زنجیره تامین در عصر کرونا

محسن کرمانی : شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که در عرض تنها چند هفته، صف‌های طویلی برای خرید کالاهای بهداشتی و موادغذایی تشکیل شود. کمبود ماسک و الکل‌های ضدعفونی، نگرانی‌های زیادی در ذهن همه ایجاد می‌کرد تا احتمال بدهند که این کمبود، به کالاهای دیگر هم سرایت کند. احتکار کالاها باعث شد تا دولت‌ها وارد عمل شوند و با سهمیه‌بندی خرید کالا و تعیین قیمت دستوری، بتوانند بازار را کنترل کنند. این بحران نشان داد که انبار‌ها به چه میزان می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای برای کشور‌ها داشته باشند. در ادامه این هجوم بی‌وقفه برای خرید کالا، فروشگاه‌های اینترنتی هم از تخلیه انبارهای خود خبر دادند. فروشگاه اینترنتی آمازون اعلام کرده است ذخایر کالاهایش در انبار تمام شده است و به همین دلیل تحویل کالاها به مشتریان با تاخیر انجام می‌شود. در این دوران، هر کشوری که انبار غنی‌تری داشت بهتر می توانست از پس تقاضای ایجاد شده برآید. البته برخی نیز معتقد بودند که انبار‌های پر، نشانگر عدم تعادل در اقتصاد آن کشور بوده است.

مساله دیگر میزان چابکی صنایع کشورها در تولید سریع کالاست. در برخی کشور‌ها، تعدادی از صنایع، با تغییر کاربری؛ به تولید سریع‌ کالا‌های مورد نیاز جامعه پرداختند تا در حد امکان، شکاف ایجاد شده بین تقاضا و عرضه را کم کنند. از طرفی با توجه به خطری که این ویروس برای افراد ایجاد می‌کند، کارفرماها و تولید‌کنندگان نمی‌توانستند به اجبار تمام کارگران را برسرکار بیاورند و همین امر باعث کمبود نیروی انسانی شد. بنابراین داشتن دستگاه‌های مجهز که با دخالت حداقلی نیروی انسانی کار می‌کنند، برگ برنده هر صنعتی شد.

کرونا تغییرات بسیار زیادی در سبک زندگی مردم جامعه ایجاد کرد. تغییراتی که باعث تامل بر نحوه نگرش تولید هم شد. سوالی که ذهن اقتصاددانان و دولتمردان را به خود جلب می‌کند، این است که در آینده نحوه زنجیره تامین باید به چه شکل باشد. آیا در تعادل قرار گرفتن عرضه و تقاضا باعث نمی‌شود که در شرایط بحران و مازاد تقاضا در برخی کالاها، کشور دچار بحران شود؟ در این پرونده می‌خواهیم با استفاده از نظر کارشناسان به بررسی این مساله بپردازیم.