فاطمه ترکچی

کارشناسان موزه و اسناد صنعت نفت ایران در نخستین روزهای پاییز امسال(1394) در میانه بررسی و طبقه‌بندی اسناد قدیمی به سندی با موضوع نفت «چیاسرخ» دست یافتند که از ارزش بسیاری برخوردار است.

با چیاسرخ و داستان نفت آن آشناییم و می‌دانیم که این منطقه در شمال‌غرب قصرشیرین، یکی از شهرهای کرمانشاه قرار دارد. در اینجا پس از توضیح مختصری از تاریخچه اکتشاف و استخراج نفت در این منطقه، به شرح سند مذکور خواهیم پرداخت. اولین کارشناس نفتی که از ایران بازدید کرد، ویلیام لافتوس، کاشف، باستان شناس و زمین شناس انگلیسی بود.

مرتضی رسولی‌پور: احمدنفیسی متولد 1298 از مدیران پیشین سازمان برنامه و شهردار تهران در زمان نخست‌وزیری علی امینی و اسدالله علم و از کارگردانان اصلی کنگره جنجالی آزادزنان و آزادمردان بود. وی به اصرار شاه به سمت شهردار تهران منصوب شد، اما در آذر ماه 1342 بازداشت شد و در محافل سیاسی و مطبوعاتی علت این موضوع اختلاف‌نظر بین او و پیراسته ــ وزیر کشور ــ قلمداد شد. البته این ظاهر قضیه بود و با واقعیت فاصله داشت.

در این گفت‌وگو موضوعاتی چون خاندان نفیسی، تشکیلات سازمان برنامه و بودجه و نارسایی‌های آن، کارخانه ذوب‌آهن ایران، شهرداری تهران در دولت امینی و علم، انجمن‌های شهری، کنگره آزادزنان و آزادمردان، اختلاف شهرداری با خرم، اصلاحات ارضی در ایران، واقعه 15 خرداد، کانون مترقی، ترور منصور، اختلاف…

در 10 آذر ماه 1311 ش. قرارداد نفت دارسی توسط ایران لغو شد. در این روز، در جلسه علنی مجلس شورای ملی، سید‌حسن تقی‌زاده، وزیر مالیه لغو امتیاز دارسی را اعلام کرد. حاج محتشم‌السلطنه اسفندیاری، فهیم‌الملک فهیمی و علی دشتی نمایندگان مجلس نطق‌هایی در تایید اقدام دولت ایراد کردند. گزارش وزیر مالیه در لغو امتیاز دارسی به اتفاق آرا مورد تصویب قرار گرفت. این در حالی بود که در سال 1280 ش (1901 م) ویلیام دارسی، سرمایه‏دار انگلیسی، موفق به کسب امتیاز بهره‏برداری و لوله‏کشی نفت و قیر در سراسر ایران، به غیر از شمال و شرق کشور، به مدت شصت سال شده بود.

جاده چالوس در 10 آذر‌ماه 1312 ش. افتتاح شد. راه چالوس از کرج تا چالوس 168 کیلومتر و عامل اتصال تهران به دریای خزر است. مسیر آن از ابتدا تا انتها کوهستانی است. ارتفاع راه در کرج 1400 متر و عرض معمولی این راه 8 متر است که در بعضی نقاط به 12 متر می‌رسد. پل‌ها و لوله‌های این راه که جمعا به طول 2443 متر است با سنگ و آهک ساخته شده است. ساختمان این راه در بهار 1310 و پل چالوس در بهمن 1311 شروع شد. طول پل 140 متر است. راه چالوس به «راه مخصوص» نام‌گذاری شد.

پس از جنگ جهانی اول، فرانسه که با امضای معاهده ورسای با تصرف مناطقی از آلمان به کناره‏های رودخانه راین در آلمان دسترسی پیدا کرده بود، از باز پس گرفتن این نواحی توسط آلمان وحشت داشت و می‏خواست به نحوی الحاق این اراضی به فرانسه را تضمین کند. پس از آن در پنجم اکتبر 1925م نمایندگان فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا، بلژیک، لهستان و چکسلواکی در لوکارنو در آلمان گرد آمدند تا درباره تثبیت مرزهای خود و نیز غیرنظامی شدن منطقه راین گفت‌وگو کنند. در این کنفرانس یک رشته توافق‏ها بین دولت‏های شرکت‏کننده به عمل آمد و این موافقت‏نامه‏ها در نهایت در اول دسامبر 1925م به امضا رسید.

گروه تاریخ و اقتصاد: من شکست نخورده‌ام، بلکه ۵۸۶ راه را که منجر به موفقیت نمی‌شوند، پیدا کرده‌ام.

- توماس ادیسون

1908 : انفجار یک معدن زغال‌سنگ در پنسیلوانیا موجب کشته شدن 158 کارگر شد.

1945: نظام سلطنتی در یوگوسلاوی ملغی شد.

1951: دستگیری «هنری ناوارا» در تهران به اتهام جاسوسی برای انگلستان هیاهوی فراوانی در مطبوعات جهان به راه انداخت.

1960: موریتانی استقلال خود را به دست آورد.

1990: شورای امنیت سازمان ملل تا 15 ژانویه 1991 به دولت عراق مهلت داد که کویت را تخلیه کند.

گروه تاریخ و اقتصاد: کریستال پالاس ( قصر بلورین) در 30 نوامبر سال 1936 دچار حریق شد و از بین رفت. این نخستین بنای مدرن در دنیا بود که با مصالح جدید یعنی آهن و شیشه ساخته شده بود. اجزای این بنا به صورت پیش ساخته تولید و درمحل نصب شدند. این ساختمان با مساحت ۷۱۵۰۰ مترمربع بزرگ‌ترین ساختمان ساخته شده تا آن زمان بود.

این قصر بلورین در سال ۱۸۵۱ برای نمایشگاه جهانی لندن ساخته شد. این ساختمان که در هاید پارک لندن ساخته شد، نقشه‌ای کشیده و مستطیل شکل داشت به طول ۵۶۳ متر و به عرض ۱۲۴ متر و مساحت زیر ساختمان این قصر در کلیه طبقات بیش از ۹ هکتار بود.

گروه تاریخ و اقتصاد: جی. آر. دی. تاتا بازرگان هندی - فرانسوی و بنیان‌گذار شرکت خودروسازی تاتا در 28 نوامبر سال 1993 در ژنو درگذشت. او از تبار ایرانیان زرتشتی بوده و در خانواده‌ای به دنیا آمده بود که جزو خانواده‌های ثروتمند و صنعتگر هند بوده‌اند. اگرچه خودش زاده پاریس بود اما همه عمر در مسیر پیشرفت صنعت هند تلاش کرد. «تاتاموتورز» بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی در هند محسوب می‌شود. این شرکت چند سال پیش ارزان‌ترین خودرو دنیا را با قیمت 2500 دلار تولید کرد.

گروه تاریخ و اقتصاد: در اصفهان، جنوب منطقه جلفا و در دامنه کوه صفه، گورستان تاریخی ارامنه قرار دارد. منطقه‌ای که به قبرستان ارامنه معروف است تماما در انحصار قبرها قرار ندارد واز مساحت ۳۰هکتاری آن نیمی به‌صورت فضای سبز، زمین بازی فوتبال و اراضی دست نخورده باقی مانده است. این مکان در سال ۱۳۲۳در اداره کل ثبت اسناد و املاک استان اصفهان به ثبت رسید. سابقه تاریخی و اهمیت این گورستان را می‌توان از باقیمانده سنگ آرامگاه‌های آن بررسی کرد. به غیر از ارامنه مقیم اصفهان، بسیاری از غیرایرانیان که ساکن یا مشغول به کار در اصفهان بوده‌اند، نیز در این گورستان آرمیده‌اند.