اقتصاد معدن بهترین جایگزین برای اقتصاد نفتی

اقتصاد معدن می‌تواند جایگزین اقتصاد نفت و فرآورده‌های نفتی در کشور شود اما نیازمند آن است که نگاه دولتمردان به معادن کشور بیش از پیش دقیق‌تر و عمیق‌تر باشد. در صورتی که دولت بتواند درصد کمی‌ از سرمایه‌گذاری در بخش نفت را به سرمایه‌گذاری در بخش معدن و توسعه صنایع تبدیلی معدن اختصاص دهد، به طور قطع کشور از فروش نفت و محصولات نفتی بی‌نیاز خواهد شد و اقتصاد آن نه بر پایه نفت، بلکه بر پایه معدن پایدار خواهد شد. مشروح گفت‌وگو را با سیروس دهقانی عضو هیات نمایندگان اتاق بوشهر می‌خوانید:

ظرفیت‌های بخش معدن در بوشهر چگونه است؟ مهم‌ترین مواد معدنی که در بوشهر وجود دارد، چیست؟

استان بوشهر وسعتی حدود ۲۳ هزار کیلومتر مربع دارد که از مغرب به طول ۷۰۷ کیلومتر با خلیج‌فارس همجوار است و این رقم طول معادن در سطح استان را تشکیل می‌دهد که یکی از مزیت‌های استان به شمار می‌رود. حدفاصل استان با بنادر بسیار اندک بوده و هزینه تمام شده حمل و نقل به مراتب کمتر از سایر استان‌های کشور است. همچنین این استان به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاصی که از آن برخوردار است، دارای ظرفیت‌های مهمی ‌است. مواد معدنی آن را مواد معدنی غیر فلزی تشکیل می‌دهند که به عنوان مواد اولیه ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. موادی نظیر سیمان، کلینکر و سایر مواد که در جاده‌سازی و بتون و گچ ساختمانی کاربردهای فراوانی دارند و همچنین آهک و شن دانه‌بندی شده، واریزه کوهی، مارن و سنگ نمک از دیگر معادن این استان به حساب می‌آیند. به طور کلی صنایع تبدیلی متعددی وجود دارد که می‌توان از آنها بهره گرفت، اما استان نیازمند ایجاد امکاناتی است تا بتواند از این صنایع بهره‌برداری‌های لازم را انجام دهد.

چه تعداد بنگاه اقتصادی در بخش معدن استان مشغول به کار هستند و میزان اشتغالزایی معدن در بوشهرتا چه میزان است؟

نمی‌توان از معادن استان به تنهایی نام برد، چرا که صنایع زیردستی و تبدیلی نیز نقش بسیار مهمی‌ را در اقتصاد استان ایفا می‌کنند. حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ بنگاه اقتصادی در سطح استان بوشهر وجود دارد که در بخش معادن فعالیت می‌کنند. در مورد میزان اشتغالزایی معدن در بوشهر نیز یکی از مشکلات و مسائل عمده موجود در این استان کمبود زیرساخت‌های لازم در این زمینه است. بنگاه‌های اقتصادی بوشهر می‌توانند در ایجاد اشتغال و بسترهای مناسب برای نوآوری و کارآفرینی نقش بسزایی را ایفا کنند اما نیاز مبرم و عمده به زیرساخت‌های صادراتی در استان احساس می‌شود که بدین ترتیب معادن قدرت فعال شدن و سرپا ایستادن را پیدا کرده و توانایی آن را داشته باشند که ارزش افزوده مناسب و اشتغال را در سطح استان رقم بزنند.

فرآورده‌های معدنی در بوشهر تا چه حد برای مصرف داخلی است و چه میزان صادرات دارد؟

شن و ماسه و تولیدات داخلی استان ، اغلب مورد مصرف داخلی استان قرار می‌گیرند. گچ ساختمانی، سیمان و کلینکر از موادی هستند که هم برای صادرات و هم برای مصرف داخلی تولید می‌شوند. یکی از کارخانه‌های ساروج بوشهرکه دارای اسکله خصوصی بوده و از امکانات صادرات خوبی بهره‌مند است، در سال گذشته از ظرفیت یک میلیون و ۸۰۰ تنی، حدود یک میلیون و ۴۰۰ تن صادرات داشته است. این بدان معناست که در صورتی که امکانات برای صادرات فراهم باشد، تولید کارخانجات افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن فروش و ارزش افزوده قابل‌توجهی خواهند داشت. یکی از راهکارهای افزایش صادرات، ایجاد پایانه‌های صادراتی است که تولیدکنندگان قابلیت و جایگاه آن را داشته باشند که بتوانند در این راستا قدم برداشته و کالاهای خود را صادر کنند.

فعالیت بنگاه‌ها در بخش معدن بوشهر چه میزان ارزش افزوده به همراه دارد؟

برای مثال در بخش صنایع گچ، در صورتی که هدف افزایش میزان ارزش افزوده در این صنعت باشد، لازم است که اقدام به ایجاد صنایع زیر دستی گچ یعنی دیوارهای پیش ساخته شود و بدین ترتیب صنایع از وضعیت یک مرحله‌ای بودن خارج شده و به ارزش افزوده بالاتری دست می‌یابند، اما مشکل اینجاست که در سطح استان تنها شاهد ایجاد مرحله اول هستیم و استان نیازمند آن است که صنایع پایین‌دستی بیشتری در راستای هدف سوددهی بیشتر در سطح استان ایجاد شود.

مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات فعالان حوزه معدن را چه می‌دانید؟

فقدان زیر ساخت‌های لازم در راستای توسعه صادرات استان که می‌توانست آینده درخشان و خوبی را برای اقتصاد استان و نیز اقتصاد کشور رقم بزند یکی از معضلات فعالان حوزه معدن در استان بوشهر است که متاسفانه عوامل لازم برای ایجاد وتوسعه این امر در کنار هم قرار نگرفتند. از سوی دیگر حمایت و همکاری در این زمینه دیده نشد و در نتیجه، استان از این مهم دور ماند. سال‌های گذشته نیز متاسفانه دولتمردان و مسوولان با نگاهی که نیاز بخش صادرات و معادن استان به یک پایانه صادراتی در استان بوده، پیش نرفته و بدین ترتیب اقدام و حرکتی اساسی در این راستا صورت نگرفت. مشکلی که در بعد داخلی می‌توان به آن اشاره کرد نیاز اساسی کشور و اقتصاد به بخش ساختمان و صنعت ساختمان است که منجربه رونق بخش معادن و صنایع پایین‌دستی آن اعم از شن و ماسه که از تولیدات استان به شمار می‌روند، خواهد شد. امید است مسوولان و دولت با نگاه عمیق‌تری دست به سرمایه‌گذاری‌های گسترده در صنعت معدن و صنایع تبدیلی آن زده و بدین ترتیب اقتصاد معدن را جایگزین اقتصاد نفتی کشور کند.