صباح خسروی‌زاده

بحث و مطالعه علل عقب‌ماندگی و به اصطلاح توسعه‌نیافتگی ایران در دوره سلطنت سلسله قاجار بالاخص در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه با توجه به برگشت محصلان اعزامی به اروپا و گسترش مطبوعات در ایران و توجه روشنفکران تحصیلکرده ایرانی آشنا به اندیشه‌های اروپاییان و شاهدان توسعه‌یافتگی کشورهای اروپایی و همین طور نفوذ و حضور بیشتر غربیان در سیاست‌های داخلی و خارجی ایران، به‌صورت دغدغه‌های فکری اندیشمندان دلسوز ایران و ایرانی درآمد. این دغدغه‌های فکری بود که اندیشمندان را به فکر اصلاح در ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی در ایران واداشت.

تنظیم و تالیف: حسن فرازمند‌‌

بنا به اخبار منتشره در جراید روز 18 مرداد سال 1337 قرار بوده مهندسان دریایی هلندی در بوشهر اقدام به ساختن اسکله‌هایی کنند. در یکی از این خبرها آمده بود: «مقامات شرکت «ندکو» و مهندسان هلندی مشاور سازمان برنامه‌، در حال کشیدن نقشه‌هایی برای ساختن چند اسکله در بوشهر، عسلویه و سورو هستند و تهیه نقشه‌هایشان هم خاتمه یافته است. به قرار اطلاع و خبر منتشر شده، خرید ساختمان منازل در بندر «سورو» آغاز شده است و اقداماتی برای ایجاد ساختمان اسکله‌های جدید در شرف انجام است.

دولت ژاپن روز 18 مرداد سال 37 با ارسال تلگرافی به سفارتخانه در تهران موافقت خود را با ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای «شیروکیا» ژاپن در تهران اعلام کرد. در این تلگراف آمده بود: «قرار است این فروشگاه‌های بزرگ- طبق قراردادی که سال 1336 بین اداره املاک پهلوی و یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های ژاپن به نام «شیروکیا» مبادله و امضا شد- در تهران تاسیس شوند. به دنبال این تصمیم «اوزاوا» یکی از مدیران فروشگاه یادشده برای فراهم کردن مقدمات کار دو هفته پیش به تهران وارد شد و با بهبهانیان، سرپرست اداره املاک و مدیرعامل موسسه بنیاد پهلوی وارد مذاکره شد و اولین قدمی که در راه تاسیس این فروشگاه برداشته شد، موضوع تهیه زمین در محل مناسب است.

در 18 مرداد 1337رسانه‌ها خبر دادند بازار در انتظار دولت است تا تصمیم نهایی را برای مالیات بر سفته مشخص کند؛ زیرا معاملات در بازار به وضع بدی به رکود کشیده شده بود. این خبر روز 18 مرداد 1337 در جراید منعکس شد و طی آن خبر رسید که: «همه بازارها امیدوارند تا یک ماه دیگر که رونق پاییزی بازار آغاز می‌شود، تکلیف مالیات سفته به طور نهایی روشن شود. در ادامه این خبر با اشاره به وضعیت رکود در بسیاری از اقلام آمده است: بازار کتیرا جریان دارد، اما در بازار لندن قیمت آن تنزل پیدا کرده است زیرا چند تاجر ایرانی شخصا در لندن اقدام به فروش کتیرا نموده‌اند و در اثر رقابت آنها قیمت کتیرا پایین آمده است.

بامداد روز 18 مرداد سال 54 روزنامه‌ها در ستون حوادث خود به نقل از منابع قضایی و پلیس اعلام کردند که مدیر شرکت ناسیونال بازداشت شده است که به دنبال درج این خبر سیل تلفن‌ها و مراجعات به کارخانه ایران ناسیونال (ایران خودرو فعلی) آغاز شد و آنها مجبور بودند مکررا پاسخ بدهند که شرکت «ناسیونال» با «ایران ناسیونال» فرق دارد و در ایران ناسیونال هیچ اتفاقی رخ نداده است. خبر مربوط به این شرح بود که: «بامداد امروز، مدیر شرکت ناسیونال (کوفرد) واردکننده لوازم الکتریکی از قبیل رادیو، تلویزیون، ماشین رختشویی و یخچال به جرم گران‌فروشی بازداشت شد.

روز 18 مرداد سال 1353 در جراید خبری منتشر شد که حکایت از اعزام شماری از کارگران منتخب کارخانه‌ها به خارج از کشور برای تحصیل و دوره‌های آموزشی داشت. در خبر یادشده آمده بود: «برای توسعه و گسترش آموزش فنی‌وحرفه‌ای کارگران در تهران و شهرستان‌ها دفاتر راهنمایی فنی ایجاد می‌شود و کارگران برای گذراندن دوره‌های آموزشی به خارج از کشور اعزام خواهند شد و براساس این برنامه ظرف 3 سال آینده (53 تا 56) جمعا 66 هزار کارگر در داخل و خارج از کشور آموزش می‌بینند. دکتر گل‌پرور مدیرعامل صندوق کارآموزی در این‌باره اعلام کرده است: برنامه آموزش به کارگران برای بالا بردن سطح مهارت آنها گسترش یافت و این برنامه بر پنج روش استوار است که این روش‌ها عبارتند از: آموزش از طریق مراکز حرفه‌ای وزارت کار و امور اجتماعی، آموزش به‌وسیله…

گروه تاریخ و اقتصاد‌‌: الینور استروم، هفتم اوت سال 1933 در کالیفرنیا به دنیا آمد. این اقتصاد دان آمریکایی در سال 2009 به همراه الیور ویلیامسون برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. او نخستین زنی است که این جایزه را به‌خاطر تحلیل «حاکمیت اقتصادی» Economic Ggovernance به‌دست آورد. استورم در سال 1965 از دانشگاه ایندیانادر رشته اقتصاد سیاسی مدرک دکترا گرفت و او طی پنج دهه به شرح و بسط نظریه اقتصاد سیاسی و «اقتصاد عمومی» خود پرداخت که در آثاری همچون مدیریت امور عمومی: تکامل نهادها برای کنش جمعی (1990)؛ شکل دهی به نهادها برای خودمدیریتی نظام‌های آبیاری(1992 ) و.

گروه تاریخ و اقتصاد‌‌: برای مازندران، انقلاب مشروطیت سرآغاز تحولی چندوجهی بود که ریشه در رویدادهای پایتخت، اوضاع محلی و نیز سیاست روسیه داشت که از 1907 آزادتر از گذشته منویـات خود را در شمال ایران محقق می‌کرد. این ولایت در سراسـر سـال‌های 1331-1327 ق دستخوش آشوب و ناامنی بود که از رویارویی نیروهای محلی با یکدیگر و نیز با قوای دولتی ناشی می‌شد. برای درک بهتر این اوضاع، به یادآوری این نکته بسنده می‌کنیم که در دوره هفت ساله یادشـده 14 حـاکم از سـوی دولـت مرکـزی، خـوانین شورشـی و محمدعلی شاه بـر مازنـدران گمـارده شـدند.

گروه تاریخ و اقتصاد‌‌: یکی از گروه‌های شهری که از قدیم‌الایام در ایران وجود داشتند خدمه‌ بودند. تجار،اعیان و متمولان شهری اغلب تعداد زیادی خدمتکار برای امور خانگی و امور بیرون از خانه و محل کار داشتند. وجاهت هر تاجر یا ثروتمندی را از روی تعداد خدمه‌ای که پشت‌سرش حرکت می‌کردند مشخص می‌کردند. این گروه کسانی بودند که در منزل اربابی زندگی می‌کردند و بسته به شغلی که داشتند به ازای دریافت حقوق یا به ازای دریافت جای خواب، پوشاک و خوراک برای ارباب خود کار می‌کردند. بخش زیادی از امور این گروه از حق حساب‌ها یا انعامی که از رفت و آمد‌کنندگان به منزل اربابی دریافت می‌داشتند، می‌گذشت.