ریسک بازار جهانی، آرایش بورس‌بازان را دستخوش چه تغییراتی کرد؟
ریزموج‌های صعودی در بازار سهام
ریسک ادامه‌دار بازار جهانی
گروه‌های بزرگ بورس تهران به‌ویژه کامودیتی‌ها که بیشترین تاثیر را از روند قیمت‌ها در بازار جهانی می‌پذیرند، این روزها شرایط مناسبی را تجربه نمی‌کنند. بازار جهانی که مدت‌هاست روند پرنوسانی را تجربه می‌کند، حتی با دریافت سیگنال‌های امیدوارکننده از کاهش نزاع دو اقتصاد بزرگ دنیا یعنی چین و آمریکا که گاه به گوش می‌رسد نیز روی خوشی به سرمایه‌گذاران نشان نمی‌دهد. در واقع این هراس از رکود جهانی است که کاملا بر بازارهای مختلف سایه افکنده و رفتار معامله‌گران را دستخوش تغییرات جدی کرده است. در تشریح وضعیت بازار جهانی نگاهی به روند قیمت فلزات خالی از لطف نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد مس، آلومینیوم، روی و سرب هر یک به ترتیب با کاهش ۱۲، ۲۲، ۲۴ و ۴ درصدی از اوج قیمتی خود در اوایل سال ۲۰۱۹ مواجه شده‌اند. هر بشکه نفت برنت نیز در همین بازه زمانی افتی حدود ۳۱ درصد را تجربه کرده است. هر چند نمی‌توان درخصوص روند آتی اقتصاد جهانی اظهارنظر دقیقی داشت اما حال و روز ناخوش بازار جهانی سبب شده تا با وجود شرایط مناسب سایر عوامل بنیادی از رشد قیمتی سهام کالایی بورس تهران ممانعت به‌عمل آید. به عبارتی دیگر افت قیمت‌ها در بازار جهانی و هراس از رکود فراگیر همان‌طور که معامله‌گران در بازار جهانی را محتاط نگه داشته است، اثرات خود را در رفتار معامله‌گران سهام در بورس تهران نیز نشان می‌دهد. با این حال آنچه در رابطه با روند قیمتی بزرگان کالایی تا حدودی از نگرانی‌ها کم می‌کند، سطوح جذاب و ارزنده قیمت‌ها در این گروه است. این گروه چندان به محرک‌های قبلی صعود واکنش متناسبی نشان نداده و به‌نظر می‌رسد عرضه سهام در قیمت‌های پایین‌تر چندان توجیهی نداشته باشد.
بهانه‌های موقت رشدهای بدون پشتوانه
نگاهی به معاملات روز دوشنبه بورس تهران از صدرنشینی سهامی حکایت دارد که عمدتا به بهانه‌هایی همچون افزایش سرمایه مورد توجه بورس‌بازان قرار گرفته‌اند. در این میان نماد معاملاتی دو شرکت مخابرات ایران و شرکت ارتباطات سیار با گمانه‌زنی روزهای اخیر در رابطه با به‌روز شدن ارزش دارایی‌ها همچنان بر مدار صعود قرار دارند. برخی نمادهای بانکی نیز تا حدودی در واکنش به اخباری از همین دست این روزها پرتقاضا ظاهر شده‌اند (در برخی از بانکی‌ها روز دوشنبه صف‌های طولانی در سمت خرید مشاهده شد). نماد شرکت پالایش نفت اصفهان نیز بر موج افزایش سرمایه از محل سود انباشته و اندوخته‌ها برای دومین روز متوالی رشد قابل‌توجه قیمت سهم را به ثبت رساند. از این رو به‌نظر می‌رسد در تداوم ریسک‌های مربوط به بازار جهانی، بورس‌بازان به قصد کسب سود به سمت گرو‌ه‌ها و نمادهایی حرکت کرده‌اند که می‌توانند روی موج برخی اخبار صعودی شوند. در این میان بهانه‌هایی نظیر «تجدید ارزیابی» یا مواردی مشابه از این دست پررنگ‌تر می‌نماید.
این بهانه اما موضوع جدیدی در معاملات بورس تهران به شمار نمی‌رود. طی یک سال اخیر فعالان بازار سهام به دفعات شاهد توجه معامله‌گران به سهامی بودند که عمدتا از زیان عملیاتی رنج می‌برند. در این مسیر تعداد نمادهایی که به واسطه انتظار برای افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‌ها داغ شده‌اند، کم نیست. بر‌اساس قانون تجارت در صورتی که مقدار زیان از نصف سرمایه ثبتی شرکت بیشتر باشد، شرکت مذکور مشمول ماده ۱۴۱ می‌شود. طبق مقررات موجود، این شرکت‌ها بلافاصله باید مجمع عمومی برگزار کرده و درخصوص انحلال یا ادامه کار شرکت تصمیم‌گیری کنند. شرکت زیان‌ده برای خروج از این ماده باید به مقداری افزایش سرمایه دهد تا میزان زیان از نصف سرمایه کمتر شود. به این ترتیب، این شرکت اجازه ادامه انجام فعالیت را خواهد داشت. شرکت‌های زیان‌ده و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت، با افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌توانند در جهت تداوم فعالیت تلاش کنند. در این میان برخی از معامله‌گران با یک استدلال ساده و بعضا غیرمنطقی از ارزندگی قیمت سهام در سطوح پایین‌تر از ارزش اسمی سخن می‌گویند. به عقیده این گروه شکسته شدن قیمت سهم پس از افزایش سرمایه آن با درصدهای بالا نیز می‌تواند سیگنالی در جهت رشد قیمت سهام مذکور باشد. به این ترتیب، بدون توجه به عوامل بنیادی در این شرکت مانند دلایل بالا بودن هزینه‌های مالی و زیان‌ده بودن عملیات این شرکت اقدام به خرید سهام می‌کنند. شرایطی که سهام کوچک بازار را به بازی‌سازان کوتاه‌مدت بورس تهران بدل کرده است. به این ترتیب، در‌حالی‌که بازدهی شاخص کل هم‌وزن (نماینده کوچکترها) از ابتدای سال از ۱۱۳ درصد فراتر رفته است، شاخص کل بورس تهران تنها ۴۷ درصد رشد کرده است. البته قابل اذعان است برچسب «کوچکترها» و «بزرگان» می‌تواند گمراه‌کننده باشد؛ چراکه نمی‌توان رشد هر شرکت کوچکی را به عوامل بی‌پایه نسبت داد. بلکه معیار اصلی در تحلیل‌ها توجه به سودآوری واقعی شرکت‌ها اعم از ارزش بازاری آنهاست. معامله‌گران باید این مهم را مدنظر قرار دهند که با فروکش موج هیجانات، شرکت‌هایی که صرفا بر اساس موج‌های پولی حرکت کرده‌اند این بار شاهد سبقت معامله‌گران خود در سمت فروش سهام خواهند بود.
ارزش معاملات یک هزار میلیاردی بازار
در شرایطی که تورم دارایی‌ها مهم‌ترین دلیل استقبال بورس‌بازان از سهام کوچک بازار است، شاهد ارزش معاملات بیش از یک هزار میلیارد تومانی در معاملات سهام خرد بورسی هستیم. روز دوشنبه نیز برای چهارمین روز متوالی ارزش معاملات خرد در سطوح بالای هزار میلیارد تومان باقی ماند. متغیری دلنشین که گرچه به بهانه‌های عمدتا غیربنیادی می‌تواند ریسک بزرگ حبابی شدن قیمت‌ها را به دنبال داشته باشد اما می‌توان امیدوار بود این نقدینگی در وضعیت کنونی بورس را ترک نکرده و با مهیا شدن شرایط، به نشانه‌های بنیادی با پشتوانه‌های سودآوری واکنش نشان دهد. در حال حاضر شرایط اقتصاد کشور و البته بازارهای سرمایه‌گذاری به شکلی است که صاحبان نقدینگی به‌دنبال راهکاری برای حفظ سرمایه خود و البته کسب بازدهی مناسب هستند. بازارهای سفته‌بازانه از ابتدای سال تاکنون روندی نزولی را طی کرده‌اند و در بازار پول نیز نه‌تنها جذابیتی برای سرمایه‌گذاری دیده نمی‌شود بلکه به لحاظ ساختاری، مشکلات عدیده‌ای وجود دارد. از این رو مامنی جذاب‌تر از بازار سهام برای نقدینگی سرگردان موجود دیده نمی‌شود.
صف ۶۴۵ هزار نفری پشت در بورس
روز دوشنبه بورس تهران شاهد عرضه اولیه سهام یک شرکت از زیرمجموعه‌های گروه فلزات اساسی ایران بود. به این ترتیب سهام شرکت غلتک‌سازان سپاهان به‌عنوان نهمین شرکت در سال ۹۸ در بازار سهام عرضه شد. هرچند این شرکت از لحاظ میزان سرمایه در زمره بنگاه‌های کوچک اقتصادی به‌شمار می‌رود، اما آنچه در این عرضه اولیه جلب توجه کرد، جابه‌جا شدن رکورد تعداد مشارکت‌کنندگان بود.
بر این اساس روز دوشنبه بیش از ۶۴۵ هزار نفر در عرضه اولیه «فسازان» شرکت کردند و به هر کد معاملاتی حداکثر ۱۱۷ سهم در سقف بازه قیمتی تعیین شده تعلق گرفت. پیش از این رکورد بیشترین تعداد مشارکت معامله‌گران به عرضه اولیه شرکت دارویی پخش هجرت با حضور افزون بر ۶۰۰ هزار کد معاملاتی تعلق داشت. به این ترتیب با هر عرضه اولیه در این بازار شاهد تکرار این سونامی و افزایش توجه عموم مردم به این بازار هستیم. جذابیتی که به دلایل متفاوتی ایجاد شده است. از یکسو همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد افزایش سودآوری شرکت‌های بورسی و از سوی دیگر ضعف بازارهای رقیب (ارز، سکه، مسکن و حتی سپرده‌های بانکی) سبب شده تا بازار سهام به جذاب‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. امری که فرصتی طلایی پیش‌روی بازار سهام قرار داده است. استفاده از فرصت به وجود آمده می‌تواند راه را برای مولد شدن بازار سهام و افزایش نقش آن در تولید هموار کند. در مقابل اما عدم‌بهره‌برداری سیاست‌گذار، زمینه را برای شکل‌گیری یک تهدید جدی یعنی حبابی شدن بازار سهام فراهم می‌کند.
ارسال نظر