در همایش دیپلماسی اقتصادی کارآفرین مطرح شد
وزارت‌خارجه تنها متولی دیپلماسی کارآفرینی نیست
«رضا سیمبر» استاد تمام علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان در سخنانی در همایش دیپلماسی اقتصادی کارآفرین، که از سوی انجمن ایرانی روابط بین‌الملل برگزار شد، تاکید کرد: «باید به نکته بسیار مهمی اشاره کنم که دستگاه دیپلماسی ما آقای ظریف و همکارانشان تنها متولی مساله دیپلماسی کارآفرینی نیستند. ما متولیان دیگری در وزارتخانه‌های اقتصاد، صنعت، نفت و ... داریم که همه به هم وابسته هستند.»
سیمبر با بیان اینکه تعامل برای تحقق برون‌دادهای دیپلماسی اقتصادی بسیار حائز اهمیت است، گفت: «باید از حالت جزیره‌ای خارج شویم و رویکرد عملیاتی داشته باشیم. به‌عنوان مثال در سیاست‌گذاری تقنینی، مجلس شورای اسلامی از کارشناسان و مسوولان اتاق‌های بازرگانی دعوت به عمل می‌آورد تا از نظریات آنها در قانونگذاری استفاده کند. ما باید در نشست‌هایی که برگزار می‌کنیم از متولیان امر از جمله دستگاه‌هایی مانند وزارت اطلاعات، بانک مرکزی، مرکز پژوهش‌های مجلس، انجمن‌های صادرات و واردات و متخصصان دعوت کنیم تا مسائل را با هم‌اندیشی با یکدیگر حل کنیم.»
این استاد دانشگاه که در دانشگاه خوارزمی تهران سخن می‌گفت با اشاره به اینکه تعامل لازمه قانونگذاری است تا حفره‌های تقنینی را پر کنند، اظهار کرد: «دیپلماسی اقتصادی بیشتر شبیه یک گزاره است. ما باید ببینیم در کجاها نیاز به کار کارشناسی داریم و از تجارب کشورهای دیگر در این زمینه استفاده کنیم. می‌توانیم کشورهایی مانند مالزی، هند، سنگاپور و... را به‌عنوان پایلوت در نظر گرفته و از الگوهای آنها استفاده کنیم.» سیمبر ادامه داد: «برای اینکه بتوانیم به یک دیپلماسی اقتصادی موفق دست پیدا کنیم نیاز به شفاف‌سازی مشکلات موجود در جامعه، اصلاحات قضایی و بازرسی‌ها داریم، البته یکی از مشکلات اساسی ما ارتباط با دانشگاه است، درد ۳۹ سالهای که همچنان وجود دارد. بسیاری از حرف‌ها گفته می‌شود اما متاسفانه متولیان و دستگاه‌هایی که باید در این جلسات حضور داشته باشند این حرف‌ها را تحویل نمی‌گیرند، حتی حاضر نشده‌اند در این جلسات بیایند و حرف‌های ما را گوش دهند.»
او با تاکید بر اینکه دستگاه‌های متولی نیازمند تغییر ساختار هستند، گفت: «ما باید تغییر تفکر را هم ایجاد کنیم. در وزارت امور خارجه آقای ظریف در تلاش است تا ساختار این وزارتخانه را متحول کند. به‌عنوان نمونه تمامی معاونت‌ها را تجمیع کرده و تنها یک معاونت سیاسی ایجاد کرده است به اضافه اینکه معاونت اقتصادی هم برای پیشبرد مسائل اقتصادی تشکیل شده است. ما این تغییرات را به فال نیک می‌گیریم اما بنده اطلاع دارم که در بافت وزارت خارجه در این مورد مقاومت بسیار شدیدی وجود دارد.» رضا سیمبر ادامه داد: «همچنین ما پیش‌تر و در دهه ۷۰ شمسی هم تجربه تشکیل معاونت اقتصادی در وزارت خارجه را داشتیم که به سرانجام روشن و مشخصی نرسید.»
این استاد دانشگاه در پایان با انتقاد از رویه‌های موجود گفت: «کاسبی‌گری دولتی‌ها محل نقد است و تا زمانی‌که تفکر کاسبی‌گری وجود داشته باشد هیچ وقت به هیچ جا راه نمی‌بریم، اینها موضوعاتی است که باید شفاف‌سازی شود.» او عدم شایسته‌سالاری و ناکارآمدی برخی مدیران و انتصابات قبیله‌ای و حزبی را از دیگر عوامل عدم موفقیت در دیپلماسی اقتصادی عنوان کرد و گفت: «تا این موضوعات حل نشود هرگز به دیپلماسی کارآفرین نمی‌رسیم.» اظهارات این استاد دانشگاه در شرایطی است که وزیر امور خارجه پیش‌تر در توضیح برنامه‌هایش در دولت دوازدهم از نقش محوری وزارت‌خارجه در دولت آینده به‌ویژه در حوزه هماهنگی برنامه‌های اقتصادی خبر داده بود. ظریف با بیان اینکه دو اولویت در برنامه کاری آینده وزارت‌خارجه دارد، گفت: «این اولویت‌ها شامل مباحث منطقه و فعال‌سازی دیپلماسی در میدان اقتصادی است.» همچنین بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در گفت‌وگوی ۱۹ مرداد ۱۳۹۶ با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه وزارت خارجه متولی اقتصادی نیست، ابراز کرد: «دیپلماسی اقتصادی یا معاونت دیپلماسی اقتصادی در وزارت‌خارجه قرار نیست کار بانک مرکزی یا کار وزارت صنعت را انجام دهد، در واقع متولیان اصلی کار اقتصادی همان نهادهای اقتصادی در داخل کشور هستند. وزارت‌خارجه تنها به‌عنوان تسهیل‌کننده و فراهم‌کننده زمینه همکاری این دستگاه‌ها با کشورهای خارجی خواهد بود.»
تاکید بر ظرفیت‌های اقتصادی برجام
در ادامه این همایش، یک استاد دانشگاه علامه طباطبایی برجام را فرصتی برای استفاده همه‌جانبه از ظرفیت اقتصادی بین‌المللی دانست و گفت: ایران می‌تواند از برجام به‌عنوان فرصتی جهت عبور از مناسبات اقتصادی سنتی خود با دنیا استفاده کند. حسین دهشیار، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی در نهمین همایش سالانه انجمن ایرانی روابط بین‌الملل با موضوع دیپلماسی اقتصادی کارآفرین به تبیین سیاست خارجی کارآفرین پرداخت و گفت: سیاست خارجی باید چند وجهی باشد یعنی باید به ملاحظات و محدودیت‌های نظام بین‌الملل توجه کرد نه اینکه با آن عناد کرد. از سوی دیگر توجه به ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و ارزش‌ها در جامعه ضروری است چراکه نمی‌توان بدون توجه به این توانمندی‌ها تصمیم‌گیری کرد.
او با بیان اینکه سیاست خارجی متاثر از دو متن خارج و داخل کشور است توضیح داد: باید در سیاست خارجی دو سیاست همزمان و متعارض را دنبال کرد. یعنی باید به‌دنبال امتیازاتی بود که با آن واقعیات و معادلات حاکم بر جهان را تغییر داد و از طرف دیگر در جهت تقویت و بهبود روحیه حاکم بر کشور تلاش کرد. سیاست خارجی باید پویا باشد یعنی ضمن تغییر در منابع دولت به جایگاه دولت توجه و شرایط صحنه جهانی را درک کرده تا براساس آن سیاست خارجی را مشخص کند. این استاد دانشگاه هدف عالی سیاست خارجی هر کشوری را ایجاد محیط بین‌المللی مساعد عنوان و اظهار کرد: این هدف برای آن است که فرصت استراتژیک جهت توسعه داخلی ایجاد شود. همچنین در داخل کشور نیز شرایط را به سمت توسعه و ارتقای جامعه حرکت دهد. این موارد منوط به افزایش توانمندی‌ها و دنبال کردن الگوی رشد اقتصادی درست مبتنی بر صادرات و نه بر مصرف و واردات است. الگوی رشد باید بر پایه جلب سرمایه‌گذاری خارجی و محیطی با ثبات با تجارت آزاد باشد.
به گفته دهشیار در چنین شرایطی توانمندی و جایگاه کشورها ارتقا یافته و در داخل نیز در صورت وجود امنیت فردی به موازات امنیت ارضی می‌توان شاهد افزایش اعتبار کشور بود. جامعه‌ای ارتقا پیدا می‌کند که حکومت و مردمش به این نتیجه برسند که صحبت از حکومت آن هم به‌صورت روزمره توسط مردم طبیعی است. او گفت که همه باید به دنبال سیاست خارجی باشیم که باعث ارزش افزوده به کشور نه تحمیل‌کننده هزینه باشد.
محورهای دیپلماسی جدید
از سوی دیگر، رئیس انجمن ایرانی روابط بین‌الملل با تاکید بر اینکه شاهد تغییرات پارادایمی در مفهوم دیپلماسی اقتصادی هستیم، گفت: دیپلماسی جدید باید براساس محور اندیشه‌مندی و خردگرایی باشد. «ارسلان قربانی شیخ‌نشین» استاد تمام روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی تهران و رئیس انجمن ایرانی روابط بین‌الملل طی سخنانی اظهار کرد: «ما در بحث دیپلماسی با تغییرات پارادایمی در مفهوم دیپلماسی اقتصادی به‌ویژه در نظام بین‌الملل مواجه هستیم و امروز گونه‌های دیپلماسی در دنیای فعلی تغییر کرده است.» او افزود: «درحال حاضر دیپلماسی نمی‌تواند همان دیپلماسی دهه‌های هفتاد، هشتاد و حتی ۹۰ باشد زیرا دیپلماسی ساخته اجتماع است و نگاه‌های ویژه و گسترده‌ای به ساختارهای اجتماعی دارد.»
این استاد دانشگاه همچنین بیان کرد: «هنجارها، هرمنوتیک، دیپلماسی و... گونه‌های دیپلماسی را چند وجهی کرده‌اند و می‌طلبد که دستگاه‌های دیپلماسی در تمام کشورها از جمله کشور ما برای این تغییر و تحولات پاسخگو باشند. قربانی تاکید کرد: «در نظام بین‌المللی شاهد در هم تنیدگی بین بازیگران اعم از دولتی و غیردولتی هستیم و باید خود را با این شرایط انطباق دهیم. در واقع دیپلماسی جدید ما باید براساس محور دیپلماسی اندیشه‌مند و خردگرا باشد.»
او همچنین بیان کرد: «با مجموع تحولاتی که در دیپلماسی و قدرت درحال رخ دادن است، شاهد تغییر پارادایمی به‌‌رغم چالش‌ها هستیم و نظام بین‌الملل به سمت مدل جدید مکانیک کوانتومی می‌رود و ضرورت دارد که در دیپلماسی تغییر حاصل شود و اقتصاد کارآفرین را با توجه به پارادایم کشور خودمان از جمله تحریم‌ها تعریف کنیم که اثرگذاری آن بیشتر خواهد بود.»
مهم‌ترین هدف دیپلماسی اقتصادی
یک عضو شورای شهر تهران نیز با تاکید بر لزوم افزایش سهم زنان در حوزه کارآفرینی و اشتغال در جامعه گفت که حضور فعال زنان در عرصه اقتصادی نه تنها باعث افزایش اثربخشی بیشتر در جامعه می‌شود که منجر به تقویت جایگاه رقابتی در کشور خواهد شد. «محمدجواد حق‌شناس» در نهمین همایش سالانه انجمن ایرانی روابط بین‌الملل با موضوع دیپلماسی اقتصادی کارآفرین گفت: «دیپلماسی اقتصادی موضوعی است که برای منافع ملی هر کشوری مهم محسوب می‌شود. مهم‌ترین هدف برای دیپلماسی اقتصادی تحقق منافع ملی است. به آن معنا که بتوان فصل مشترکی میان دیپلماسی و منافع اقتصادی در راستای منافع ملی پیدا کرد.»
او با تاکید بر لزوم تحولات بنیادی در این عرصه گفت: «اکنون زمانی است که باید با درک شرایط موجود گام‌های اساسی برای تحول در این عرصه برداشت. جامعه ما نیازمند اقدامات اساسی برای تحول و تغییر جهت بهبود وضعیت اقتصادی کشور است. در این بین به‌دلیل اهمیت حضور زنان در عرصه اقتصادی باید کاری کرد که فاصله موجود در کشور نسبت به میانگین منطقه‌ای و بین‌المللی کمتر شود و بتوان در راستای اهداف سند چشم‌انداز حرکت کرد. حق‌شناس در ادامه بزرگترین چالش اقتصادی کشور را از دهه ۸۰ تاکنون بحران بیکاری دانست و با بیان اینکه این بحران اکنون به اوج خود رسیده، افزود: اگر در سالهای گذشته حمایت جدی از کارآفرینان صورت می‌گرفت، امروز شاهد چنین بحرانی نبودیم چون کارآفرینان با راه‌اندازی کسب و کار افراد را به کار می‌گیرند و دیگر مشکل کمبود شغل نداشتیم.»
ارسال نظر