گروه تاریخ و اقتصاد: روابط آلمان با ایران در قرن شانزدهم براساس سیاست و در قرن هفدهم براساس سیاست و اقتصاد و در قرن هجدهم براساس روابط علمی قرار گرفته بود. آلمانی‌ها سیاست دیرینه اروپاییان را که در پشت دولت عثمانی متحدی برای خود بیابند، دنبال نمودند و این متحد را دولت ایران می‌دانستند. برای آلمانی‌ها امپراتوری عثمانی دشمنی بود که نه‌تنها برای آلمان خطری حیاتی محسوب می‌شد، بلکه موجودیت دنیای مسیحیت را به‌خطر انداخته بود. اتحاد با ایران در سرلوحه برنامه کشور آلمان قرار گرفته بود و هر روز این احتیاج مبرم‌تر می‌شد.

فاطمه‌سادات جلالی چیمه　

قبل از برقراری رژیم مشروطیت در ایران، امور دارایی کشور با وضع به‌خصوصی که در دنیا بی‌سابقه بود، اداره می‌شد. در دوران سلاطین قاجار، هنگام جمع‌آوری درآمد‌های دولتی و تامین وجه برای مخارج ضروری کشور، از اصل عدم تمرکز پیروی می‌شد. به این ترتیب که هر استان و شهرستان، واحد مستقلی تشکیل می‌داد که در مرکز برای آن دستورالعملی (بودجه جمع و خرج)، توسط مستوفی مربوطه تهیه می‌شد و پس از آنکه این دستورالعمل از تصویب مقامات دولتی و توشیح مقام سلطنت می‌گذشت، برای اجرا به فرماندار و فرمانده هر محل ابلاغ می‌شد.

تنظیم و تالیف: حسن فرازمند

در چهارم مرداد 1337 از خرمشهر خبر رسید که کشتی‌های زیادی از سوی کشورهای اروپایی وارد شده است و این بندر از حضور آنها متراکم شده است و در حال حاضر آنها دارند بی‌وقفه و نفس‌گیر کالاهای خود را در بندر خرمشهر تخلیه می‌کنند تا به زودی نوبت به دیگران برسد و این امر بر میزان واردات کالا به کشور به طرز قابل ملاحظه‌ای افزوده و به نظر می‌رسد که از بابت صادرات تقلیل یافته است و گویا به یک چهارم رسیده است. یک مقام کشتیرانی در خرمشهر به خبرنگاران در روز چهارم مرداد 37 گفت: کشتی‌های بسیاری در نوبت برای تخلیه کالا هستند و برخی از آنها که دیدند وضع خیلی شلوغ است برای تخلیه بارشان راهی بندر شاپور شدند.

مساله پرداخت پول بابت «رتبه»های عقب‌افتاده فرهنگیان روز چهارم مرداد سال 1337 در وزارت دارایی مورد بحث زیادی قرار گرفت . جراید نیز در این باره نوشتند: یکی از مقامات عالی‌رتبه وزارت دارایی اظهار کرد: اعتباری که برای پرداخت پول رتبه فرهنگیان لازم است باید توسط خود وزارت فرهنگ از محل «صرفه‌جویی»ها در بودجه تامین شود. پیشنهاد پرداخت حقوق یک رتبه عقب‌افتاده فرهنگیان توسط شورای معاونان ثابت وزارتخانه‌ها ارائه شده و در حال حاضر اصل پیشنهاد براساس تعهدی است که وزارتخانه‌ها قبول کرده‌اند تا اعتباری را که برای این کار لازم است از محل صرفه‌جویی بودجه خود تامین کنند.

یک مقام مطلع کنسرسیوم در چهارم مرداد 1337 به خبرنگاران گفت: عملیات عمرانی و ساختمانی پایگاه نفتی جزیره خارک با سرعت پیش می‌رود و از طرف شرکت‌های عامل نفت، اعتباری به مبلغ 52 میلیون لیره برای انجام عملیات ساختمانی قرارداد کنسرسیوم تامین گردیده و هزینه عملیات ساختمانی جزیره خارک نیز از همین محل به مصرف می‌رسد. ساختمان جزیره خارک از 6 ماه پیش آغاز گردیده و تا به حال قسمت اعظم بناها از قبیل انبارهای مجهز نفت و فرودگاه، اسکله‌های بزرگ که کشتی‌های بزرگ صد هزار تنی می‌توانند در کنار آن پهلو بگیرند همچنین مدارس و موسسات عمومی در جزیره مزبور از طرف ادارات دولتی تکمیل گردیده است.

چهارم مرداد 1337 روز بسیار خوبی برای آن دسته از صاحبان کارخانه‌هایی بود که قصد داشتند ماشین‌آلات خریداری شده خود از خارج را از طریق بنادر و گمرکات وارد ایران کنند، زیرا در اطلاعیه‌ای که در جراید روز چهارم مرداد 37 به چاپ رسید، این دسته از صاحبان کارخانه‌ها از پرداخت عوارض گمرکی برای واردات ماشین‌آلات خود معاف اعلام شدند. براساس فهرستی که از سوی کمیسیون معافیت گمرکی ماشین‌آلات جدید منتشر شد، این کارخانه‌ها از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی واردات ماشین‌آلات معاف شدند: شرکت‌ سهامی تولید ساوه (برای شکلات‌سازی)- شرکت سهامی لعاب ایران (برای تولید لعاب‌کاری)- شرکت سهامی کارخانه‌های روغن‌کشی و پنبه‌پاک‌کنی (برای خط تولید روغن‌کشی)- شرکت پلاسکو (برای خط تولید و تهیه اجناس پلاستیکی)- شرکت صنعتی پشم‌باف (برای خط تولید…

برقراری کمک هزینه تحصیلی و ارزی دولتی برای عده زیادی از محصلان ایرانی مقیم آمریکا مطلبی بود که توسط خبرنگاران در جراید روز چهارم مرداد سال 1337 منعکس و طی آن گفته شد: شاه پس از مراجعت از سفر آمریکا دستوراتی برای رفاه حال دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا داده است که دراین زمینه وزیرفرهنگ به خبرنگاران توضیح بیشتری داد و گفت: این وزارتخانه از متن قانون اعزام محصلان به خارج مصوب تیر ماه 36 به زودی استفاده خواهد کرد و براساس آن کمک هزینه تحصیلی و ارزی دولتی برای عده جدید محصلان ایرانی در خارج کشور را برقرار خواهد ساخت.

یکی از مشهورترین امتیازاتی که در زمان ناصرالدین شاه قاجار (پنجم مرداد 1251) و با اصرار میرزا حسین خان سپهسالار، صدراعظم وقت به بیگانگان داده شد، امتیاز رویتر بود. این امتیاز بین دولت ایران و یک فرد انگلیسی به نام بارون جولیوس رویتر که یک یهودی بود در 24 ماده به امضا رسید. به موجب این قرارداد، امتیاز انحصاری ایجاد راه آهن و استخراج معادن ایران از قبیل زغال سنگ، آهن، مس، سرب، نفت و به‌طور کلی هر معدن دیگری را که قابل بهره برداری برای کمپانی باشد به مدت هفتاد سال به رویتر انگلیسی واگذار شد.

در اواخر قرن سیزدهم تجارتخانه‌های اروپایی و آمریکایی که در امر فرش فعالیت داشتند، جهت تامین فرش موردنیاز بازارهای خود شعباتی را در مراکز قالیبافی ایران تاسیس کردند. کارگزاران این شرکت‌ها پشم‌های رنگ‌شده را همراه با نقشه‌های مطلوب خود در اختیار بافندگان قرار داده و سفارش بافت فرش را با عقد قراردادهایی به آنان می‌دادند. ادواردز معتقد است که احیای قالی‌بافی نوین در ایران از سال 1885 آغاز شد. او به کتابی از «ای. استبینگ» با عنوان «قالی مقدس مسجد اردبیل» که در سال 1892 در لندن به چاپ رسیده اشاره می‌کند.