گروه‌تاریخ اقتصاد- آنچه می‌خوانید از مجموعه نامه‌های امیرکبیر انتخاب شده که توسط میرزا اسدالله ارباب، یکی ازتجار تهران روایت شده است: وایضا جناب آقای میرزا اسدالله ارباب تاجر تهران که از دوستان قدیم و در عداد اصحاب دانش و ارباب بینش ممتاز است، از والد خود مرحوم حاجی محمدابراهیم ارباب روایت می‌کند که فرمود یک روز صبح که فجر دمیده بود در منزل به مقدمات ادای فریضه مشغول بوده صدای دق الباب شنیدم. به خادمه‌ای که بیدار بود، گفتم ببین کوبنده در خانه کیست؟ چون بازگشت گفت: فلان ساربان است و می‌گوید مطلبی دارم که به حاجی آقا باید عرض کنم.

دکتر هوشنگ ‌طالع‌ ورود آل بویه به بغداد در سال 334 ﻫ. ق/946م، نوید دوره تازه‌ای را می‌داد، که آنها وارث دوره‌ای شدند که زمینه‌های آن، از قبل شکل گرفته بود. ریشه‌های دگرگونی اجتماعی به قبل از ورود آل بویه به بغداد برمی‌گشت. نهضت ترجمه که از زمان مأمون عباسی (198ﻫ. ق/813م) تشدید شد، باعث گسترش این دگرگونی بود. افکار یونانی (ناسوتی‌گرایی) در جامعه رو به رشد عباسی گسترش یافت و این امر به نوبه خود بر اندیشه‌های اجتماعی تاثیرگذار بود. این اندیشه‌های متفاوت که سابقه‌ای در جهان اسلام نداشت، روی عده‌ای از نخبگان و اندیشه‌وران آن روز تاثیر عمیقی به‌جا گذاشت و متن جامعه را نیز دچار دگرگونی ساخت.

در تاریخ نهم خردادماه سال 1304 رییس نظمیه ایالتی خراسان و سیستان اعلانی درباره مقررات جدید کشور فرانسه برای اقامت اتباع خارجه در آن کشور منتشر کرد که جالب به نظر می‌رسد. در این اعلان ضمن اشاره به وضع مقررات جدید برای اقامت اتباع بیگانه توسط دولت فرانسه، مفاد بخشنامه رییس کل تشکیلات نظمیه برای اطلاع اهالی ذکر شده است. این مقررات شامل مواردی چون «ضرورت کسب ورقه هویت توسط اتباع خارجی دارای بیش از 15 سال سن که بیش از 15 روز در فرانسه می‌مانند، مدارک مورد نیاز برای دریافت ورقه هویت، شرایط صدور و مدت اعتبار، شرایط صدورالمثنی، وظایف اتباع خارجی هنگام تغییر اقامتگاه، مجازات ناشی از رفتار خلاف نظامات جاریه کشور فرانسه و تقلب یا جعل ورقه هویت، شرایط در نظر گرفته شده برای متقاضیان کار در فرانسه، وظیفه مالکان…

وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در تاریخ نهم خردادماه سال 1304 ضمن اشاره به تقاضای علی اکبر خان، معاون اداره راه قزوین برای انتشار مجله‌ای به نام «ترجمان حقیقت»، موضوع مجله، ترجمه اطلاعات مفید علمی، ادبی و اخلاقی از روزنامه‌های خارجی مدنظر قرار گرفته و پیشنهاد شده درخواست علی اکبرخان با توجه به ماده (6) قانون مطبوعات برای رسیدگی به وزارت معارف ارسال شود.

قانون انحصار معاملات قند و شکر در دست دولت که یکم خرداد 1304 با هدف تثبیت بها و زمینه آن در بازار به تصویب مجلس رسیده بود از روزی چون امروز، در 82 سال پیش به اجرا گذارده شد.

بیست و هفتم ماه مه 1614 شاه عباس یکم پس از دریافت دومین پیام فیلیپ پادشاه وقت اسپانیا که در آن، خواسته بود ایران جزیره بحرین را به اسپانیا بسپارد تا مروارید استخراج کند، خطاب به فرستاده پادشاه اسپانیا گفت که بحرین طبق اسناد موجود و فرهنگ مردم آن جزئی از قلمرو ایران بوده است و وی بر سر قلمرو ایران با کسی مذاکره و مصالحه نخواهد کرد و اگر پادشاه اسپانیا از آن گوشه جهان مدعی بحرین است تنها از طریق جنگ می‌تواند آن را از ما بگیرد که گمان نمی‌کنم در جهان ارتشی یافت شود که بتواند با سرباز ایرانی مصاف دهد.

در 9 خرداد سال 1311 روزنامه اطلاعات، خبری درباره ساخت کوره‌های جدید الکتریکی توسط آمریکایی‌ها منتشر کرد. خبر این‌طور شروع می‌شود «ارباب فن اطلاع دارند که آب در 100 درجه سانتیگراد جوش می‌آید و بالاترین درجه حرارتی که انسان تاکنون موفق به تولید آن شده است، به بیشتر از 2600 درجه نمی‌رسد. در ادامه خبر توضیح می‌دهد «آهن در 2400 درجه حرارت آب شده، تبدیل به بخار می‌شود و طبق اخبار رسیده از آمریکا، آنها اخیرا موفق به اختراع و ساخت کوره الکتریکی‌ای شده‌اند که می‌توان با استفاده از آن 3600 درجه سانتیگراد حرارت ایجاد کرد؛ یعنی 1000 درجه حرارت این کوره از حرارت تمام کوره‌های الکتریکی دنیا زیادتر است و این قوی‌ترین حرارتی است که تاکنون علم موفق به ایجاد آن شده است و از مزایای این کوره جدید، یکی آن است که در دسترس…

اشاره: در این مقاله تحولات سازمان مدیریت و بودجه طی سه دوره (دوره پهلوی یا دوره شکل‌گیری، دوره اول پس از انقلاب تا سال 1385 و دوره دوم یا دوره انحلال سال 1385 تا 1391) مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. دوره پهلوی یا دوره شکل‌گیری در سال 1316 شمسی با شکل‌گیری شورای اقتصاد موضوع «برنامه‌ریزی مدرن» در کشور ایران از جهت نظری مطرح شد (76 سال پیش). در فروردین‌ماه سال 1325 یعنی 9 سال بعد هسته اولیه سازمان مدیریت و بودجه با تشکیل «کمیسیون برنامه» شکل جدیدی به خود گرفت (67 سال پیش). در مردادماه همان سال به پیشنهاد کمیسیون برنامه «هیات عالی برنامه» یا «شورای‌عالی برنامه» تشکیل شد که وظیفه این شورا تهیه برنامه عمرانی کشور، کنترل و نظارت بر اجرای طرح‌های مصوب بود (67 سال پیش).