گروسی در آستانه سفر به تهران؛
تلاش برای کاهش تنش ایران و آمریکا؟
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اخیراً در گفت‌وگویی با یک شبکه تلویزیونی آرژانتینی اعلام کرد که طی هفته‌های آینده به تهران سفر خواهد کرد.
هدف اصلی این سفر، به گفته او، کاهش احتمال بروز رویارویی میان ایران و ایالات متحده است؛ رویارویی‌ای که به باور گروسی می‌تواند پیامدهایی «فاجعه‌بار» برای منطقه و جهان به‌دنبال داشته باشد.
او همچنین تأکید کرد که ایران با وجود داشتن ذخایر اورانیوم غنی‌شده، هیچ سلاح هسته‌ای در اختیار ندارد.
در این میان، این پرسش مطرح است که آژانس انرژی اتمی تا چه حد می‌تواند در کاهش تنش میان ایران و آمریکا نقش‌آفرینی کند و اساساً سطح اختلافات میان تهران و آژانس چه تأثیری بر مناسبات ایران با غرب خواهد داشت؟
رحمن قهرمان‌پور، پژوهشگر ارشد روابط بین‌الملل، در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» در این زمینه توضیح می‌دهد:
«اگر فضای سیاسی میان ایران و غرب، به‌ویژه آمریکا، مثبت باشد، گزارش‌های آژانس درباره ایران نیز معمولاً با لحنی ملایم‌تر منتشر می‌شود. اما در صورت افزایش تنش، این گزارش‌ها نیز لحن تندتری به خود می‌گیرند.»
هدف اصلی گروسی از سفر به تهران چیست؟
قهرمان‌پور احتمال می‌دهد که گروسی حامل پیامی غیررسمی از سوی آمریکا باشد؛ اما هدف کلیدی او را اجرایی‌سازی توافق پیشین ایران و آژانس درباره دسترسی‌های نظارتی بیشتر می‌داند؛ توافقی که اجرای آن می‌تواند فضای کلی گزارش‌های آژانس را به نفع ایران تغییر دهد.
آیا آژانس نقش میانجی دارد؟
آژانس انرژی اتمی یک نهاد مستقل بین‌المللی به معنای سنتی کلمه نیست. این نهاد متشکل از کشورهای عضو شورای حکام است که عمدتاً قدرت‌های هسته‌ای جهان را شامل می‌شوند. بنابراین، توان آژانس در ایفای نقش سیاسی محدود است و بیشتر تابع تصمیمات قدرت‌های جهانی است تا بازیگری مستقل.
تجربه برجام نیز گواه این واقعیت است؛ زمانی که ایران و آمریکا به توافق رسیدند، حتی موضوع پیچیده‌ای مانند مطالعات ادعایی (PMD) به‌راحتی حل و فصل شد. به‌عبارت دیگر، اگر تهران و واشنگتن به توافق برسند، آژانس مانعی ایجاد نمی‌کند و حتی می‌تواند نقش تسهیل‌گر ایفا کند. اما اگر توافقی حاصل نشود، آژانس نیز توانایی کاهش تنش را نخواهد داشت.
محورهای تعامل کنونی ایران و آژانس چیست؟
در حال حاضر تعاملات تهران و آژانس دو بخش اصلی دارد:
-
نظارت بر اجرای برجام
-
نظارت بر اجرای توافقات پادمانی
رافائل گروسی اخیراً اعلام کرده که برخی موضوعات پادمانی هنوز حل‌نشده باقی مانده‌اند؛ از جمله سایت‌های ورامین و مریوان. در مورد سایت مریوان، آژانس می‌گوید ایران اطلاعاتی ارائه داده، اما هنوز نیاز به داده‌های بیشتری وجود دارد.
در مجموع، بخشی از مسائل میان ایران و آژانس ریشه در پرونده هسته‌ای ایران و تعاملات تهران با قدرت‌های جهانی دارد، و بخش دیگر، مربوط به اجرای دقیق نظام راستی‌آزمایی و نظارتی آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.
مشروح گزارش را اینجا بخوانید.
