رشد بوشهر در گرواصلاح زیرساخت‌های همه جانبه

نبود پایانه صادرات مواد معدنی باوجود ذخایر معدنی فراوان در استان بوشهر همواره از حلقه‌های مفقوده عرصه صادرات استان بوشهر بوده که فعالان این بخش اقتصادی را نگران کرده بود. این در حالی است که متأسفانه به دلیل عدم لایروبی مناسب در چند سال اخیر آب آبراه یا کانال ورودی به ۸ متر تقلیل یافته درحالی‌که قبل از این ۱۱ متر بوده که آن‌هم مناسب نبوده و لازم است برای جذب کشتی‌های بالای ۵ هزار تن عمق آبراه به حداقل ۱۴.۵ متر برسد. متاسفانه در حال حاضر نه‌تنها بندر بوشهر با رقبای خارجی نمی‌تواند رقابت کند بلکه با بندرهای شمالی و جنوبی نیز نمی‌تواند رقابت مطلوبی داشته باشد. در این خصوص محمد عبادی رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بوشهر معتقد است: احداث پایانه صادرات مواد معدنی بوشهر علاوه بر اینکه گامی بلند در راستای تحقق شعار سال مبنی بر اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال است، می‌تواند در تداوم روند تراز مثبت تجاری کشور که پس از گذشت ۳۷ سال حاصل‌ شده است، موثر باشد.

مهم‌ترین برنامه‌ها و اولویت‌های اتاق بوشهر در سال 96 چه مواردی هستند؟

۱-رونق‌ بخشی به تولید از طریق اخذ تسهیلات با بهره کم ۲- تحقیقات میدانی برای عارضه‌یابی صنایع و پیشنهاد به نهاد‌های ذی‌ربط دولتی و پیگیری رفع مشکلات موجود در بخش بازرگانی ۳- پیگیری برای لایروبی کانال بندر و توسعه زیرساخت‌های بندر برای پذیرش کشتی‌های بالای ۵۰ هزار تن ۴- تردد کشتی یخچال‌دار برای صادرات آبزیان ۵- رایزنی با پاسگاه شهید صلاحی دالکی به منظور روان شدن تردد کامیون‌های حامل محمولات بازرگانی و پروانه دار مهم‌ترین برنامه‌های اتاق بوشهر در سال ۹۶ هستند که با تحقق آنها می‌توانیم گامی اساسی را در رشد و توسعه اقتصاد بوشهر شاهد باشیم.

شرایط کلی اقتصادی و فعالیت بنگاه‌های بخش خصوصی در بوشهر به چه شکل است؟

متاسفانه وضعیت چندان مساعد نیست، مشکلات زیاد است؛ بوشهر به هیچ‌یک از استان‌های همجوار راه مناسب ندارد، آبراه ورودی به بندر از عمق مناسب برخوردار نیست و تردد کشتی‌های با ظرفیت بالای ۲۰ هزارتن غیرممکن است. از سوی دیگر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی برای تخصیص سهمیه سوخت شناورها سختگیری می‌کند و این موضوع آن‌قدر سخت شده که بیشتر شناورهای بوشهری از این بندر فراری شده‌اند و رغبت چندانی برای ورود به بندر بوشهر ندارند. متاسفانه سلیقه‌ای عمل می‌شود به طوری که مالکان و ناخداهای شناورها می‌گویند، منطق حاکم نیست

استان بوشهر در بخش منابع گاز، صنعت گردشگری و تجارت دریایی فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد که می‌توان از این موقعیت بهره برد. تاکنون چه اقداماتی در این بخش‌ها انجام‌شده است؟

این استان در بخش منابع گازی در منطقه عسلویه (جنوب استان) استفاده قابل‌توجه داشته بدین گونه که از عسلویه تا دیر حدود یکصد کیلومتر سایت‌های پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی احداث و تاسیس شده‌اند. اما در صنعت گردشگری پیشرفتی نداشته و از جاذبه‌های دیدنی استان استفاده نشده است. از سویی در بخش تجارت دریایی، اسکله پارس جنوبی و منطقه ویژه عسلویه پیشرفت داشته که رشد آن بیشتر برای بارگیری میعانات و صنایع مرتبط با نفت و گاز بوده و متاسفانه موقعیت جغرافیایی استان به‌واسطه اینکه حدود ۹۰۰ کیلومتر مرز آبی با خلیج‌فارس دارد همچنان مغفول و بدون استفاده مانده است. به‌‌رغم همه کاستی‌ها در این رابطه خوشبختانه وجود بندرهای چندمنظوره در این مسیر موجب ماندگاری، اسکان و جلوگیری از مهاجرت مردم بندرهای استان شده است.

بوشهر نیز جزء پیشنهاد‌های دولت برای تبدیل به مناطق آزاد بوده ، نظر فعالان بخش خصوصی در این خصوص چیست؟ فکر می‌کنید تا چه حد پتانسیل‌های اقتصادی بوشهر با این اقدام افزایش خواهد یافت؟

بوشهر از سال ۱۳۷۰ در دستور کار دولت بود که به منطقه آزاد تبدیل شود؛ در این باره عده‌ای معتقدند که با دو مشکل عمده شامل نبود زیرساخت‌های مناسب از جمله اسکله‌های متناسب برای پهلوگیری کشتی‌های بالای ۵۰ هزار تن و راه‌های جاده‌ای، اتوبان و ریلی مواجه هستیم. عده‌ای دیگر نیز بر این عقیده هستند نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی در این مورد ضعیف عمل کرده‌‌اند. به‌هرحال بوشهر می‌تواند با توجه به نزدیکی به منابع معدنی و موقعیت جغرافیایی که در وسط خلیج‌فارس قرارگرفته بندری هلدینگ باشد و به یک‌هاب در خلیج فارس تبدیل شود.

احداث پایانه صادراتی در بوشهر در چه شرایطی است؟ سرمایه‌گذاری موردنیاز برای احداث این پایانه به چه میزان است؟

نبود پایانه صادرات مواد معدنی باوجود ذخایر معدنی فراوان در استان بوشهر همواره از حلقه‌های مفقوده عرصه صادرات استان بوشهر بود که فعالان این بخش اقتصادی را نگران کرده بود. احداث پایانه صادرات مواد معدنی استان بوشهر علاوه بر اینکه گامی بلند در راستای تحقق شعار سال ۹۶ مبنی بر اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال است، می‌تواند در تداوم روند تراز مثبت تجاری کشور که پس از گذشت ۳۷ سال حاصل‌شده مؤثر باشد. استان بوشهر از لحاظ صادرات مواد معدنی یکی از قطب‌های اصلی کشور است ولی بااین‌وجود تاکنون از پایانه اختصاصی ویژه صادرات مواد معدنی برخوردار نبوده است. اگرچه نبود پایانه اختصاصی صادرات مواد معدنی مانع صادرات مواد معدنی از استان بوشهر نشده، ولی فعالان این بخش را با مشکلات فراوانی به‌ویژه درزمینه حمل‌ونقل روبه‌رو کرده است. با توجه به ظرفیت‌های فراوان معدنی استان بوشهر بیش از ۷۰ درصد مواد اولیه تولید سیمان در استان بوشهر تولید می‌شود در این ‌ارتباط انتظار داریم زمینه صادرات آن نیز تسهیل شود. سنگ گچ، سیمان و کلینکر بخش اندکی نیز شن و ماسه عمده محصولات مواد معدنی صادراتی استان بوشهر است.

در حال حاضر بوشهر در منطقه کنگان دارای یک پایانه صادراتی است (اسکله آسیای آرام) که در حال حاضر مواد معدنی فرآوری شده و نشده مانند سیمان، کلینکر، گچ و سنگ گچ ازآنجا بارگیری می‌شود. اما از آنجا ‌که بیشترین معادن مواد معدنی استان در بوشهر قرارگرفته این ضرورت احساس می‌شود که پایانه‌ صادراتی در بوشهر برای صادرات احداث شود. به‌هرحال بندر بوشهر دارای ظرفیت تخلیه و بارگیری سالانه هفت میلیون تن کالاست که این میزان با اجرای طرح و توسعه بندر بوشهر در جزیره نگین، به ۱۵ میلیون تن در سال خواهد رسید. (با تکمیل طرح توسعه بندر بوشهر، ظرفیت کانتینری ۴۳۰ هزار TEU کنونی، به یک‌میلیون TEU افزایش می‌یابد.) عملیات اجرایی طرح توسعه جزیره نگین با پنج هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بندر بوشهر در سال ۹۳ آغازشده که و با روند مطلوبی در دست اجراست. چنانچه بخش خصوصی بتواند با اخذ تسهیلات مناسب وجوهی را وارد این پروژه کند شاید تا پایان سال پایانه صادراتی آماده و مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.

استان بوشهر را به لحاظ مواد معدنی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ راه‌اندازی این پایانه در صادرات مواد معدنی تا چه حدی تاثیرگذار است؟

مهم‌ترین اندیس‌های شناسایی‌شده و توانمندی‌های معدنی استان بوشهر شامل مواد اولیه سیمان، سنگ‌آهک با عیار بالا (بیش از ۹۵ درصد کربنات کلسیم) برای مصارف صنعتی و شیمیایی و فولادسازی، سنگ لاشه آهکی برای مصارف ساختمانی و ابنیه‌سازی و سازه‌های دریایی، سنگ‌آهک قابل برش برای مصارف ساختمان‌سازی، مواد تکمیلی سیمان، مارن برای مواد تکمیلی سیمان و تهیه آجر، سنگ نمک کوهی برای مصارف صنعتی، خوراکی و شیمیایی، نمک آبی برای مصارف خوراکی، صدف دریایی برای تهیه خوراک دام و طیور و... دولومیت برای مصارف نسوز، تهیه منیزیم، شن و ماسه کوهی و رودخانه‌ای برای مصارف پروژه‌های عمرانی و مواد اولیه سنگ‌شکن‌هاست. به‌واسطه همین معادن، کارخانه‌های متعدد سیمانی تاسیس‌شده که می‌توانند محصولات خود را به کشورهای حوزه خلیج‌فارس، بنگلادش و حتی به کشورهای آفریقایی صادر کنند. وجود پایانه‌های صادراتی می‌تواند حجم صادرات استان را افزایش دهد که در بخش فرآوری محصولات، اشتغال‌زایی قابل‌توجهی دارد. به‌هرحال برای توسعه شهر و استان راهی جز حرکت به سمت صنعت نداریم، در بخش کشاورزی به دلیل کمبود آب شرایط برای توسعه آماده نیست؛ در بخش نفت و گاز نیز به دلیل شرایط بین‌المللی در حال حاضر هزینه تولید بیش از فروش خواهد بود.

به لحاظ زیرساختی شهر بوشهر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا بخش خصوصی به‌راحتی می‌تواند در این شهر فعالیت کند؟ آیا دسترسی‌های ریلی و جاده‌ای مناسبی برای حمل‌ونقل کالا وجود دارد؟

بوشهر متاسفانه به دلیل ضعف زیرساخت‌های مناسب از جمله راه جاده‌ای مناسب چهار باندی و راه ریلی برای حمل‌ونقل نتوانسته جاذبه‌خوبی برای فعالیت بخش خصوصی و حتی سرمایه‌گذاری ایجاد کند. مزید بر این دو عامل، متأسفانه آبراه کشتی‌ها برای پهلوگیری کشتی‌های بالای ۲۰ هزار تن مناسب نیست و این در حالی است که تردد کشتی‌های زیر ۲۰ هزار تن و حتی زیر ۵۰ هزار تن را فاقد توجیه اقتصادی می‌کند. اگر برای لایروبی آبراه و اسکله اقدام سریع صورت نگیرد، بندر بوشهر به‌زودی به یک بندر ایستا و مرده تبدیل می‌شود. هرچند در این رابطه چندین بار در جلسات شورای اداری و با حضور وزرای محترم ضرورت این امر را عنوان کردم و باید نمایندگان محترم مردم در مجلس شورای اسلامی نیز در این اقدام مهم، نیز مشارکت کنند. به ‌هر حال کاهش عمق کانال و اسکله‌های بوشهر به دلیل رسوب‌گذاری، در آینده نزدیک این بندر را زمین‌گیر کرده و خانوارهای بسیاری را از نان خوردن می‌اندازد، ولی چون نیازمند تخصص دریایی است، امروز به چشم نمی‌آید. به‌هرحال با کاهش عمق کانال و بی‌توجهی مرکزنشینان به درخواست‌های مسوولان بندر بوشهر برای لایروبی، در آینده نزدیک دوباره دوران رکود به این بندر بازمی‌گردد، چون کشتی‌ها قادر به ورود به کانال نیستند قطعا روند ارجاع آنها به بندرهای دیگر شتاب می‌گیرد. اما آن زمان دیگر برای اقدام اساسی دیر است.

به لحاظ کشاورزی و صنعتی بوشهر چه ظرفیت‌هایی دارد؟ آیا از این ظرفیت‌ها استفاده‌شده است؟

در حال حاضر در بوشهر حدود ۳۴ هزار هکتار اراضی مستعد برای آبزی‌پروری وجود دارد. تولید و برداشت دو بارمیگو پرورشی طی یک سال از مزیت‌های بالقوه این استان است. همچنین اراضی پرورش میگو از ۴ هزار هکتار در دولت قبل اکنون به ۸ هزار هکتار افزایش‌ یافته و تولید آن نیز به بیش از ۲۱ هزار و ۳۰۰ تن در سال رسیده است. در حال حاضر از ۲۱ هزار و ۳۰۰ تن میگوی پرورشی کشور بیش از ۹ هزار تن در استان بوشهر تولید می شود. وقتی‌ به بخش صید و صیادی نگاه می‌کنیم، دو محصول دریایی پرطرفدار یعنی ماهی و میگو در استان بوشهر صید می‌شوند که با توجه به تعداد بالای صیادان در استان بوشهر، بخش قابل‌توجهی از میزان صید کشور مربوط به استان بوشهر است و میزان اشتغال دراین رابطه قابل توجه است .

استان بوشهر در بخش پرورش آبزیان نیز دارای جایگاه ویژه‌ای در سطح کشور است و حدود ۷۰ درصد از میگوی پرورشی کشور در استان بوشهر تولید می‌شود و ظرفیت‌های بالای استان بوشهر می‌تواند حجمی بیش از این میزان را تولید کند. این در حالی است که در بخش پرورش ماهی در استان بوشهر به‌خوبی سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است و با وجود این همه ظرفیت ممتاز پرورش آبزیان در استان، این مهم مغفول مانده است که باید بسته‌های سرمایه‌گذاری مناسبی برای این بخش تعریف شود. به‌هرحال با توجه به وجود اراضی مستعد در استان بوشهر برای پرورش آبزیان، لازم است که با تلاش و برنامه‌ریزی مناسب در این راستا حرکت کنیم و زمینه را برای افزایش تولید و بهبود وضعیت اشتغال در استان از این طریق فراهم کنیم. پرورش ماهی در قفس یکی از ظرفیت‌های خوب استان بوشهر است و امیدواریم شاهد پیشرفت قابل‌توجهی در این رابطه باشیم.

با توجه به نزدیکی به مرزهای آبی تا چه حد از این مزیت‌ در جهت توسعه اقتصاد دریا بهره برده‌اید؟

واقعیت این است که با توجه به کمبود زیرساخت‌ها نتوانستیم به‌خوبی از مزیت‌هایی که در دریا داریم برای توسعه اقتصادی بهره‌مند شویم.

آیا طی دو سال گذشته در جذب سرمایه‌گذاران خارجی توفیقی داشته‌اید؟

در بخش نفت و گاز و میعانات گازی به‌صورت محدود جذب سرمایه‌گذاری‌ را شاهد بودیم اما آن‌گونه که باید نتوانستیم سرمایه‌گذار خارجی جذب کنیم. در چند سال گذشته واحدهای تولیدی با مشکلاتی ازجمله تحریم و ورود بی‌رویه کالای مصرفی و کم‌ارزش شدن سرمایه در گردش روبرو شدند که با توجه به بزرگی این بحران می‌توان از آن به نام سونامی سرمایه‌گذاری یاد کرد. چنانچه با برداشتن موانع پیش روی تولیدکننده و ایجاد عوامل انگیزشی برای آن‌ها به تولید بهای بیشتری دهیم، بدون شک دیگر کمتر شاهد سرمایه‌گذاری در بانک‌ها خواهیم بود و بیشتر سرمایه‌ها به سمت تولید و رونق اقتصادی کشور سوق پیدا می‌کند. یکی از راهکارها ایجاد عوامل انگیزشی از جمله کاهش حق بیمه سهم کارفرما در قبال افزایش میزان اشتغال واحدهای اقتصادی است که این برای هر دو طرف فعال اقتصادی و بیمه منفعت زا خواهد بود. با توجه به درصد سود سپرده‌های بانک‌ها، مردم رغبتی برای سرمایه‌گذاری ندارند. اگر در بخش صنعت و معدن سپرده بانکی از مالیات معاف شود، برای هدایت سرمایه به طرف صنعت گام برداشته خواهد شد.

بندر بوشهر برای تخلیه و بارگیری دارای چه ظرفیت‌هایی است؟ آیا این بندر در مقایسه با رقبای خارجی منطقه جایگاه مناسبی دارد؟

وجود صنایع کشتی‌سازی، صنایع فراساحل و همچنین خطوط منظم کشتیرانی درزمینه حمل بار، مسافر و کانتینر، بندر بوشهر را از سایر بندرها متمایز کرده است. در حال حاضر ظرفیت‌های کانتینری این بندر ۱۲۰۰ و سالانه ۳۴۰ هزار تی ای یو است که اگر ظرفیت منطقه ویژه اقتصادی ۲ را به آن اضافه کنیم می‌توانیم سالانه به بالای ۴۰۰ هزار تن برسیم. همچنین این بندر دارای دو دستگاه کنترل‌گر فعال یا آماده کار، ۶ دستگاه RTG چرخ لاستیکی برقی برای تخلیه و بارگیری محوطه کانتینری و ۱۴ دستگاه ریچ استاکر و ۸ دستگاه تاپ لفت است؛ اما متأسفانه به دلیل عدم لایروبی مناسب در چند سال اخیر آب آبراه یا کانال ورودی به ۸ متر تقلیل یافته درحالی‌که قبل از این ۱۱ متر بوده که آن‌هم مناسب نبوده و لازم است برای جذب کشتی‌های بالای ۵ هزار تن عمق آبراه به حداقل ۱۴.۵ متر برسد. متاسفانه در حال حاضر نه‌تنها بندر بوشهر با رقبای خارجی نمی‌تواند رقابت کند بلکه با بندرهای شمالی و جنوبی نیز نمی‌تواند رقابت مطلوبی داشته باشد.