دنیای اقتصاد- امیر شاملویی: نرخ ارز در گردشگری، به‌خصوص وقتی پای رفت و آمد گردشگران خارجی در میان باشد، مساله بسیار مهمی است؛ زیرا به‌طور کلی زمانی که ارزش پول ملی یک کشور در مقابل ارزهای دیگر تضعیف می‌شود، استفاده از کالا و خدمات آن کشور برای کشورهای دیگر هزینه کمتری نسبت به کالاها و خدمات خودشان خواهد داشت یا در مواردی هزینه خدمات پیشین ارائه شده از سوی آن کشور ارزان‌تر می‌شود. تجربه بریتانیا و ترکیه نشان می‌دهد چگونه کاهش ارزش پول ملی این کشورها در برابر ارزهای معتبر جهانی منجر به تقویت صادرات خدمات و محصولات گردشگری و ورود گردشگران به این کشورها شده و درآمدزایی این کشورها را از طریق این صنعت افزایش داده است؛ تجربه‌ای که می‌تواند برای سایر کشورها از جمله ایران نیز مفید باشد.

جهش توریسم به سبک بریتانیایی

یکی از کشورهایی که گردشگری آن از نرخ ارز متاثر شده، بریتانیا است. این کشور در ۲۳ ژوئن سال ۲۰۱۶ بر سر جدایی از اتحادیه اروپا دست به یک همه‌پرسی زد که نتیجه آن موافقت اکثریت مردم این کشور با ترک اروپا بود. به‌رغم تبعات مختلف این مساله و پیامدهایی که بسیاری از اقتصاددانان برای اقتصاد بریتانیا تصور می‌کردند، وضعیت گردشگری در این کشور بهبود یافته است. عمده‌ترین دلیل آن نیز کاهش قابل توجه ارزش پوند در برابر دلار و سایر ارزهای معتبر جهان بود. این کاهش ارزش پول ملی بریتانیا موجب ارزان‌تر شدن هزینه سفر به این کشور شد و در نتیجه افراد بیشتری این کشور را به‌عنوان یک مقصد سفر جذاب انتخاب کردند؛ البته باید اشاره کرد که بریتانیا که از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان است، زیرساخت‌های مناسبی در حوزه گردشگری داشت.

پیش‌بینی‌های سازمان‌های گردشگری بریتانیا حاکی از آن است که این کشور تا پایان سال ۲۰۱۷ پذیرای ۷/ ۳۹ میلیون گردشگر خواهد بود که نسبت به سال ۲۰۱۶ افزایشی ۶ درصدی نشان می‌دهد. همچنین هزینه‌کرد گردشگران در این کشور به ۷/ ۲۵ میلیارد پوند خواهد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۶ افزایش ۱۴ درصدی نشان می‌دهد. در سال ۲۰۱۶، ۶/ ۳۷ میلیون گردشگر از این کشور بازدید کرده و مبلغی معادل ۵/ ۲۲ میلیارد پوند را در این کشور خرج کرده بودند. این آمارها حاکی از بهبود روند گردشگری و کسب درآمدهای ارزی ناشی از ورود گردشگران به این کشور است که دلیل آن نیز کاهش نرخ ارز این کشور در برابر سایر ارزهای معتبر بوده است.

طبق آخرین آمار موجود، در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷، حدود ۵۱/ ۳ میلیون نفر از اتباع خارجی وارد این کشور شدند که نسبت به ژوئن سال ۲۰۱۶ حدود ۷ درصد رشد و مبلغی در حدود ۱۶/ ۲ میلیارد دلار را وارد این کشور کرده که نسبت به ماه مشابه سال ۲۰۱۶ رشد ۲ درصدی داشته است. در همین حال، طی سه ماه بین آوریل تا ژوئن سال ۲۰۱۷، حدود ۷۵/ ۱۰ میلیون نفر وارد بریتانیا شدند و هزینه‌ای معادل ۲۳/ ۶ میلیارد دلار در این کشور خرج کردند. وضعیت گردشگری بریتانیا، هم از نظر تعداد ورودی و هم از نظر هزینه‌کرد، در سه ماه دوم سال ۲۰۱۷ نسبت به مدت مشابه سال قبل، تقریبا ۸ درصد رشد پیدا کرده است.

همچنین اگر به آمار ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نگاه کنیم، بهتر به تاثیر کاهش نرخ ارز بر اثر برگزیت پی خواهیم برد. با توجه به اینکه همه‌پرسی برگزیت در ژوئن سال ۲۰۱۶ انجام شد، بررسی آمار ۶ ماه نخست امسال یا ۱۲ ماه منتهی به ژوئن در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، دورنمای خوبی از تاثیر کاهش نرخ ارز و گسترش گردشگران ورودی به این کشور را نشان می‌دهد. مطابق آمار ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷، بیش از ۱۹ میلیون نفر به این کشور سفر کردند که نسبت به نیمه نخست سال ۲۰۱۶ رشد ۹درصدی داشته است. هزینه‌کرد این گردشگران نیز به ۵۸/ ۱۰ میلیارد پوند رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۱ درصدی داشته است. در واقع ورود گردشگران به این کشور در ۱۲ ماه بین ژوئیه سال ۲۰۱۶ و ژوئن سال ۲۰۱۷ به رکورد دست یافته است. تعداد گردشگران وارد شده به بریتانیا در این مدت به ۱۴/ ۳۹ میلیون نفر رسیده و میزان درآمدهای ناشی از ورود این حجم از گردشگر نیز به ۵۹/ ۲۳ میلیارد دلار افزایش یافته است. این رکورد در ورود گردشگران و درآمدهای ارزی به دست آمده ۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال پیش رشد داشته است.

در همین حال، روند ورود به این کشور با هدف گذران تعطیلات در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ نسبت به ماه مشابه سال گذشته، ۲۱ درصد رشد کرده و به یک میلیون و ۵۵۰ هزار نفر رسیده است؛ اما به‌دلیل پیامدهای ناشی از جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، تعداد سفرهای تجاری کاهش ۷درصدی داشته و ۸۰۰ هزار نفر شده است. سفر برای ملاقات خویشان و اقوام در بریتانیا نیز ۲درصد رشد کرده و به ۸۹۰ هزار رسیده و در نهایت سفرهایی به سایر دلایل با رشد ۶ درصد به ۲۷۰ هزار سفر رسیده است. نگاهی به بازه‌های ۳ماه دوم سال ۲۰۱۷ و ۶ ماه نخست سال ۲۰۱۷ نیز گویای رشد ۲۰ درصدی سفرهای تعطیلاتی به بریتانیا است که مستقیما نتیجه افت شدید پوند بوده است. همچنین کاهش سفرهای تجاری به این کشور نیز در دوره‌های فوق مشاهده می‌شود. مدت ۱۲ ماه بین ژوئیه ۲۰۱۶ تا ژوئن ۲۰۱۷ نیز نشان می‌دهد که میزان سفرها به‌منظور گذران تعطیلات با ۱۲ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال پیش به ۱۷/ ۱۵ میلیون نفر رسیده است. در واقع این مساله نشان می‌دهد پس از برگزیت و کاهش ارزش پوند در برابر ارزهای یورو و دلار، اتباع اروپایی بیش از پیش تشویق به سفر به این کشور شدند.

ترکیه و سیاست‌های ارزی

براساس اطلاعات و داده‌های مراکز رسمی ترکیه، ارزش نرخ ارز ترکیه در سال‌های اخیر در برابر ارزهای معتبر جهانی کاهش یافته است. با این همه، به نظر می‌رسد صنعت گردشگری این کشور توانسته از این پتانسیل به خوبی استفاده کند و از آنجا که بهای سفر به آن کشور به‌خصوص برای گردشگران کشورهای ثروتمندی همچون آلمان بسیار کاهش یافته، تقاضا برای آن را افزایش داده است. این افزایش قابل توجه به گونه‌ای بود که براساس آمار موجود، در سال ۲۰۱۳ تعداد گردشگران بازدیدکننده از ترکیه به حدود ۳۵ میلیون نفر و در سال ۲۰۱۴ به حدود ۳۷ میلیون نفر رسید و تا زمانی که مشکلات امنیتی و سیاسی شدید و فراوانی برای این کشور پیش آمد، این ارقام کاهش نیافت. ضمن اینکه به‌رغم تمام مشکلات باز هم ترکیه در سال ۲۰۱۶ توانست بیش از ۲۵ میلیون گردشگر به کشور خود جذب کند که رقم قابل توجهی است. با این همه، نقش مهم زیرساخت‌ها نیز در شکل‌گیری این حجم از گردشگر قابل توجه بوده است. طبق داده‌های معتبر، ارزش یک لیر ترکیه در ژانویه سال ۲۰۱۰ به حدود ۶۷/ ۰ یک دلار می‌رسید؛ اما در طول زمان، این میزان کاهش قابل‌توجهی یافته و در ماه آگوست سال ۲۰۱۷ به حدود ۲۹/ ۰ یک دلار رسید. همچنین در سال ۲۰۱۳، یک لیر ترکیه ارزشی تقریبا معادل با ۴۲/ ۰ یورو داشت که در طول زمان با کاهش یافتن به ۲۴/ ۰ یورو به ازای هر لیر نیز رسیده است. این میزان می‌تواند در بازگشت ترکیه به روزهای خوش گذشته‌اش در صنعت گردشگری و ترغیب گردشگران اروپایی و آمریکای شمالی برای ورود به آن راهگشا باشد.

دو تجربه تاثیر نرخ ارز بر توریسم ورودی