین‌هـای وسـیعی از مـردم مـرزی و سرحدی تحت‌عنوان زمین‌های سوخته (زمین‌سوزی)، ویـران و روسـتاها و دژهـای آنجـا تخریـب می‌شـد، این ویرانی اثرات ماندگاری در پی داشت چرا که از غله و گیاه اثری نمی‌ماند، قنوات و کاریزها مسدود…