موج سواری با حق مشتریان

امیرحسین کاکایی

عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران

مدتی است که یک گردهمایی اجتماعی در بخش‌هایی از جامعه به نام کمپین خودرو نخریم راه افتاده است. فارغ از اینکه چه کسانی و با چه نیتی این کمپین را راه انداخته‌اند و اینکه جامعه، نظام، دولت و وزارتخانه و خود خودروسازان با آن چگونه برخورد کرده‌اند، ‌به نظر خاستگاه کمپین، بر حق و بجاست؛ کیفیتی که متناسب با خواسته مشتری نیست و قیمت بالای خودرو. اما یک سوال باقی است که آیا خواسته یا راهکار این کمپین (نخریدن خودرو) است.

فرض کنیم که خواسته کمپین توسط مردم اجابت شود و تمام مردم دست از خرید خودروی بی‌کیفیت و قیمت بالای ایرانی بکشند. بعد از آن چه اتفاقی رخ می‌دهد؟‌ خودروسازی ناگهان متحول می‌شود و از فردای آن روز بهترین خودروها با نازل‌ترین قیمت در کشور تولید می‌شوند؟ مسلما نه؛ هر کسی که هر چند از دور، دستی بر آتش داشته باشد می‌داند که این موضوع حداقل به دوسال زمان و بیش از چند هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد. پس کمپین چه می‌خواهد: خودرو نخریم تا چه شود؟ تا واردات کنیم و مردم خودرو سوار خوب سوار شوند؟ آیا واقعا اگر بخواهیم حدود یک میلیون و پانصد هزار خودرو با قیمت متوسط ۱۰ هزار دلار وارد کنیم، کشور در شرایط فعلی می‌توان ۱۵ میلیارد دلار را تامین کرد؟ آیا با این اوضاع فروش نفت، قیمت دلار ثابت می‌ماند؟

حال قیمت تمام شده این خودرو وارداتی چقدر خواهد بود، (با دلار ۳۳۰۰ تومان) همان ۳۳ میلیون تومان است؟ دولت دیگر نمی‌خواهد گمرک بگیرد؟ مالیات و عوارض شهرداری چطور؟ یک برآورد ساده بر اساس تعرفه‌های حداقلی در دنیا و مالیات و عوارض و بیمه و... این قیمت را به حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان می‌رساند؛ یعنی کمی بیشتر از کالای فعلی که در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. البته شاید ادعا شود که کیفیت این کالای ۴۰ میلیونی بهتر از کالای ۳۰ میلیونی (متوسط قیمت) ارائه شده در بازار فعلی است. این حرکت به معنی سودآوری کلان برای واردکنندگان، دلالان و البته همان‌ کشورهایی است که ما را در این سال‌ها تحریم کرده‌اند (کشورهای مبدا تولید خودرو)، خواهد بود.

نتیجه دیگر این فرآیند، بسته‌شدن کارخانه‌های متعدد و بیکاری حداقل حدود ۳۰۰ هزار نفر و رکود بیشتر حداقل ۱۲ صنعت وابسته به آن است. البته شاید برای افراد حاضر در کمپین این مدعا هم زیاد اهمیت نداشته باشد؛ چرا که آنها احتمالا خواهند گفت که بیکاری چند صد هزار نفر در کنار چند میلیون بیکار فعلی چه اهمیتی دارد؟ آری می‌توان چنین کرد و کارخانه‌هایی را که در زمان اوج تحریم به جای تعطیل کردن، دست به مبارزه زدند و توانستند جای خالی فناوری و دانش خارجی را با نوع داخلی آن دوباره تکمیل کنند و به نوعی بخشی از جهاد در راه استقلال کشور را به منصه ظهور برسانند، به آنهایی که حرکتشان در سال گذشته کورسوی امیدی در صنعت و اقتصاد کشور روشن کرد و نشان داد که ایرانی در بدترین شرایط هم می‌تواند روی پای خود بایستد،‌ پیغام دندان‌شکنی می‌دهیم: استقلال و سربلندی کیلویی چند؟

دولت نفت بفروشد و ما مصرف کنیم. البته مطمئن هستم که تمامی ایرانیان از این عبارات زشت نویسنده اعلام انزجار می‌کنند و این جملات را توهین به خود می‌انگارند. نویسنده ضمن عذرخواهی از مردم شریف ایران، ادعا می‌کند که اگر خواسته کمپین نخریدن، همه مردم از خودروسازی داخلی و واردات همان کالا از خارج از کشور باشد، ظاهرا نتیجه مدعا همین جمله ناپسند است. اما همین جا دوباره عذرخواهی می‌کنم و جملات خود را این‌گونه تغییر می‌دهم: کمپین می‌خواهد خودروی با کیفیت و تولید خودمان را با قیمت مناسب تحویل بگیرد و از آنجا که مسوولان گوش شنوا ندارند، می‌خواهد با نخریدن، خواسته خود را به گوش مسوولان برساند.

آری، به نظر می‌رسد که یک سوءتفاهم ایجاد شده است و بعضی می‌خواهند آتش بیار این معرکه باشند و از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند. مردم می‌خواهند کالای خوب ایرانی با قیمت مناسب بخرند؛ ولی یک عده حرف‌ آنها را تغییر داده و خود جای مردم پاسخ می‌گویند که نباید کالای ایرانی خرید و طبیعتا جایگزین آن باید کالای خارجی خرید و به این ترتیب به دولت فشار می‌آورند تا موانع واردات بی‌رویه را رفع کند. من با اجازه می‌خواهم روی این خواسته مردم، خرید خودروی با کیفیت ارزان و راهکارهای حصول آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن صحبت کنم. اولا باید عرض کنم که در کوتاه مدت (یکی، دو ماهه) هیچ راهی برای بالا بردن کیفیت خودرو نیست؛ اما یک نکته قابل تامل است. خودروهای تولیدی به‌طور کامل بی‌کیفیت نیستند.

بخشی از این تولیدات هستند که واقعا صدای مشتری را درمی‌آورد. برای راهکار فوری می‌توان خودروساز را موظف کرد که خدمات پس از فروش خود را از این نابسامانی فعلی خارج کند و در مقابل مردم پاسخگو باشد. برای بازه ۶ ماهه تا یکساله باید خودروسازان روی خطوط فعلی سرمایه‌گذاری کرده و با جدی گرفتن نیازمندی‌های نظام‌های تضمین کیفیت و با تصحیح برخی کاستی‌ها، کیفیت کالای فعلی را به حد قابل قبول روزهای اول تولید با معیارهای تعریف شده در طراحی بازگردانند و نهایتا در یک برنامه حدود یک تا دوساله با واردات فناوری و خرید طرح‌های جدید‌ آماده، ‌تنوع محصول و استفاده از طرح‌های روز و کاربرد فناوری جدید،‌ محصول جدید باکیفیت ارائه دهند و نهایتا در یک برنامه سه تا چهارساله با ارتباط موثرتر با مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی داخلی و تقویت آنها برخی از فناوری‌ها را به‌طور کامل بومی‌سازی کرده و برخی را توسعه دهند و قابلیت طراحی و توسعه محصولات جدید و مدرن در داخل کشور را ایجاد کنند.

البته این حرف‌ها هم تئوریک هستند وچندین پیش‌نیاز دارند و اولین آن ثبات فضای بازار و اقتصاد کشور و دومین آن جذب سرمایه از نوع داخلی و خارجی آن است و این کار جز با همراهی و همدلی مردم با دولت که شعار ارائه شده توسط مقام معظم رهبری برای امسال است، امکان‌پذیر نخواهد بود. فراموش نکنیم که اگر خواسته این کمپین بستن در خودروسازی‌ها باشد، چیزی جز عدم ثبات بازار و اقتصاد نصیب کشور و جامعه نخواهد شد؛ خواسته‌ای که سالیان دراز است دشمنان ما به دنبال ‌آن هستند.

اما از‌ آنجا که این ملت بارها ثابت کرده که استقلال و بالندگی کشور، آرزوی آن بوده و هست، با ارائه خواسته‌های منطقی، دولتمردان را در راه رشد و توسعه کشور یاری خواهند داد و اجازه نخواهند داد دشمنان از یک خواسته طبیعی و بر حق مشتریان، سوءاستفاده کرده و به یک صنعت راهبردی کشور که سال‌ها روی آن سرمایه‌گذاری شده است،‌ ضربه وارد شود.