۵۴ درجه در سایه و ۶۷ درجه در آفتاب. این وضعیت هوای اهواز در گرم‌ترین روز خود در تابستان امسال است که به خبر بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی تبدیل شده است. اهواز گرم‌ترین روزهای خود را سپری می‌کند. شهری که علاوه بر گرما با مشکلاتی مانند توفان شن و ماسه نیز روبه‌رو است. اهواز در جنوب‌غربی ایران با ۷/ ۵۳ درجه سانتی‌گراد، رکورد گرم‌ترین دما را در ایران ثبت کرده است؛ دمایی که در تاریخ هواشناسی کشور و حتی در تاریخ هواشناسی جهان کم‌سابقه است. به‌طوری که گفته می‌شود این افزایش دمای ۵۴ درجه بعد از ۱۵ سال اتفاق افتاد. اتین کاپیکیان کارشناس آژانس هواشناسی فرانسه (MeteoFrance) در توئیتر خود نوشت اهواز با ۷/ ۵۳ سانتیگراد (۷/ ۱۲۸فارنهایت) رکورد گرم‌ترین روز در ایران و گرم‌ترین روز ماه ژوئن در آسیا را شکسته است. پیش‌تر گرم‌ترین دمای ثبت شده در ایران ۱۲۷.۴ بوده است. وب‌سایت Weather Underground نشان می‌دهد که این دما در اهواز حتی بالاتر نیز می‌رود و در ساعات ۴:۵۱ تا ۵ بعدازظهر به ۱۲۹.۲ فارنهایت نیز می‌رسد.

اگر دمای ۱۲۹.۲ فارنهایت درست باشد، این دما رکورد بالاترین دمای ثبت شده در تاریخ مدرن جهان محسوب می‌شود. کریستوفر بارنت تحلیلگر تاریخ هواشناسی، در این وب‌سایت به‌طور جامع و کامل، نهایت دمای جهان را تحلیل کرده و می‌گوید دمای اهواز تنها با دو مورد دیگر در جهان قابل مقایسه است؛ ۲۱ جولای ۲۰۱۶ در «مطربه» در کویت و ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳ در «دره مرگ» در کالیفرنیا. به‌طور رسمی، دره مرگ، گرم‌ترین دما ثبت شده در جهان را در دهم جولای ۱۹۱۳ ثبت کرد؛ دمایی معادل ۱۳۴ درجه فارنهایت (۵۷ درجه سانتی‌گراد). هرچند در اکتبر ۲۰۱۶ برنت انتقادی شدیدی به این اندازه‌گیری وارد کرد؛ او معتقد است به لحاظ واقعیت‌های هواشناسی چنین دمایی امکان‌پذیر نبوده و به احتمال فراوان ناظران هواشناسی یا دستگاه‌های ثبت دما در آن تاریخ، اشتباه کرده‌اند. دمای ۲/ ۱۲۹ درجه فارنهایت اهواز که در سایت Weather Underground به‌عنوان بالاترین دما در جهان مدرن ثبت شده است، باید از سوی سازمان هواشناسی جهان مورد بازبینی قرار گیرد. اما میزان دقیق دمای هوا هرچه باشد، حال و هوای این روزهای مردم اهواز گواه گرمای طاقت‌فرسا است؛ به‌طوری که ساعات اداری در این شهر کاهش یافته است. هوای بسیار گرم اهواز، شهری با ۱/ ۱ میلیون نفر جمعیت، به دلیل رطوبت بالا، به مراتب طاقت‌فرساتر نیز می‌شود. آکادمی ملی علوم گزارشی در سال ۲۰۱۶ منتشر کرده است و می‌گوید بدتر شدن موج‌های گرما در بین رخدادهای هوایی می‌تواند به تغییرات اقلیمی که مسبب آنها انسان‌ها بوده‌اند مرتبط باشد.

مطالعه‌ای که در مجله Nature Climate Change منتشر شد هشدار می‌دهد که تا پایان قرن، به علت تغییرات اقلیمی، دما در خاورمیانه ممکن است برای بقای بشر به شدت گرم و طاقت‌فرسا باشد. وقتی صحبت از تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی به میان می‌آید، کره زمین شاهد هزاران تغییر بوده است که اکثر آنها تغییراتی منفی هستند. سیاره ما با آلودگی و بلایای ساخت بشر شاهد افزایش گرمایش جهانی بوده است که یک نتیجه آن، افزایش دمای زمین است و در برخی نقاط این دما از ۵۰ درجه سانتی‌گراد تجاوز می‌کند. محیط‌زیست‌دانان در سراسر جهان، از آغاز تاکنون، بر حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی پافشاری کرده‌اند؛ اما چنین هشدارهایی از سوی شرکت‌های بزرگ نادیده گرفته شده است؛ شرکت‌هایی که در تولید سموم و آلوده کردن محیط‌زیست نقش بسزایی دارند. آنچه رخ داده است را نمی‌توان عوض کرد؛ اما امروزه چندین کشور به اقلیم و آب‌‌و‌هوا توجه بسیاری می‌کنند. دکتر حمید پوران، کارشناس محیط‌زیست، علت اصلی گرما در اهواز را تغییرات اقلیمی می‌داند و می‌گوید «علت گرمای هوا در اهواز آن چیزی است که در اصطلاح هواشناسی به آن (Heat Wave) گفته می‌شود؛ در واقع گرمای هوا در اهواز را نمی‌توان به چیزی ربط داد؛ ممکن است تغییر اقلیم این شرایط را سخت‌تر کند. یعنی در آینده تناوب و شدت اینها زیاد شود. به‌عنوان مثال اگر قبلا هر ۳۰ سال یک بار هوا آنقدر گرم می‌شد، در سال‌های آینده هر ۵ سال یک بار این چنین شود. با کاهش سرعت تغییر اقلیم و کم کردن گازهای گلخانه‌ای و مهیا کردن شرایط سازگاری می‌توان با این موج گرما مقابله کرد. با Heat Wave موج گرما وارد می‌شود؛ اصطلاحا به این شدت بیش از حد گرما، سرما، سیل و بارندگی شرایط حادی (extreme weather) گفته می‌شود. این «شرایط حاد آب‌و‌هوایی» به ندرت اتفاق می‌افتد. در واقع این گرمای هوای اهواز عجیب نیست؛ پدیده‌ای که هر چند سال یکبار امکان اتفاق آن وجود دارد. اما انتظار این است که تغییر اقلیم، باعث افزایش این نوع پدیده‌ها، شدت (مقدار افزایش یا کاهش دما) و پراکنش آنها بشود. دکتر پوران در پاسخ این سوال که آیا افزایش پوشش گیاهی می‌تواند راهکاری برای کاهش گرما باشد این چنین می‌گوید «برای گرمای ناشی از تغییر اقلیم پاسخ من خیر است. اما اثراتش را می‌تواند کاهش دهد. مثل اینکه شما زیر کولر بنشینید. گرما تغییری نکرده اما شما سازگارتر شده‌اید. پوشش گیاهی بیشتر، آلودگی هوای کمتری را به دنبال دارد. و اینها به تحمل گرما کمک می‌کنند.» دکتر پوران به نسوزاندن مشعل‌های گازی در محل‌های استخراج نفت یا پالایشگاه‌های خوزستان نیز اشاره می‌کند و می‌گوید« این پالایشگاه‌ها اثرات آن بر کل دمای منطقه عملا صفر است؛ اما وجود آنها در کنار آلودگی‌هایی که ایجاد می‌کنند، تحمل گرما را دشوارتر می‌سازند.»

در اهواز، گرم‌ترین شهر دنیا چه می‌گذرد؟