منظورم این است که فقط به آنها کمک کردیم. این مکالمه‌ای است که در سال ۱۹۷۳ بین ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری وقت ایالات‌متحده و هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی وقت آمریکا صورت گرفته است. دو مردی که در مورد فوتبال (آمریکایی) و سرنگونی همراه با خشونت یک دولت منتخب سوسیالیستی صحبت می‌کردند، ۵ هزار مایل با محل حادثه فاصله داشتند؛ اما از کمکشان به این سقوط سخن می‌گفتند.

به همین مناسبت یک همایش در شیلی برگزار شد که در آن افراد بسیاری حضور پیدا کردند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، بازدیدکنندگان در یک نمایشگاه در سانتیاگوی شیلی تحت عنوان «حافظه و حقوق بشر» حضور پیدا کردند و متوجه شدند دو نفر قصد دارند از طریق نمایش در این همایش آن روزها را بازسازی کنند. دو نفر که اسپانیایی صحبت می‌کردند و گفت‌وگوی میان رئیس‌جمهوری وقت آمریکا و مشاور امنیت ملی‌اش را بازسازی کردند. دیالوگ‌هایی که این دو انتخاب کرده بودند عینا براساس اسنادی بوده که از آن روزها به‌دست آمده است. این نمایشگاه فرصتی فراهم کرد تا به بخشی از اسرار دولتی آمریکا گوش داده شود، اسنادی که «تاریخ رمزگشایی از دیکتاتوری در شیلی» نام گرفته و مردمی که در این همایش حضور پیدا کرده بودند با نقش دولت آمریکا در این سرنگونی آشنا شدند. این همایش قصد داشت تا در مورد رابطه ۱۷ ساله ژنرال آگوستو پینوشه، دیکتاتور نظامی این کشور با آمریکا، پرده‌ها را بالاتر بزند. یک سند درخشان که در ورودی آن یک بولتن خبری قرار داشت. این سند بولتن روزانه‌‌ای بوده که به‌دست رئیس‌جمهوری می‌رسیده و بر بالای آن نوشته شده است: ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۳، درست روزی که کودتا شده است. در یک صفحه از این بولتن یک پاراگراف وجود دارد که همه کلمات آن سیاه شده است.

گالری که در کنار این همایش ترتیب داده شده بود در زیرزمین این موزه بوده و در آن اسنادی نشان داده شد که حکایت از دخالت آمریکا در سرنگونی دولت سالوادور آلنده داشت. این اسناد عبارت بودن از بولتن‌های خبری روزانه ریاست‌جمهوری، گزارش‌های نیروهای اطلاعاتی و یادداشت‌ها. تمام اینها نشان می‌دهند که عملیات مخفی در پشت این کودتا بوده است و این اطلاعات جمع‌آوری‌شده مشمول دوره زمانی نیکسون تا ریگان است. این اسناد نشان می‌دهد که دولت‌های مستقر در آمریکا چگونه در امور داخلی شیلی دخالت داشتند.

پیتر کورن‌بلو، معاون برگزاری همایش- نمایشگاه سانتیاگو که یک تحلیلگر ارشد در بایگانی امنیت ملی در واشنگتن نیز است، می‌گوید: این نمایشگاه کنار هم گذشتن قطعات تاریخ به حساب می‌آید که وقتی این اسناد را در کنار یکدیگر قرار می‌دهید بسیار چشمگیر می‌شود. او تاکید می‌کند این اسنادی است که بعدها براساس آن دادگاه تشکیل شد و تبدیل به مدارکی شدند که سازمان‌های حقوق بشری از آن نهایت استفاده را بردند. این اسناد نشان می‌دهد که کنگره در سال ۱۹۷۰ چگونه به دنبال آن بوده است تا مانع پیروزی آلنده در انتخابات ریاست‌جمهوری شود. سپس آمریکا برنامه‌هایی طراحی کرد تا از طریق عملیات مخفی دولت او را بی‌ثبات کند. در نهایت نیز سندی وجود دارد که در آن یک افسر شیلیایی به آمریکا خبر داده است که ارتش در پی یک کودتا است و از واشنگتن نیز کمک خواسته است. تلگرامی هم وجود دارد که نشان می‌دهد طرح‌های آمریکا برای ایجاد مانع در پیروزی آلنده شکست خورده است. سازمان سیا به همین منظور تسلیحاتی فراهم کرد که نتیجه آن کشتن ژنرال رنه اشنایدر، فرمانده ارتش بود. سپس این سازمان برای کسانی که در این طرح حضور داشتند پول فراهم کرد تا بتوانند از کشور فرار کنند.

این نمایشگاه در حدود ۲۳ هزار نمونه از این اسناد را به نمایش گذاشته بود که عمده این اسناد در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۰ از حالت طبقه‌بندی خارج شده است. کلینتون در واکنش به افشای اسناد جنایت پینوشه مجبور به انتشار این اسناد شد. دیکتاتور پیشین شیلی در نهایت در سال ۱۹۹۸، به‌دلیل جنایت‌های انجام‌داده درلندن دستگیر شد. همپای این تحولات کشورهای اروپایی به‌دنبال برگزاری دادگاه‌های متفاوتی علیه وی بودند. در آمریکا نیز کرنبلو، مدیر اسناد بایگانی در آمریکا، بیل کلینتون را تحت فشار قرار داد تا این اسناد از حالت طبقه‌بندی‌شده خارج و منتشر شود. اسناد منتشر شده مربوط به بازه زمانی ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۱ است که توسط ۷ سازمان آمریکایی تهیه شده است. این اسناد در راستای «پروژه خارج کردن اسناد شیلی از حالت طبقه‌بندی شده» صورت گرفت.

این اسناد بعدها در چندین دادگاه و توسط سازمان‌های حقوق بشری مورد استفاده قرار گرفت.

اخبار مرتبط