در دوره قاجار اتحادیه‌های صنفی نمی‌توانستند موضع سیاسی یا اقتصادی خود را با اقدامات سیاسی تقویت کنند. طی دوره نهضت مشروطه، اتحادیه‌های صنفی قدرتی بودند که می‌شد روی آنها حساب کرد، اما آنها به دلیل سازماندهی ضعیف خود نتوانستند از این قدرت برای بهبود وضعیت خود بهره ببرند. با این حال صنعتگران تنها با تعلق داشتن به یک اتحادیه صنفی می‌توانستند تا حدی صاحب امنیت و وضع قانونی شوند. سازمان ضعیف اتحادیه‌های صنفی می‌توانست شکاف بین حاکمان و زیردستان را پر کند و ترتیبی دهد تا آنها شکایات خود را تنها از طریق میانجی‌گری کارگزاران حامی (واسطه‌ها) به‌ویژه رهبران مذهبی و بازرگانان قدرتمند ارائه کنند.

زینب عیوضی

دکتر افسانه نجم‌آبادی را بیشتر با اثر برجسته و مهم «زنان سبیل‌دار و مردان بدون ریش» می‌شناسیم. اما اثر مهم دیگر و تا حدی مغفول مانده نجم‌آبادی، کتاب «حکایت دختران قوچان، از یادرفته‌های انقلاب مشروطه» است. این اثر در روند بررسی یک پرونده مرتبط با انقلاب مشروطه ایران نشان می‌دهد که چگونه مورخان همزمان با یک رویداد(در اینجا انقلاب مشروطه ایران) سلسله‌ای از اتفاقات را برجسته و علت واقعه‌ای معرفی می‌کنند و آگاهانه یا ناآگاهانه وقایعی دیگر را حذف می‌کنند.

زهرا گلشن

مورخان اغلب با هدف روشن شدن بخش‌های تاریک و مبهم تاریخ تحقیق می‌کنند اما مهم‌تر از نتیجه تحقیق، سامان متفاوت ذهن و فکر مورخ پیش و پس از آن است. اینکه هر مساله‌ای در هر مرحله و شرایط جایگاهی به‌خصوص در عالم فکر مورخ دارد و از آنجایی که تحقیق علی‌القاعده باید در پی پاسخ دادن به مساله مورخ باشد، جالب است که در این معنی دقت کنیم که هر مساله در آغاز و پایان به چه کیفیت و صورتی در ذهن شخص مورخ تجلی یافته است. اهمیت این دقت به تاثیر ناگزیر این جایگاه در روند و نتیجه پژوهش و تفکر بازمی‌گردد و در این شرایط است که می‌توانیم هر آگاهی تاریخی‌ای را که دریافت می‌کنیم با مصدر آن یعنی مورخ در رابطه تنگاتنگی بدانیم که تلقی ما را از مورخ و معرفت او دگرگون می‌کند و ساحتی بسیار ارزشمند…

تنظیم و تالیف: حسن فرازمند‌‌

یک هیات ژاپنی در یک همایش اقتصادی مصادف با روز 25 مرداد سال 1352 در ژاپن اعلام کرد که دولت ژاپن حاضر است حدود 3 میلیارد دلار سرمایه برای انجام پروژه‌های گاز و پتروشیمی به ایران بیاورد. جراید نیز در چنین روزی اعلام کردند: «مدت‌هاست که ژاپن برای گسترش همکاری‌های نفتی خود با ایران تلاش می‌کند و این تلاش در اکثر محافل اقتصادی جهان مطرح است. » خبرگزاری‌ها نیز از توکیو در چنین روزی (25 مرداد 1352) گزارش دادند «مسوولان دولتی و صنایع ژاپن در پایان یک گردهمایی مشورتی فاش کردند که تصمیم دارند گفت‌وگوهای متوقف شده ایران و ژاپن را در مورد تاسیس یک مجتمع پتروشیمی در ایران از سر بگیرند و هیات‌هایی را به ایران اعزام کنند.

وزارت بهداری روز 25 مرداد 1353 در مطبوعات اعلام کرد که به‌منظور اندازه‌گیری و مطالعه میزان آلودگی هوا 5 دستگاه جدید اتوماتیک سنجش آلودگی را برای نصب در 5 نقطه تهران خریداری کرده است. سخنگوی وزارت بهداری به رسانه‌ها اعلام کرد: «این دستگاه‌ها اکنون وارد تهران شده و کارشناسان اداره بهداشت محیط اینک مشغول تهیه مقدمات نصب این دستگاه‌ها در مراکز مختلف پایتخت هستند و قرار است این دستگاه‌ها در میدان‌های فوزیه (امام حسین)، شوش، تجریش، 24 اسفند (انقلاب) و خیابان ری نصب شود و با توجه به سه ایستگاه فعلی ایستگاه‌های اندازه‌گیری مواد آلوده‌کننده هوا در تهران به 9 پایگاه افزایش می‌یابد.

روز 25 مرداد سال 1346 چهار لایحه در جلسه فوق‌العاده مجلس سنا که به ریاست مهندس شریف امامی تشکیل شده بود، تصویب و به دولت امیرعباس هویدا ابلاغ شد که یکی از آنها «لایحه اراضی ساحلی» بود. به موجب لایحه یاد شده اراضی به‌دست آمده از پایین رفتن سطح آب دریای خزر متعلق به دولت بوده و تمام تقاضاهای ثبت این اراضی تا سال 1346 باطل شد. همچنین به موجب این لایحه پس از تصویب آن ظرف مدت 6 ماه، وزارت کشاورزی حدود اراضی مستحدثه را با نصب علائم مشخص کرد و اراضی را که در آنها عمران و آبادی شده بود از طرف دولت به صاحبان بناها و اعیانی‌های ایجاد شده فروخته شد.

یک بیمارستان مجهز روز 25 مرداد سال 1346 به فهرست بیمارستان‌های تهران اضافه شد. جراید در آن روز نوشتند که در مراسم بیمارستان ژاندارمری تیمسار سپهبد اویسی، فرمانده کل ژاندارمری کشور، مهندس امیرنصرت منقح مهندس مشاور ساختمان و تیمسار سرلشکر دکترمیرافضلی، رئیس بهداری ژاندارمری در سخنانی کوتاه و جداگانه اطلاعات لازم درباره این بیمارستان را به اطلاع شاه رساندند. اویسی گفت: «کارهای مقدماتی این بیمارستان از سال 1337 شروع شد ولی به علت قطع اعتبارات تا سال 42 پیشرفت چندانی نداشت تا اینکه در سال 42 به دستور علم، نخست‌وزیر وقت فعالیت ساختمانی از سر گرفته شد و از محل اعتبارات وزارت دارایی تامین اعتبار شد.

«یوسف خوش‌کیش» که یکی از مدیران بانک ملی به‌حساب می‌آمد و قبل از انقلاب به مدیرکلی بانک مرکزی ایران نیز رسیده بود، سحرگاه سپیده‌دم 24 مرداد سال 1359 به حکم دادگاه انقلاب تهران اعدام شد. خبر اعدام او روز 25 مرداد 59 در روزنامه‌های وقت به چاپ رسید و گفته شد که او به جرم ایجاد تورم و شناور نکردن ارز، حرام اعلام کردن معاملات ارزی از طریق قاچاقچیان و دلالان غیرمجاز و رعایت نکردن موازین اسلامی در اقتصاد مفسد فی‌الارض و محارب با خدا و رسول(ص) تشخیص داده شده و به اعدام محکوم شد. روزنامه‌های 25 مرداد 59 همچنین نوشتند که محاکمه او در روزهای 18 تا 20 مرداد 59 انجام شد و اعلام کردند «یوسف خوش‌کیش» فرزند احمد در طول مدیریت خود بر بانک مرکزی به اقتصاد کشور خیانت‌های بزرگ کرده و مرتکب هلاک حرث و نسل شده است و اعدام او…

احتراق بمب‌

باری منزل آمدم یساول قاجاریه رسید که برای چهار ساعت به غروب مانده درب خانه حاضر شوید که هیات شاهزادگان و قاجاریه را خبر کرده‌اند برای عرض تشکر حضور بروند. ناهار خورده بیرون رفتم. حکایت «بُم» (بمب) صبح از این قرار است. آنچه حدس زده‌اند که قریب یقین است این پدرسوخته‌ها که مرتکب کار دیروزی شدند بعد از فرار دو «بُم» (بمب) دیگر که همراه داشتند برای آن‌که مبادا بین راه به یک جهتی محترق شود یا آن‌که گرفتار شوند برگه و علامتی به‌دست آنها باشد پشت اندرون صاحب اختیار که کوچه خیلی خیلی خلوت کج و معوج است و شاید در چند روز یک نفر از آنجا عبور نکند در زیر خاکروبه و کوتی که کنار دیوار بوده مخفی می‌کنند که وقت دیگر آمده ببرند.

گروه تاریخ و اقتصاد: ایرانی آدمی است سازگار که با همه چیز می‌سازد. ولو گاهی هم ژاندارم زهر خود را به او بچشاند یا از دست ارباب (اربابی که در نظر او تنها مرکز قدرت و اختیار و آب و نانش و حتی منزل و مسکنش در دست اوست) آزار ببیند، در گوشه‌ دنج خود خزیده و با عادات کار و بار خود شکر خدا را به‌جا می‌آورد و اگر احیانا پارلمان و مجلسی هم در میان باشد یا نباشد برای او کاملا یکسان است و اگر بخواهی به او بفهمانی که او هم در این مجلس حقی دارد جوابت را با خنده و استهزا می‌دهد.

- جمالزاده، محمدعلی (۱۳۴۵)، خلقیات ما ایرانیان، تهران: کتابفروشی فروغی، ص ۱۲۶.