دکتر علی ططری

وضع قوانین اجتماعی به‌خصوص در زمینه کار و مشاغل صنعتی در ایران عهد قاجاریه به ویژه قبل از مشروطیت، مورد غفلت زمامداران وقت واقع شده بود. شکل‌گیری طبقه کارگر ایران از اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم آغاز شد و علت اصلی آن، تحولات عمیق ایجاد شده در کشور بود که در جای خود باعث خانه‌خرابی روستاییان و ورشکستگی پیشه‌وران شده بود. نیروی کار شهری اندک و بخش اعظم این نیرو در کارگاه‌های صنعتی سنتی کار می‌کردند. در این زمان ترکیب اصلی طبقه نوپای کارگر ایران را پیشه‌وران ورشکست شده، فقرای شهری، اعضای ایلات و به‌خصوص عمده‌ترین بخش آن را روستاییان تشکیل می‌دادند.

تنظیم و تالیف: حسن فرازمند

30 تیر 1337 مطبوعات به نقل از مسوولان مربوطه نوشتند: اطلاع حاصل شد ساختمان جدید فرودگاه بین‌المللی مهرآباد روز سه‌شنبه چهاردهم مرداد 1337 (سالگرد جشن مشروطیت) طی مراسمی افتتاح خواهد شد. در ادامه این گزارش‌ها آمده است: قرار است که شاه شخصا ساختمان جدید فرودگاه مهرآباد را افتتاح کند و با افتتاح ساختمان جدید، کلیه دفاتر شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی در ساختمان جدید متمرکز خواهد شد و از فردای آن روز ایاب و ذهاب مسافرین هوایی از ساختمان جدید صورت خواهد گرفت.

از 30/ 4/ 1337 بانک کارگشایی فرش را هم به‌عنوان امانت قبول کرد. در اطلاعیه‌ای که ازسوی بانک ملی ایران در این خصوص در جراید منتشر شده، آمده است: از 30تیر 1337 شعبه بانک کارگشایی در خیابان رشدیه تهران مشغول به‌کار خواهد شد. در ادامه این خبر آمده است: فرش هم به‌عنوان گروگان یا امانت از طرف بانک کارگشایی موردقبول خواهد بود و بانک برای مساعدت بیشتر نسبت به اشخاص مستمند به‌زودی شعبی در خیابان مولوی و میدان فوزیه افتتاح خواهد کرد و تعداد انبارهای خود را نیز افزایش خواهد داد. در همین حال خبر رسیده است که وام‌های پرداختی بانک رهنی چه از لحاظ تعداد و چه از حیث مبلغ اضافه شده است.

تیمسار سرتیپ اخوی، وزیر کشاورزی روز سی‌ام تیر 1337 درباره نحوه استفاده کشاورزان از وام 3500 میلیون ریالی، اطلاعاتی به این شرح در اختیار خبرنگاران قرار داد: تقویت بنیه مالی کشاورزان مورد کمال توجه است، به موازات اقداماتی که از طرف دولت برای ترویج کشاورزی نوین به‌عمل می‌آید، کوشش می‌شود وسایل کار کشاورزان نیز از هر حیث فراهم شود. پس از تصویب قانون استفاده از تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس جهت امور تولیدی مبلغ 3500 میلیون ریال برای امور کشاورزی اختصاص یافت و قانون آیین‌نامه خاصی تنظیم شد و اکنون پس از طی مراحل قانونی آماده اجرا گردیده است و برای اولین‌بار در تاریخ کشاورزی ایران چنین اعتبار هنگفتی طبق برنامه مشخصی به‌منظور افزایش تولید محصولات کشاورزی و عملیات عمرانی در نقاط مختلف کشور به کار می‌افتد.

طبق تصمیمات اتخاذشده توسط بانک ملی ایران، اعتبارات تاجران زمین از 30 تیر سال 1337 قطع شد. در خبری که در این زمینه جراید چاپ کردند، آمده است که برای مبارزه با زمین‌خواری و خرید اراضی، علاوه‌بر وضع کردن مالیات جدید بر معاملات املاک و اراضی، از طرف بانک ملی ایران نیز تصمیماتی اتخاذ شده است. به‌موجب این تصمیمات بانک ملی ایران اگر ضمن تحقیقات و بازرسی‌های خود متوجه شد که مشتریان بانک از اعتبارات بانک ملی برای خرید و فروش اراضی استفاده می‌کنند، فورا اقدام به بستن اعتبارات ایشان خواهد نمود. مقامات بانک ملی اظهار کردند که از طرف مامورین بانک درباره نحوه معاملات مشتریان مطالعات و بررسی‌های دقیقی ادامه دارد و چون در جریان این بررسی‌ها مامورین متوجه شدند که پنج نفر از تجار اعتبارات دریافتی را به‌ مصرف خرید اراضی…

گزارش‌های اقتصادی سی‌ام تیر 1337 حکایت از آن داشت که به‌خاطر رکود دهه محرم در بازار تهران، قیمت «زیره» کرمان ترقی کرد و قیمت مغز بادام تنزل داشت. این گزارش‌ها نشان می‌دهد: در30/ 4/ 1337 بازار تهران جریان عادی داشت و خرید و معاملات به رکود فصلی و حالت انتظار ناشی از «بحران خاورمیانه» و عدم خرید‌و‌فروش دهه محرم نیز افزوده شد، در نتیجه بازار حداقل تا خاتمه ایام سوگواری فعالیت زیادی نخواهد داشت و خریدهای عمده فقط روی چند نوع کالای صادراتی است که معمولا براساس تقاضای خارج از کشور جریان دارد. به هر حال بازار از دیروز به یک رکود شدیدتر افتاده و یکی از تجار اظهار کرد رکود دهه محرم که همیشه وجود داشت، در این ایام که بازار حالت انتظار به‌خود گرفت بسیار مفید خواهد بود و اگر اغتشاشات اخیر در ماه پاییز که فصل رونق…

فرزانه ابراهیم‌زاده

جواد شهرستانی آخرین شهردار پایتخت در حکومت پهلوی در سن ۹۳ سالگی در مشهد درگذشت. شهرداری که در زمان او کلنگ مهم‌ترین بناهای فرهنگی و اجتماعی پایتخت از جمله موزه هنرهای معاصر، تالار وحدت، بهشت زهرا و تئاتر شهر زده شد. او تنها شهردار دوره پهلوی است که هنوز نامش بر یکی از محله‌های مشهد باقی مانده است. در ۱۰۸ سالی که از تصویب قانون بلدیه پایتخت در مجلس دوم گذشت و میرزا عباس مهندس‌باشی به‌عنوان نخستین شهردار تهران در ساختمان بلدیه در خیابان جبه‌خانه مستقر شد تا امروز ۵۷ نفر به‌عنوان شهردار تهران انتخاب شده‌اند.