هشدار رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به رئیس جمهور:
ترامپ مجوز کنگره برای جنگ با ایران را ندارد
روز پنج‌شنبه، ۲۶ اردیبهشت (۱۶ مه) نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس نمایندگان ایالات‌متحده در جمع خبرنگاران اظهار کرد که مجلس برای دولت ترامپ مجوز جنگ علیه ایران را صادر نمی‌کند. پلوسی گفت: «امیدوارم مشاوران رئیس‌جمهوری متوجه باشند که آنها به هیچ‌وجه از اختیار چنین اقدامی برخوردار نیستند.» نانسی پلوسی همچنین به کاخ سفید هشدار داد که مجوز جنگ که پس از حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ برای حمله به افغانستان و رویارویی با القاعده به تصویب کنگره رسیده بود، برای مقابله با ایران اعتبار ندارد.پلوسی همچنین تاکید کرد که دولت جمهوری‌خواه ترامپ باید «اطلاعات طبقه‌بندی شده‌ای» درباره ایران را برای قانون‌گذاران ارشد، موسوم به «دسته هشت»، فراهم کند. دسته هشت «از رئیسان فراکسیون‌های احزاب جمهوری‌خواه و دموکرات در سنا و مجلس نمایندگان و سخنگویان دو حزب و همچنین رئیسان کمیته‌های امنیتی این دو مجلس و معاونان آنان تشکیل شده است.
تعدادی از رهبران کنگره پس از ترک این جلسه حاضر نشده‌اند درخصوص این نشست با رسانه‌ها صحبت کنند. سناتور دموکرات مارک وارنر، عضو ارشد کمیته اطلاعاتی مجلس سنا اما گفت که بهتر است قانون‌گذاران بیشتری از این گزارش مطلع شوند. قرار است دولت دونالد ترامپ هفته آینده جلسه توضیحی محرمانه‌ای با محوریت ایران برای تمامی اعضای سنا و مجلس نمایندگان ایالات‌متحده برگزار کند. دو منبع مطلع به «پولیتیکو» گفته‌اند، مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا، پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع، جینا‌هاسپل، رئیس سی‌آی‌ای و ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک، قرار است از سه‌شنبه آینده به‌طور جداگانه در جلسات محرمانه مجلس نمایندگان و سنا حاضر شوند. طی روزهای اخیر به دنبال تشدید تنش بین ایران و آمریکا و اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن و بمب‌افکن‌های بی- ۵۲ آمریکا به خلیج‌فارس شماری از اعضای کنگره از عدم ارائه اطلاعات در این خصوص انتقاد کرده‌اند و خواستار برپایی جلسات توضیحی دولت در مورد این تهدیدات و تصمیمات دولت هستند.
با وجود اینکه دو طرف تاکید کرده‌اند که خواهان جنگ نیستند، ناظران معتقدند در روزهای اخیر خطر درگیری نظامی بین ایالات‌متحده و ایران بالا گرفته است. در چند روز گذشته دو اتفاق در خلیج‌فارس و عربستان سعودی باعث افزایش بیش از پیش نگرانی‌ها در باره جنگ شده است. روز سه‌شنبه (۲۴ اردیبهشت) لوله‌های انتقال نفت در عربستان سعودی منفجر شد. خالد بن‌سلمان، معاون وزیر دفاع عربستان سعودی و عادل الجبیر، وزیر مشاور در امورخارجی این کشور، با طرح ادعاهایی ایران را بانی حمله به تاسیسات نفتی عربستان خواندند. روز یکشنبه نیز چهار کشتی تجاری در نزدیکی بندر فجیره در خلیج‌فارس هدف «عملیات خرابکارانه» قرار گرفتند. با افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا، شماری از کشورها، از جمله ژاپن، پیشنهاد میانجیگری برای تنش‌زدایی در منطقه را مطرح کرده‌اند.
نامه روسای سه کمیته کنگره به پمپئو
همزمان با این تحولات، روسای سه کمیته در مجلس نمایندگان ایالات‌متحده پنج‌شنبه ۲۶ اردیبهشت در نامه مشترکی به مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا خواستار توضیحات وی درباره احتمال سیاسی‌کاری در گزارش کنترل تسلیحاتی و ارزیابی آن از تهدیدهای ایران شدند. به گزارش رویترز، روسای دموکرات سه کمیته روابط خارجی، نیروهای مسلح و اطلاعاتی در مجلس نمایندگان آمریکا در این نامه از مایک پمپئو خواسته‌اند تا توضیحات و مستندات در این زمینه را تا هفت روز دیگر ارائه کند.
در این نامه به گزارش ماه گذشته رویترز اشاره شده که نوشته بود بین شماری از مقام‌های دولت ترامپ، بر سر برآورد تسلیحاتی تازه در مورد ایران، «اختلافاتی» وجود داشته و در عین حال نگرانی‌هایی از «سیاسی‌کاری» در ارائه مدارک شکل گرفته‌است.
در نامه روسای سه کمیته مجلس نمایندگان تصریح شده است، مردم به خوبی از پیامدهای خطرات ناشی از نادیده گرفتن اطلاعات یا گزینشی ارائه کردن اطلاعات در تصمیم‌گیری‌ها در عرصه سیاست خارجی و امنیتی ملی مطلع هستند. آدام شیف، رئیس کمیته اطلاعاتی؛ الیوت انگل، رئیس کمیته روابط خارجی و آدام اسمیت، رئیس کمیته نیروهای مسلح این نامه را امضا کرده‌اند. رویترز می‌گوید هنوز وزارت امورخارجه آمریکا به این نامه واکنشی نشان نداده است.
پیش‌تر یک سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا، در ایمیلی به رویترز، ضمن دفاع از برآورد و قضاوت‌ها در مورد ایران، نوشته بود: این گزارش «دربرگیرنده برآوردهایی دقیق، برپایه اطلاعاتی مناسب و مربوط» است. سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا گفته بود، نسخه‌ای کامل‌تر و غیرمحرمانه، پس از مرور و بازبینی برآورد، منتشر خواهد شد.
پاسخ ایران
در واکنش به این تحولات، مجید تخت‌روانچی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل نیز گفته است اگر آمریکایی‌ها اطلاعات موثقی در اختیار دارند چرا به افکار عمومی ارائه نمی‌دهند. خبرگزاری فرانسه روز پنج‌شنبه، ۲۶ اردیبهشت، به نقل از یک مقام آمریکایی در گزارشی مدعی شد که بارگیری موشک در قایق‌های کوچک ایرانی در خلیج‌فارس از جمله «تهدیداتی» بود که آمریکا به دلیل آن نیروهای نظامی به منطقه اعزام کرد و «گزارش نیویورک‌تایمز در این‌باره درست بوده است.»
مقام‌های آمریکا هنوز واکنشی به این گزارش‌ها ابراز نکرده‌اند، اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، یک گزارش دیگر نیویورک‌تایمز در همین زمینه را «جعلی» خوانده است. نیویورک‌تایمز روز دوشنبه به نقل از چند مقام نظامی گزارش داده بود که سرپرست پنتاگون به‌تازگی در جلسه‌ای با حضور مقام‌های ارشد نظامی و امنیتی آمریکا طرح اعزام ۱۲۰ هزار نیرو به خاورمیانه «برای مقابله با تهدیدات ایران» را تشریح کرده است. ترامپ روز پنج‌شنبه این گزارش را «جعلی» خواند و گفت حتی اگر چنین برنامه‌ای در کار بود «تعداد بسیار زیادتری» اعزام می‌شد. از سوی دیگر مجید تخت روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل، گفته که «اطلاعات جعلی ریشه مشکلات در خاورمیانه است.»
تخت‌روانچی شامگاه پنج‌شنبه در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی‌بی‌اس، در پاسخ به سوالی درباره «شواهد نهادهای اطلاعاتی آمریکا درباره بارگیری موشک بر قایق‌های کوچک» گفت: «من نظامی نیستم، اما می‌توانم بگویم که ما موشکی از قایق‌های کوچک شلیک نمی‌کنیم. همه می‌دانند که چنین کاری ممکن نیست و برای شلیک موشک نیاز به موشک‌انداز است.» این مقام ایرانی همچنین از مقام‌های آمریکایی خواست که «اگر شواهد و اطلاعات معتبری دارند»، آنها را از طبقه‌بندی خارج و به مردم آمریکا و جهان ارائه کنند.
سفارت آمریکا در بغداد روز چهارشنبه از خروج کارمندان «غیرضروری‌اش» از عراق خبر داده بود و شماری از رسانه‌ها، از جمله وال‌استریت‌ژورنال، این موضوع را به نگرانی آمریکا از «تهدید قریب‌الوقوع گروه‌های مورد حمایت ایران» علیه دیپلمات‌هایش نسبت دادند. با این حال سخنگوی نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل، گزارش وال‌استریت‌ژورنال را به‌شدت رد کرده و آن را در راستای «جنگ روانی و تبلیغاتی کاخ سفید» خواند. علیرضا میریوسفی در بیانیه‌ای، تخلیه کارکنان غیرضروری سفارت آمریکا در بغداد را «پرده دیگری از جنگ تبلیغاتی آمریکا علیه ایران با استفاده از گزارش‌های اطلاعاتی تقلبی و به منظور شروع یک درگیری احتمالی» دانست.
ترامپ خواهان جنگ با ایران نیست
این تحولات در شرایطی است که مقام‌های دولت آمریکا گفته‌اند که ترامپ بر عدم تمایل خود به جنگ با ایران تاکید کرده است. این مقام‌های دولتی که نخواستند نامشان فاش شود، شامگاه پنج‌شنبه ۲۶ اردیبهشت (۱۶ ماه مه) به خبرگزاری رویترز گفتند که ترامپ به تیم و مشاوران امنیتی خود گفته است، نمی‌خواهد تنش با ایران را به یک درگیری نظامی بکشاند. یکی از این منابع به رویترز گفت: «او [ترامپ] نمی‌خواهد وارد جنگ با ایران شود. او اینطور فکر نمی‌کند.» روزنامه نیویورک‌تایمز نیز روز پنج‌شنبه به نقل از «منابع مطلع» گزارش داد که ترامپ به پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع آمریکا گفته است که قصد وارد شدن به جنگ با ایران را ندارد. طبق این گزارش، رئیس‌جمهوری آمریکا در جلسه‌ای در بامداد چهارشنبه گذشته در کاخ سفید «سرسختانه» بر عدم تمایل خود به جنگ با ایران تاکید کرده است.
سه مقام آمریکایی به نیویورک‌تایمز گفته‌اند، ترامپ از به وجود آمدن این تصور ناراحت است که گمان رود جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، سیاست دولت او در خاورمیانه را در دست گرفته است. این روزنامه آمریکایی همچنین نوشته است که بولتون در محافل خصوصی از بی‌میلی ترامپ برای تلاش در جهت تغییر در غرب آسیا ابراز ناخرسندی کرده است. به نوشته این روزنامه، حتی برخی محافل دولتی آمریکا آینده بولتون در سمت مشاور امنیت ملی ترامپ را مورد تردید قرار داده‌اند.
گرچه دونالد ترامپ بارها بر عدم تمایل خود به جنگ با ایران تصریح کرده، اما در عین حال تاکید کرده است که منافع آمریکا در منطقه را حفظ خواهد کرد. رئیس جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه نیز پس از دیدار با همتای سوئیسی خود اولی ماورر، در پاسخ به پرسش خبرنگاران، احتمال وقوع جنگ با ایران را با قاطعیت رد نکرد و گفت که «امیدوار» است چنین اتفاقی نیفتد. ترامپ در عین حال ابراز «اطمینان» کرده که «ایران به‌زودی خواستار مذاکره خواهد شد.» مقام‌های ایران اما گفت‌وگو با آمریکا را رد کرده‌اند.
سخنان محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران، در جریان دیدار روز پنج‌شنبه از ژاپن نیز حاکی از نشانه‌هایی از قصد ایران برای جلوگیری از تشدید هر چه بیشتر تنش بود. ظریف گرچه از «خویشتن‌داری حداکثری» تهران در مقابل خروج واشنگتن از برجام سخن گفت، در عین حال تاکید کرد که «هیچ امکانی» برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد.
هشدار پوتین
از سوی دیگر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، درباره وضعیت تنش‌های فعلی میان ایران و آمریکا هشدار داد. به گزارش فرارو، در ماه جاری، محمدجواد ظریف، وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران و همتای آمریکایی او، مایک پمپئو، هر دو به روسیه سفر و با مقامات عالی‌رتبه این کشور گفت‌وگو کردند. مقامات روسیه پس از دیدار با ظریف و پمپئو، از تشدید تنش‌ها میان تهران و واشنگتن ابراز نگرانی و تاسف کردند. روز چهارشنبه، همزمان با تعلیق رسمی برخی تعهدات ایران در توافق هسته‌ای، روسیه از تنش‌های روزافزون در زمینه این توافق ابراز تاسف کرد و گفت: اقدامات آمریکا دلیل به‌وجود آمدن چنین وضعیتی است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، در همین روز گفت: «ما شاهد تنش‌های فزاینده و تصمیم ایران (در زمینه کاهش تعهدات هسته‌ای) هستیم و متاسفانه، وضعیت به سمت تشدید تنش بیشتر حرکت می‌کند.»
پسکوف افزود: «ما به وضوح درک می‌کنیم که ایران چنین تصمیماتی را در پاسخ به فشاری اتخاذ می‌کند که ناقض روح و متن برجام است. این آمریکاست که ایران را به اتخاذ چنین اقداماتی تحریک کرد. متاسفانه، نگرانی‌ها پابرجاست.»
سخنگوی کرملین، که اندکی پس از دیدار مقامات روس با پمپئو با خبرنگاران گفت‌وگو می‌کرد، افزود وزیرخارجه آمریکا در دیدار روز سه‌شنبه خود با ولادیمیر پوتین، هیچ اطمینانی در زمینه توافق هسته‌ای نداد. روسیه آشکارا معتقد است که تنش‌ها درحال اوج‌گیری است و به تمام طرف‌ها در این زمینه هشدار داد. درحالی‌که مقامات روس معمولا در زمینه مناسبات ایران و غرب با احتیاط اظهارنظر می‌کنند، این بار، اما بالاترین مقام روسیه، دیپلماسی را کنار گذاشته و اظهارات صریحی بیان کرده است.
پوتین روز چهارشنبه طی یک کنفرانس خبری پس از دیدار با الکساندر وان دربلن، رئیس‌جمهور اتریش، از «ناتوانی» اروپا در نجات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و همچنین از لزوم باقی ماندن ایران در این توافق سخن گفت. به گفته رئیس‌جمهور روسیه، کشورش نمی‌تواند به تنهایی مانع فروپاشی توافق هسته‌ای شود. توافقی که آمریکا عامل نابودی آن است و اروپا هم نمی‌تواند کاری کند. مسکو معتقد است که برجام باید حفظ شود، اما نجات این توافق مستلزم تلاش تمام امضاکنندگان آن است.
پوتین اعلام کرد: «روسیه تیم آتش‌نشانی نیست. ما نمی‌توانیم بگردیم و هر چیزی که کاملا به ما بستگی ندارد را نجات دهیم.» لحن پوتین به حدی تند و کم‌سابقه بود که حتی خود او هم به این مساله اشاره کرد. او با بیان اینکه «گفتن چنین چیز غیردیپلماتیک ممکن است گوش‌های دوستان اروپایی‌مان را بیازارد»، تقصیر فروپاشی برجام را مستقیما به گردن آمریکا انداخت و از ناتوانی اروپا برای نجات این توافق انتقاد کرد.
رئیس‌جمهور روسیه تصریح کرد: «آمریکایی‌ها از توافق خارج شده‌اند. توافق درحال فروپاشی است و کشور‌های اروپایی هیچ کاری برای نجات آن نمی‌توانند بکنند. (آنها) قادر نیستند واقعا با ایران کار کنند و خسارت‌های اقتصادی آن را جبران کنند.»
علاوه بر اروپایی‌ها، پوتین درباره ایران هم اظهارات قابل‌تاملی بیان کرده است. او گفت: «من مکررا به شرکای ایرانی‌مان گفته‌ام که به عقیده من، عاقلانه‌تر است که ایران، صرف‌نظر از هر نتیجه‌ای، در این توافق باقی بماند. ایران ممکن است اقدامات تلافی‌جویانه انجام دهد و بگوید که از چیزی (برجام) خارج می‌شود. اما فردای آن روز، همه فراموش خواهند کرد که آمریکا آغازگر این امر بوده و همه تقصیر‌ها گردن ایران خواهد افتاد و عمدا افکار عمومی جهان به همین سمت سوق داده خواهد شد.»
نگرانی ژاپن
همزمان، شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن در دیدار با محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران، از وضعیت فعلی در خاورمیانه ابراز نگرانی کرد. به گزارش انتخاب به نقل از رویترز، نخست‌وزیر ژاپن روز پنج‌شنبه، ۲۶ اردیبهشت، در دیدار با وزیرخارجه ایران گفت: «نگرانم که وضعیت در خاورمیانه بسیار پرتنش شود.» شینزو آبه در عین حال تاکید کرد که ژاپن علاقه‌مند به حفظ «روابط سنتی و دوستانه‌اش» با ایران است. پیش‌تر رسانه‌ها از تمایل ژاپن برای میانجیگری میان ایران و آمریکا خبر داده بودند. سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت‌خارجه که در جریان سفر ظریف به ژاپن او را همراهی می‌کند با انتشار عکسی از دیدار صبح پنج‌شنبه وزیر امورخارجه با نخست‌وزیر ژاپن در صفحه توییتر خود نوشت: «ظریف در توکیو: نمی‌شود یک توافق «چندجانبه» را «یک‌جانبه» اجرا کرد. تنها راه حفظ برجام اجرای آن توسط همه طرف‌های آن است.»
میانجیگری سوئیس؟
همچنین سوئیس اینفو گزارش داده که «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه میزبان «اولی ماورر» رئیس‌جمهوری سوئیس بوده است. برخی از رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که مسائل ایران محور این مذاکرات باشد. تارنمای خبری سوئیس اینفو گزارش داد: «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا روز پنج‌شنبه میزبان «اولی ماورر» رئیس‌جمهوری سوئیس است. برخی از رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که مسائل ایران محور این مذاکرات باشد. به گزارش «انتخاب»، برخی از رسانه‌ها از جمله روزنامه اسرائیلی هاآرتص به گمانه‌زنی درباره قرار داشتن ایران در محورمذاکرات امروز کاخ سفید بین روسای جمهوری آمریکا و سوئیس پرداخته‌اند.
هاآرتص نوشت: رئیس‌جمهور سوئیس در دیداری غیرمنتظره از کاخ سفید ممکن است درباره ایران میانجیگری کند. این رسانه افزود: دیدار یک رئیس‌جمهور از واشنگتن بدون اطلاع قبلی امری غیرعادی است. تحلیلگران می‌گویند این دیدار اعلام نشده ممکن است با تمرکز بر افزایش تنش‌ها بین ایران وآمریکا باشد.
به نوشته این روزنامه، سوئیس در گذشته نیز نقش میانجی را بین ایران و آمریکا ایفا کرده است. برخی از رسانه‌ها گزارش داده‌اند که دولت ترامپ ممکن است از سوئیس خواسته باشد پیام او را به ایران برساند همان‌طوری که دولت‌های قبلی در آمریکا چنین اقدامی را انجام داده‌اند. سوئیس درحال‌حاضر حافظ منافع آمریکا در ایران می‌باشد. این رسانه افزود: براساس گزارش‌ها دولت سوئیس شماره تلفنی را در اختیار ایران قرار داده که از طریق آن می‌توان با برخی از نزدیک‌ترین مقامات به ترامپ تماس برقرار کرد. ترامپ هفته پیش گفت که از ایران می‌خواهند «به او زنگ بزنند.»
پیش‌تر نیز برخی رسانه‌ها گزارش دادند که وزیرخارجه قطر نیز شنبه هفته گذشته در سفری ناگهانی وارد تهران شده و با ظریف دیدار کرده است. همچنین دیدار وزیرخارجه آمریکا با سلطان قابوس پادشاه عمان نیز در همین راستا تفسیر شده است.
ارسال نظر