سینما: از نقد اجتماعی تا کنش اجتماعی
سینمای چارلی چاپلین در پی همان کاری بود که پابلو پیکاسو در نقاشی می‌کرد و پل الوار و لویی آراگون در شعر و آلبرکامو و ژان پل سارتر در فلسفه. همگی می‌خواستند، «غیرانسانی شدن زندگی در چارچوب سرمایه‌داری و تحت سیطره امپریالیسم» را به خلایق نشان دهند و تغییر ایجاد کنند. از این رو، تعهد پاره تفکیک‌نشدنیِ آثارشان بود. سینمای حادثه‌ای یا مذمت می‌شد یا دست‌کم نادیده گرفته می‌شد. حتی سینمای وسترن که روایتی هوشمندانه از شکل‌گیری دوره‌ای درخشان از فرهنگ سیاسی انسان‌ها بود، دهه‌ها پس از عصر «هنرمندانِ متعهد»، کشف و ستوده شد.
از این حیث می‌توان گفت سینمای جهان در دهه‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰ و شاید کمی بعد از آن، ناگزیر بود دوشادوش دگرگونی‌طلبان سیاسی و رادیکال‌های فلسفی حرکت کند. اما به‌تدریج و با کاهش قدرت ایدئولوژیک این دگرگونی‌طلبان، سینما هم رخت تعهد را از تن جدا کرد یا اینکه به ماموریت قبلی‌اش، کارهایی جدید از جنس سرگرمی و حادثه و تکنیک را افزود. با این حال هنوز هم سینما مقهور همان گذشته است و توده‌های تماشاگر و منتقدانِ دگرگونی‌طلب ناگزیرند در کنار هم فیلم ببینند. یکی می‌بیند و لذت می‌برد و دیگری هم می‌بیند و کشف معنا می‌کند.
کتاب‌های «نئورئالیسم چیست؟» و « سینما: کنش اجتماعی» با وجود اینکه با هدف‌هایی دیگر و عمدتا توصیف واقعیت، تالیف شده‌اند، به تغییر ذائقه سینما‌دوستان در ۸۰ سال گذشته هم پرداخته‌اند: اولی از منظر تعهد اجتماعی سینما و دومی از منظر هویت‌های جدید و کنش‌های انسان‌ها.
نئورئالیسم چیست؟
تاریخ اجمالی سینمای نئورئالیسم ایتالیا (۱۹۵۵-۱۹۴۵)
کامران شیردل
نئورئالیسم عنوان مکتبی سینمایی با گرایش اجتماعی است و با نگاهی مردم‌گرا و منشی شکوهمندانه در رثای رنج و مصائب انسانی که همزمان با پایان جنگ خونین جهانی دوم در ایتالیا متولد شد، هرچند که ریشه‌ای کهن‌تر دارد.
مکتب نئورئالیسم طی ۱۰ سال اول عمر پربار خود کارگردانان و آثار سینمایی مهمی را در دامن خود پرورش و تحت تاثیر قرار داد که نام‌هایی چون بونوئل، دِ اولیورا، رنوار، روسلینی، دسیکا، ویسکنتی، زاواتینی، جرمی، مونیچلی و بعدها موج نوی سینمای فرانسه، اُلمی، آنتونیونی، پِتری، رزی، اوزو، کوروساوا، اوشیما، رای، مرینال سین، ایلماز یونی، برادران تاویانی، وایدا، فورمن، فروغ فرخزاد، مهرجویی، کیارستمی، پناهی، نادری، فرهادی، بَحرانی و بسیاری دیگر از آن جمله‌اند. این کتاب به بررسی خاستگاه، سبک، نگرش و تاریخ اجمالی اولین دهه این نهضت هنری بزرگ می‌پردازد.
سینما: کنش اجتماعی
گریم ترنر
ترجمه علی سیاح
لذتی که سینما پدید می‌آورد در واقع ممکن است با لذت برآمده از ادبیات یا هنرهای زیبا کاملا فرق داشته باشد. با این حال، این لذت نیز از قوه فهم ما ناشی می‌شود. فیلم در نمایشِ روی پرده، در تشخیص ستاره‌ها، سبک‌ها و ژانرها و در حظ‌بردن از خود حادثه، لذت‌آفرین است. فیلم‌ها حیاتی ورای نمایش سینمایی یا تلویزیون‌شان دارند؛ ستاره‌ها، ژانرها و فیلم‌های بزرگ بخشی از فرهنگ شخصی ما و هویت ما می‌شوند. سینما عملی است اجتماعی برای سازندگان و مخاطبانش. در روایت‌ها و معناهای فیلم می‌توان شیوه‌هایی را دریافت که فرهنگ ما از آن طریق به خود معنا می‌بخشد. نگاه به سینما در سرتاسر صفحات این کتاب این‌گونه است.
ارسال نظر