گفت و گو با معاون وزیر و رییس سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور
وضعیت ایران در حوزه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای منحصر به فرد است
در جهان فراصنعتی امروز توسعه به معنی عام بدون توجه به آموزش های فنی و حرفه ای مفهوم نخواهد داشت. آموزش های فنی و حرفه ای انجام فعالیت هایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل ، حرفه و کسب و کار آماده کند یا کارایی و توانایی او را در انجام آن افزایش دهد. توسعه آموزش های فنی و حرفه ای در شرایط کنونی برای اقتصاد و فرهنگ ایران و به ویژه شتاب دهی به فرایند تولید امری حیاتی است ؛ زیرا سرمایه گذاری های زیربنایی و افزایش ابزار و تجهیزات و به طور کلی سرمایه فیزیکی بدون سرمایه انسانی بلااستفاده مانده و یا به نحو اقتصادی و کارآمد مورد بهره برداری قرار نمی گیرد .
هدف از این آموزش ها ، افزایش توانایی های دانش ، مهارت و قدرت درک افراد و انجام مطلوبتر کار در محدوده وظایف شغلی است . از آنجایی که موضوع بیکاری یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات جهان است و در کشورهای در حال توسعه با توجه به عدم توازن ساختارهای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی سهم بیشتری را در توسعه دارد و با توجه به اینکه یکی از دلایل بیکاری در کشور فقدان مهارت های مورد نیاز بازار کار از سوی جویندگان کار است، انتظار می رود سازمان آموزش فنی و حرفه ای با ارائه آموزش های مهارتی بتواند نقش بسزایی در کاهش میزان بیکاری ایفا کند. در سازمان آموزش فنی و حرفه ای نیز نظیر سایر موسسات آموزشی رسمی و غیررسمی ، غیر از آموزش علم و مهارت مواردی از قبیل انضباط، تعهد ،احساس مسئولیت ، وظیفه شناسی نیز جزو محتوای آموزشی است که به افراد آموخته می شود . از این رو این نظام آموزشی از طریق تحول در فرهنگ جامعه می تواند در بالا بردن کارایی و بهره وری نقش موثری ایفا نماید. اختصاص روزی به نام "روز ملی کارآفرینی و آموزش‌های فنی و حرفه ای" بهانه ای شد تا به سراغ دکتر کورش پرند معاون وزیر و رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور برویم و در گفت وگو با وی از وضعیت سازمان، فعالیت ها و برنامه ریزی‌های آینده اش باخبر شویم.
به عنوان رییس سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، لطفا بگویید که در حال حاضر آموزش مهارت های فنی و حرفه ای در ایران چه وضعیتی دارد؟
همانطور که مستحضر هستید یکی از آسیب‌های جدی در نظام مهارتی کشور بحث نداشتن نقشه راه و استراتژی مشخص در حوزه نظام مهارتی بوده است. از دو سال گذشته به ما ماموریتی داده شد که کلیه دستگاه‌های اجرایی به خصوص متولیان آموزش‌های مهارتی را در این خصوص یاری کنیم تا در یک مسیر حرکت یکپارچه و هماهنگ قرار گیریم.
سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، متولی آموزش‌های غیررسمی است. یعنی متولی آموزش‌های کوتاه‌مدتی که منجر به گواهینامه می‌شود. این آموزش‌ها منطبق با نیاز بازار کار زیرنظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اجرا می‌شود.
آموزش‌های رسمی مهارتی به دو دسته تقسیم می‌شوند: آموزش‌های قبل از دانشگاه که در حوزه وزارت آموزش و پرورش از طریق واحدهای کارودانش و فنی‌وحرفه‌ای انجام می‌پذیرد و آموزش رسمی مهارتی دانشگاهی که دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری متولی این دسته از آموزش‌ها هستند.
اولین مشکل عدم وجود نقشه راه بود و ما برای سیاستگذاری، یکپارچگی، نظارت و ارزیابی سیستم مهارتی کشور به آن نیاز داشتیم.
سیاستگذاری و یکپارچگی از طریق طراحی نظام جامع مهارت و فناوری اتفاق افتاد. این نظام شامل ۳ زیر نظام به نام‌های ۱- نظام آموزش مهارت و فن‌آوری ۲- نظام صلاحیت حرفه‌ای ۳- نظام شرایط احراز اشتغال می‌شود که به حمد‌ا... نظام آموزش مهارت و فن‌آوری در اول آبان‌ماه سال ۱۳۹۰ مورد تصویب هیات محترم وزیران قرار گرفت و برای اجرا به کلیه دستگاه‌های متولی آموزش‌های مهارتی ابلاغ گردید.
در حال حاضر ما به دنبال پیاده‌سازی نظام آموزش مهارت و فن‌آوری هستیم. سال ۱۳۹۱ سال استقرار نظام جامع مهارت و فن‌آوری است.
نظام آموزش های فنی و حرفه ای در ایران براساس چه اصول و اهدافی پایه ریزی شده است؟
نظام آموزش مهارت و فن‌آوری شامل آموزش‌هایی است که با هدف ارتقاء و انتقال دانش کار و فن‌آوری، به‌هنگام کردن مهارت‌های شغلی و افزایش مستمر و فزاینده بهره‌وری در تمامی سطوح تحصیلی مهارت و فن‌آوری به صورت آموزش‌های رسمی و آموزش‌های تکمیلی بین سطوح طراحی و اجرا می‌شود و با استفاده از فن‌آوری‌های آموزشی روز و ظرفیت‌های آموزشی محیط کار، افراد را بر اساس استانداردها و صلاحیت‌های شغلی و با تاکید بر اخلاق حرفه‌ای برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار تا سطح مطلوب تربیت می‌کند.
نظام آموزش مهارت و فن‌آوری مشتمل بر نظام‌های فرعی آموزش عالی مهارت و فن‌آوری و آموزش فنی و حرفه‌ای (دوره‌های تکمیلی بین سطوح تحصیلی است.)
طراحی دوره‌های تکمیلی بین سطوح تحصیلی که در حوزه پس از دانشگاه انجام می‌پذیرد. در این دوره‌ها مهارت‌آموز چندین پودمان مرتبط با هم را که مصوب شورای برنامه‌ریزی درسی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و دانشگاه جامع علمی کاربردی است، می‌گذراند. این پودمان‌ها در نهایت تجمیع شده و تبدیل به یک مدرک دانشگاهی می‌شود که در اولین فاز برنامه‌ریزی روی حوزه کاردانی یا تربیت تکنسین انجام گرفته است.
آموزش‌های تکمیلی بین سطوح تحصیلی، به منظور همسویی با تحولات جهانی در زمینه آموزش‌های مهارتی و ایجاد زمینه ارتقاء منابع انسانی در قالب دوره‌های پودمانی اجرا می‌شود که تکمیل این پودمان‌ها منجر به مدرک تحصیلی می‌شود.
همچنین در حوزه مهارتی برای اولین بار است که مهندس فناور ارشد در حوزه دانشگاهی تربیت می‌شود که این مهندس فناور ارشد همطراز با کارشناسی ارشد دوره‌های نظری است.
لازم به ذکر است که این نظام با هدف تربیت و افزایش کارآیی و اثربخشی نیروی انسانی موردنیاز در بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی و خدمات براساس استانداردهای شغلی و نیاز بازار کار، متناسب با نیاز اشتغال کشور طراحی شده است.
ارکان نظام آموزش مهارت فناوری شامل نظام آموزش عالی مهارت و فناوری و نظام آموزش فنی و حرفه‌ای است و سطوح تحصیلی در هر دو نظام آموزش نظری و آموزش مهارت و فناوری همطراز است.
طراحی و تدوین نظام صلاحیت حرفه‌ای کشوربه چه منظور صورت گرفته و چه تاثیری برافزایش سطح مهارت های فنی وحرفه ای نیروهای کار داشته است؟
به منظور ارزیابی و بهره‌گیری بهینه از توانمندی، دانش و مهارت و نگرش افراد متناسب با هر شغل و حرفه نظام صلاحیت حرفه‌ای کشور طراحی شد. در این نظام به افراد براساس تجربه کاری، داشتن گواهینامه‌های مهارتی و مدرک یک سطح داده می‌شود که براساس این سطح افراد می‌توانند شغلی را که واجد شرایط آن هستند احراز نمایند.
نکته مهم در این نظام این است که توسعه منابع انسانی کشور فقط بر اساس مدرک دانشگاهی نیست. در حال حاضر یکی از معضلات کشور ما مدرک گرایی است که براساس این فرهنگ هر کسی فکر می‌کند که پس از گرفتن مدرک آکادمیک خود باید وارد بازار کار شود. در نظام صلاحیت حرفه‌ای تجربه کاری و داشتن مهارت یکی از پارامترهای بسیار مهم است.
براساس نظام جامع مهارت و فن‌آوری، سیاست‌های کلی اشتغال و مواد ۲۱ و ۱۹۴ برنامه پنجم توسعه کشور، سند راهبردی مهارت و فن‌آوری سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در ۸ راهبرد، ۲۷سیاست و بیش از ۲۶۰ برنامه طراحی و تنظیم شده است که کلیه مدیران صف و ستاد سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای ملزم به اجرای این سند براساس برنامههای مصوب هستند.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای در تدوین استانداردهای آموزشی چه فعالیت هایی داشته و چه برنامه هایی برای آینده دارد؟
یکی از برنامههای سازمان ساماندهی استانداردها و منابع آموزشی است. بر این اساس بیش از ۱۰۰۰ استاندارد درسی جدید و به روز شده در سال ۹۰ و ۹۱ طراحی شده است که در حال حاضر تعداد استاندرادهای درسی این سازمان بیش از ۳۰۰۰ استاندارد درسی است. براساس این استانداردها در حال حاضر بیش از ۲۰۰ عنوان کتاب آموزشی تالیف و یا در حال تالیف هستند. از دیگر برنامههای سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور طراحی و استقرار الگوهای جدید آموزش‌های مهارتی است.
از جمله این الگوها طراحی دوره‌های مجازی و شبیه‌سازی شده است که سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای متولی طراحی دوره‌های مجازی و شبیه‌سازی شده در کشورهای جهان اسلام محسوب می‌شود. طراحی دوره‌های تکمیلی بین سطوح تحصیلی، طراحی دوره‌های مساله محور و استاد شاگردی نوین و دوره‌های آموزش مجازی و شبیه سازی از مهمترین برنامههای ما محسوب می‌شود. حرکت برای تقاضا محور نمودن آموزش‌های مهارتی به جای عرضه محوری با عقد تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای متعدد آموزشی با بخش‌های دولتی و خصوصی برای ارتقاء مهارت نیروی انسانی مورد نیاز آنها از جمله این موارد است.
تفاهمنامه با وزارت نفت، شرکت بهینه‌سازی مصرف انرژی، سازمان انرژی‌های نو ایران، شرکت‌های ملی نفت، گاز و پخش فرآورده‌های نفتی، خانه صنعت، معدن و تجارت، سازمان فن‌آوری اطلاعات و ... آموزش به اتباع بیگانه حاضر در بازار کار مشروط به بازگشت به کشور مبداء نمونه‌ای از این اقدامات است.
وضعیت زیرساخت‌های فنی و حرفه‌ای در کشور چگونه است؟ چه اقدامات تازه ای در این خصوص انجام گرفته؟
در راستای توسعه زیرساخت‌ها و احداث و تجهیز کارگاه‌های تخصصی از سال ۸۴ تا کنون، ۶۵۵۹۴۸ مترمربع در قالب۳۰۸ مرکز و بیش از ۲۰۰۰ کارگاه آموزشی به سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور اضافه شده است.
در عین حال بیش از ۱۵ درصد از تعهدات آموزشی به بخش غیردولتی با اولویت تعاونی‌ها در قالب ۲۱ مرکز آموزشی و ۱۵۰ کارگاه آموزشی واگذار شده است. در حوزه توسعه آموزش‌های مشاغل خانگی تعداد ۳۰۵ حرفه جدید تدوین شده که تعداد دوره‌های آموزشی برابر با ۴۰۰۰دوره است و بیش از ۸۸ هزار نفر آموزش دیده‌اند.
ارتقاء جایگاه تیمی جمهوری اسلامی ایران در مسابقات بین‌المللی مهارت که در کشور انگلستان برگزار شد از رتبه ۱۶ تیمی به رتبه ۶ تیمی در مجموع میانگین نمرات تیمی شرکت‌کنندگان یکی دیگر از افتخارات سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور است.
مکانیزه نمودن و الکترونیکی نمودن قریب به اتفاق فرآیندهای آموزشی و آزمون سازمان تحت عنوان پرتال جامع سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای یکی دیگر از اقدامات سهم سازمان است.
موانع و مشکلات موجود برای توسعه هرچه بیشتر مهارت ها در جامعه را در چه عواملی می‌بینید؟
یکی از موانع و مشکلات حوزه مهارتی که مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی اشتغال در بند ۱ تحت عنوان ترویج و تقویت فرهنگ کار، تولید، کارآفرینی و مهارت‌آموزی به آن اشاره نموده‌اند، بحث دغدغه فرهنگی است که در این جا نقش رسانه در ترویج و ترغیب آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بسیار حائز اهمیت است. به عنوان ریس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور از کلیه رسانه‌ها برای ترویج این فرهنگ کمک می‌طلبم.
اگر بخواهیم آموزش های فنی و حرفه ای ایران را با سایر کشورهای توسعه یافته مقایسه کنیم ما در چه وضعیتی قرار داریم؟
به طور کلی با توجه به این که سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای متولی آموزش‌های مجازی و شبیه‌سازی شده و تربیت مربیان برای کشورهای جهان اسلام است خود این شاخص نشان می‌دهد که ایران وضعیت منحصر به فرد در منطقه و کشورهای جهان اسلام دارد. با توجه به مطالعات تطبیقی صورت گرفته در بیش از ۷۰ کشور جهان توسط سازمان به جرات می‌توانم بگویم که سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای یک سازمان منحصر به فرد در حوزه آموزش‌های مهارتی در منطقه و کشورهای جهان اسلام است.
ارسال نظر