شاخص بورس ۳۲۲۵ واحد دیگر رشد کرد
پول‌های داغ در بازار سهام
رشد ۹۷/ ۰ درصدی شاخص کل در معاملات روز گذشته منجر به ثبت رکورد جدیدی در این نماگر بورسی شد. با احتساب رشد روز گذشته، جهش سال ۹۸ شاخص کل به مرز ۸۸ درصد رسید. این اتفاق منعکس‌کننده عبور ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران از مرز ۱۲۲۵ هزار میلیارد تومان است. ارزش تاریخی‌ای که همزمان با کاهش ارزش پول داخلی تحت‌تاثیر رشد تدریجی و آرام نرخ ارز پس از تحولات بنزینی و رشد تقاضا در این بازار به ثبت رسیده است. رشدهای متوالی قیمت‌ها در بورس، باز هم این بخش از بازارهای مالی را در کانون توجهات عموم قرار داده‌است. قدرت پول و جهت‌گیری سرمایه‌های بزرگ‌تر این روزها با دنباله‌روی سرمایه‌های تشنه برای کسب سود‌های روزافزون بیش از پیش به چشم می‌آید.
در معاملات روز گذشته از ۳۰۸ نماد معاملاتی بورسی، قیمت پایانی ۲۲۰ نماد مثبت و ۸۷ نماد منفی بود. تشکیل صف خرید در ۸۴ نماد بورسی به ارزش بیش از ۲۰۳ میلیارد تومان در کنار تشکیل صف فروش در ۹ نماد به ارزش بیش از ۸۲ میلیارد تومان از برتری خریداران به فروشندگان در یک نگاه کلی خبر می‌دهد. چیزی در حدود ۲۹ میلیارد تومان از مجموع صف فروش‌های روز گذشته مربوط به نماد «وصنا» بود. میانگین ۶/ ۶ میلیارد تومانی صف‌های فروش به‌جز نماد «وصنا» در کنار متوسط ۴/ ۲ میلیارد تومانی صف‌های خرید حاکی از پراکندگی صف‌های خرید در مقابل تمرکز صف‌های فروش است.
نقدینگی تازه در معاملات سهام
معاملات بازار سهام این روزها بسیار داغ است. ارزش دادوستدهای خرد طی روزهای گذشته با متوسط روزهای پر رونق بازار و رکوردشکنی‌های متوالی بورس در روزهای ابتدایی مهرماه برابری می‌کند. ارزش معاملات خرد در تالار شیشه‌ای در روز گذشته باز هم از مرز ۲ هزار میلیارد تومان عبور کرد که میانگین ۱۷۸۵ میلیارد تومانی ارزش معاملات خرد روزانه را در ۵ روز کاری گذشته (معادل یک هفته) نشان می‌دهد. این اتفاق درحالی رخ می‌دهد که ارزش معاملات با عبور شاخص کل از مرز احتیاطی در روزهای پایانی هفته گذشته رشد معناداری را تجربه کرده‌است.
نکته قابل تامل در این بررسی، ورود پول‌های جدید به بازار سهام است که حاکی از جذب مجدد سرمایه‌ها با داغ شدن بورس به‌عنوان مقصد سرمایه‌های سرگردان است. خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی که نشان‌دهنده خالص ارزش فروش سهامداران بزرگ به سهامداران کوچک است، طی ۵ روز کاری گذشته از مرز ۶۴۰ میلیارد تومان عبور کرده است که متوسط تغییر مالکیت روزانه ۱۲۸ میلیارد تومان را منعکس می‌کند. میل سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس و تبدیل بخش بیشتری از دارایی‌ها به شکل سهام بیش از هر چیز تحت‌تاثیر رشد نرخ دلار و تجربه‌های صعود پرقدرت بازار سهام پس از این رشدهای ارزی است، اتفاقی که در این دوره بدون فوت وقت و بدون تاخیر زمانی در معاملات روزانه سهام منعکس می‌شود. هرچند در این مسیر واکنش‌های پول‌های کم‌تجربه تا اندازه زیادی وابسته به جریان‌های پرقدرت پول است و برای برخی رشدها دلیل قانع‌کننده دیگری جز قدرت پول نمی‌توان یافت.
آنچه در این خصوص نباید دور از نظر سرمایه‌گذاران تازه‌وارد قرار بگیرد این است که حساسیت تمرکز بر سودآوری ناشی از رشد قیمت‌ها بدون بررسی میزان تاثیرپذیری سودآوری شرکت‌ها در میان‌مدت و بلندمدت و مهم‌تر از آن، در نظر نگرفتن ریسک خرید در هر سطحی می‌تواند به حبابی شدن قیمت‌ها در بخش‌ها و صنایع متفاوت بینجامد. امری که تحت‌تاثیر جریان نقدینگی، فعلا سیگنال خطر را به سرمایه‌گذاران خرد نمی‌دهد اما خروج سرمایه‌های در سود پس از تجربه رشدهای پرقدرت، معامله‌گران خرد را با مفهوم ریسک پنهان در برخی سهم‌ها مواجه خواهد کرد و پتانسیل زیان را آشکار خواهد ساخت.
تغییر پارادایم دلار
مهم‌ترین علت رشد قیمت‌ها در بازار سرمایه چشم‌انداز تورم انتظاری داخلی در میان عموم سرمایه‌گذاران و به تبع آن رشد نرخ ارز در بازار آزاد است. مظنه‌های اعلامی نرخ دلار در بازار آزاد در روز گذشته خبر از عبور از نیمه کانال ۱۳ هزار تومانی می‌دهد که حاکی از رشد بیش از ۱۷ درصدی نرخ دلار در بازار آزاد پس از تحولات بنزینی است. تفکیک بین تقاضای فصلی و تقاضا برای حفظ ارزش دارایی‌ها در رویکرد محافظه‌کارانه کار آسانی نیست اما می‌توان عمده این توجه را در بخش دوم جست‌وجو کرد. اما طی روزهای گذشته انتشار برخی اخبار مثبت سیاسی می‌توانست ترمز رشد نرخ ارز را بکشد اما این مهم محقق نشد. به گزارش «دنیای اقتصاد» عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور‌‌خارجه که به تازگی از ژاپن برگشته بود، روز شنبه به شبکه ان.اچ.کی ژاپن گفت که «تمهیدات لازم برای تعیین تاریخ سفر رئیس‌جمهوری انجام شده است و امیدوارم به‌زودی در این زمینه تصمیم‌گیری شود.» این سفر از آن جهت حائز اهمیت است که شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن خردادماه امسال با هدف کاهش تنش بین تهران و واشنگتن به ایران سفر کرد. در همین خصوص روز یکشنبه نیز به نقل از منابع خبری، موافقت ضمنی آمریکا برای برگزاری این نشست اعلام شد. در این میان انتشار اخبار مثبت درخصوص تحرکات سیاسی و عدم واکنش نرخ دلار به این رویدادها مشابه عدم واکنش این بازار به سیگنال‌های منفی غیراقتصادی در کانال ۱۱ هزار تومانی دلار است که بیانگر نوعی تغییر پارادایم اهالی بازار ارز و خارج کردن تحولات غیراقتصادی از معادلات فعلی است.
صنایع مطرح در معاملات روز دوشنبه
در معاملات دیروز بورس تهران، خودرویی‌ها صدرنشین مطلق صنایع بورسی از منظر ارزش معاملات روزانه و جذب سرمایه‌های خرد بودند. جابه‌جایی نزدیک به ۹۰۰ میلیون برگه سهم به ارزش بیش از ۲۹۴ میلیارد تومان در این گروه حاکی از داغ شدن مجدد تنور خودرویی‌ها در معاملات روزانه است. به‌رغم گمانه‌زنی‌های فعالان بورسی مبنی بر در راه بودن افزایش سرمایه شرکت‌های بزرگ خودرویی تا پیش از شروع سال ۹۹، جو بی‌خبری موجود به نوسان قیمت‌ها در نمادهای این گروه دامن زده است. اما مطرح شدن مجدد این اخبار در روزهای گذشته باز هم نمادهای بزرگ این گروه را در تیررس خرید و فروش قرار داده است. تشکیل صف خرید در نماد «خودرو» به ترغیب سرمایه‌ها و تشکیل تدریجی صف‌های خرید در نمادهای گروه سایپا نیز انجامید و سهام خودروسازهای بزرگ نظیر پارس خودرو و سایپا نیز یک‌ساعت پایانی معاملات را با صف‌های خرید سپری کردند. یکی دیگر از صنایع داغ بورسی در معاملات روز گذشته، صنعت فرآورده‌های نفتی با محوریت نماد پالایشگاه‌های بزرگ نظیر «شتران»، «شپنا» و «شبندر» بود. از لحاظ بنیادی، عبور دلار از مرزهای فعلی و تداوم ماندگاری دلار در این سطوح، سود پالایشگاه‌های بزرگ را قابل تکرار می‌کند. از سوی دیگر درجا زدن قیمت سهام این گروه و عقب ماندن قیمت پالایشی‌ها از جریان رشد سایر صنایع بزرگ‌تر با تمایل هرچه بیشتر سرمایه‌های خرد به این سهم‌ها همراه بوده‌است. اما حجم زیاد فروشنده‌های حقوقی در نمادهای یاد شده و خالص تغییر مالکیت نزدیک به ۷۰ میلیارد تومان از سهامداران حقوقی به حقیقی در این گروه می‌تواند از جذابیت سودآوری در کوتاه‌مدت این سهم‌ها بکاهد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شاخص دو صنعت یاد‌شده در روز گذشته بیشترین رشد روزانه را در میان تمامی صنایع بورسی داشتند. علاوه بر صنایع خودرو و فرآورده‌های نفتی که به ترتیب رشدهای ۵۲/ ۳ درصد و ۳۵/ ۳ درصد داشتند، صنایع انبوه‌سازی و بیمه نیز رشدهای بیش از ۳ درصدی را تجربه کردند.
در انتظار تحولات جهانی هفته آینده
روز ۱۵ دسامبر (۵ روز دیگر) موعد تصمیم‌گیری ترامپ درخصوص وضع تعرفه‌های تجاری بر واردات ۳۰۰ میلیارد دلار از محصولات چینی است. رئیس‌جمهور آمریکا در سخنان قبلی خود عنوان کرد که در صورت عدم دستیابی به یک توافق جامع، اعمال این تعرفه‌های تجاری قطعی خواهد بود. این موضوع می‌تواند هفته کاری منتهی به این تاریخ را در بازارهای کالایی ملتهب کند. عدم ارسال سیگنال‌های مثبت در این مورد خاص به مثابه اعمال تعرفه‌ها در تاریخ مقرر و شعله‌ور شدن جنگ تجاری در آخرین راند بین آمریکا و چین است. موضوعی که بار روانی زیادی بر فعالان بازارهای مالی و کالایی خواهد داشت و می‌تواند چشم‌انداز آینده اقتصاد جهانی را در این دعوای بی‌پایان تیره و تار کند.
رصد تحولات مربوط به این رویداد از آن جهت برای سرمایه‌گذاران داخلی در بورس تهران موثر است که بخش بزرگی از ارزش بورس تهران را کالایی‌ها و سهام کامودیتی‌محور تشکیل داده‌اند و بروز شوک‌های منفی می‌تواند به ریزش‌های شاخص کل بینجامد. هرچند محدوده امن قیمت سهام شرکت‌های کالایی بزرگ و عدم تاثیرپذیری زیاد آنها از جریان‌های صعودی، سوپاپ اطمینان سقوط قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بر اثر ریزش‌های جهانی است، به شرط آنکه بازارهای جهانی با سقوط‌های بزرگ همراه نشوند.
