صفحات جدید «دنیای اقتصاد» را از امروز بخوانید
رونمایی از باشگاه اقتصاددانان و آینده‌نگر بازار
دنیای اقتصاد: دو صفحه جدید از امروز در روزنامه «دنیای اقتصاد» رونمایی شد. صفحه اول با عنوان «باشگاه اقتصاددانان» پس از تبادل‌نظر فراوان با اقتصاددانان برجسته کشور با هدف پوشش نظرات مختلف صاحبنظران اقتصادی درخصوص چالش‌های مهم کشور طراحی شده است. صفحه دوم نیز با عنوان «آینده‌نگر بازار» با هدف ارائه چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازارهای مهم به‌ویژه بورس، طلا و سکه، ارز، اوراق وام مسکن، نفت و . . . براساس روندهای قیمتی طراحی و ارائه شده است. صفحه جدید تحلیلی «دنیای اقتصاد» را از امروز بخوانید
رو نمایی از «باشگاه اقتصاددانان»
تحلیل‌های نیلی، مشایخی، طبیبیان، بهکیش، فرجادی، دانش‌جعفری و عسلی
راهبری هرچه پویاتر «باشگاه اقتصاددانان»؛ چگونه؟
مرکز تحقیقات «دنیای اقتصاد»، دوشنبه ۲۲ اردیبهشت میزبان هفت اقتصاددان برجسته بود تا از نظرات آنان برای طراحی هر چه بهتر مسیر صفحه «باشگاه اقتصاددانان» بهره‌گیرد؛ صفحه‌ای که امیدوار است بتواند زمینه مناسبی را برای هم‌اندیشی سازنده استادان و پژوهشگران حول موضوعات اقتصادی متنوع فراهم کند.
رو نمایی از «باشگاه اقتصاددانان»
تحلیل‌های نیلی، مشایخی، طبیبیان، بهکیش، فرجادی، دانش‌جعفری و عسلی
راهبری هرچه پویاتر «باشگاه اقتصاددانان»؛ چگونه؟
مرکز تحقیقات «دنیای اقتصاد»، دوشنبه ۲۲ اردیبهشت میزبان هفت اقتصاددان برجسته بود تا از نظرات آنان برای طراحی هر چه بهتر مسیر صفحه «باشگاه اقتصاددانان» بهره‌گیرد؛ صفحه‌ای که امیدوار است بتواند زمینه مناسبی را برای هم‌اندیشی سازنده استادان و پژوهشگران حول موضوعات اقتصادی متنوع فراهم کند.
دنیای اقتصاد: دو صفحه جدید از امروز در روزنامه «دنیای اقتصاد» رونمایی شد. صفحه اول با عنوان «باشگاه اقتصاددانان» پس از تبادل‌نظر فراوان با اقتصاددانان برجسته کشور با هدف پوشش نظرات مختلف صاحبنظران اقتصادی درخصوص چالش‌های مهم کشور طراحی شده است. صفحه دوم نیز با عنوان «آینده‌نگر بازار» با هدف ارائه چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازارهای مهم به‌ویژه بورس، طلا و سکه، ارز، اوراق وام مسکن، نفت و ... براساس روندهای قیمتی طراحی و ارائه شده است. صفحه جدید تحلیلی «دنیای اقتصاد» را از امروز بخوانید
رو نمایی از «باشگاه اقتصاددانان»
تحلیل‌های نیلی، مشایخی، طبیبیان، بهکیش، فرجادی، دانش‌جعفری و عسلی
راهبری هرچه پویاتر «باشگاه اقتصاددانان»؛ چگونه؟
مرکز تحقیقات «دنیای اقتصاد»، دوشنبه 22 اردیبهشت میزبان هفت اقتصاددان برجسته بود تا از نظرات آنان برای طراحی هر چه بهتر مسیر صفحه «باشگاه اقتصاددانان» بهره‌گیرد؛ صفحه‌ای که امیدوار است بتواند زمینه مناسبی را برای هم‌اندیشی سازنده استادان و پژوهشگران حول موضوعات اقتصادی متنوع فراهم کند.
مسعود نیلی، علینقی مشایخی، محمد طبیبیان، غلامعلی فرجادی، مهدی عسلی، داوود دانش‌جعفری و محمدمهدی بهکیش، در این نشست به این پرسش‌ها پرداختند که: چگونه می‌توان به بهترین نحو از ظرفیت «دنیای اقتصاد» برای کمک به قوت گرفتن فضای مباحثه علمی حول موضوعات اقتصادی مختلف استفاده کرد؟ مرزبندی صحیح بین ماموریت صفحه «باشگاه اقتصاددانان» با ماموریت نهادهای پژوهشی دولتی چگونه باید طراحی شود؟ چگونه از حفظ استقلال کارشناسی در مطالب این صفحه اطمینان حاصل کنیم؟ چگونه ظرفیت بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» به شکلی شایسته به سمت تقویت منافع ملی هدایت شود؟ چگونه با تنوع هر چه بیشتر در استفاده از تحلیل‌های صاحبنظران مختلف، به غنی‌تر شدن محصول «باشگاه اقتصاددانان» کمک کنیم؟
خلاصه پاسخ‌های طرح‌شده برای این پرسش‌ها را می‌توانید در ادامه ملاحظه کنید؛ به این امید که صفحه تحلیلی تازه‌تاسیس «دنیای اقتصاد»، بتواند ماموریت اصلی خود یعنی «غنی‌سازی فضای بحث علمی حول موضوعات اقتصادی کلیدی» را به نحو شایسته‌ای محقق کند:
***
علیرضا بختیاری:
هزینه‌های استقلال را پرداخت کرده‌ایم
مدیر مسوول «دنیای اقتصاد» در ابتدای این نشست، ضمن خوشامدگویی به حاضران اظهار کرد: «توسعه مجموعه «دنیای اقتصاد» فقط زمانی ارزشمند است که سخنگوی یک چارچوب تحلیلی منسجم ملی باشیم، ما علاقه‌مندیم با استفاده از نظرات اقتصاددانان خبره یک نقشه راه برای توسعه این مجموعه همراه با حفظ استقلال کارشناسی طراحی کنیم. در دوازده سال اخیر همواره هزینه‌های مادی و معنوی استقلال کارشناسی روزنامه را پرداخت کرده‌ایم و از این بابت مفتخریم.»
علی میرزاخانی:
اقتصاددانان؛ پشتوانه اصلی دنیای اقتصاد
در ادامه علی میرزاخانی، به ذکر مقدمه‌ای درباره اصول حاکم بر بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» پرداخت: «همواره محور اصلی حرکت بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد»، فکر منطقی اقتصادی بوده است. همواره سعی کرده‌ایم به بهتر شنیده شدن تحلیل‌های منسجم اقتصاددانان برجسته کشور کمک کنیم. نتیجه اینکه در حال حاضر بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد»، منبع اعتماد اقتصاددانان است و ما از این بابت بسیار مفتخریم.»
سردبیر «دنیای اقتصاد» در ادامه با اشاره به «دغدغه‌مندی بالای «دنیای اقتصاد» در زمینه کمک به منافع ملی»، تاکید کرد: «موضع ما در قبال دولت، هیچ‌گاه نه حمایت همه‌جانبه بوده و نه مخالفت همه‌جانبه. هر زمان که حس کرده‌ایم عملکرد یکی از زیرمجموعه‌های دولت با اصول منطقی علم اقتصاد سازگار بوده و در راستای منافع ملی قرار دارد، از آن عملکرد حمایت کرده‌ایم. هر زمان هم که این سازگاری وجود نداشته، به سمت نقد منصفانه و سازنده رفته‌ایم.» میرزاخانی در پایان، هدف از برگزاری جلسه را به این شکل بیان کرد: ما که به عنوان رسانه‌ای مورد اعتماد استادان و پژوهشگران اقتصاد شناخته می‌شویم، این دغدغه را داریم که «باشگاه اقتصاددانان» را چطور اداره کنیم که هر چه بیشتر مفید به حال منافع ملی باشد و به‌علاوه در این صفحه رابطه ما با سیاست‌های دولت چگونه تعریف شود؟
محمد طبیبیان:
مراقب پاشنه آشیل «باشگاه اقتصاددانان» باشیم
دکتر طبیبیان با تاکید بر اینکه سرمایه اجتماعی «دنیای اقتصاد» بر مبنای پیگیری منطق علمی اقتصاد و عقلانیت حرفه‌ای این روزنامه شکل گرفته، به موضع‌گیری‌های رسانه‌های دغدغه‌مند در قبال سیاست‌های اقتصادی دولت اشاره کرد: «عملکرد دولت جدید، در مجموع بسیار بهتر از دولت قبل بوده است. اما مشکلات اقتصادی کشور بسیار وسیع است به نحوی که هنوز ابعاد آن برای خود دولتمردان هم مشخص نیست. برای حل این مسائل، سازمان دادن حرکت‌هایی بزرگ با فراگیری ملی لازم است تا از شرایط فعلی بیرون بیاییم. در این شرایط وجود یک برنامه اقتصادی منسجم، ضرورتی انکارناپذیر است که متاسفانه هنوز در دولت جدید دیده نمی‌شود.
متاسفانه هنوز نوعی سردرگمی در سیاست‌های دولت وجود دارد و یک صدای واحد درباره سیاست‌های اقتصادی و نیز یک تشکیلات منسجم که طرف بحث رسانه‌ها در تبیین مواضع اقتصادی دولت باشد، نداریم. پس اولین مطالبه‌ای که باشگاه اقتصاددانان می‌تواند در زمینه سامان‌بخشی اقتصاد کشور مطرح کند، این است که دولت هر چه سریع‌تر به بازسازی دستگاه کارشناسی کشور پرداخته و سیاست اقتصادی منسجم و شفاف را در حوزه‌های مختلف اقتصادی معرفی کند.» وی در ادامه نکته کلیدی خود در زمینه راه‌اندازی باشگاه اقتصاددانان را این‌طور عنوان کرد: «انتظار بنده این بود که در این دولت نهادهای پژوهشی با سرعت بیشتری احیا شوند.
حالا اگر «دنیای اقتصاد» بخواهد نقشی برای «باشگاه اقتصاددانان» تعریف کند که از جنس نقش نهادهای پژوهشی دولت بوده و مرتبا دولت را خطاب قرار داده و به ارائه توصیه‌های سیاست‌گذارانه بپردازد، ممکن است ناخودآگاه به کندتر شدن روند بازسازی نهادهای کارشناسی در دولت جدید منجر شود. در مجموع، جواب دادن به این سوال که دولت باید چه‌کار کند، کار من اقتصاددان نیست. دولت خودش باید نهادهای کارشناسی قوی برای پاسخ به این سوال ایجاد کند. من اقتصاددان حداکثر می‌توانم مثلا آمارها را نگاه کنم و بگویم که وضعیت بخش‌های مختلف اقتصاد رو به بهبود است یا رو به تنزل.» معاون اقتصادی اسبق سازمان برنامه و بودجه اضافه کرد: «البته خوب است که در صفحه باشگاه اقتصاددانان، به نقد و ارزیابی نسخه‌های مختلفی بپردازیم که توسط گروه‌های مختلف به دولت پیشنهاد می‌شوند. اما اینکه بخواهیم مکررا دولت را به‌طور مستقیم خطاب قرار دهیم، درست نیست.
ما نباید نقش‌ها را جابه‌جا کنیم. مثلا اینکه بخواهیم به جای اصلاح انبوه نهادهای حوزه تامین اجتماعی و فقرزدایی، یارانه نقدی را به سمتی ببریم که نقش این نهادهای متعدد را ایفا کند، صحیح نیست. به همین شکل، نباید باشگاه اقتصاددانان بخواهد نقشی از جنس پژوهشکده‌های دولتی را ایفا کند.» دکتر طبیبیان در پایان تاکید کرد: «باشگاه اقتصاددانان بهتر است به دنبال آن باشد که مفاهیم اساسی اقتصادی را با مثال‌هایی ساده از اتفاقات اقتصادی روزمره کشور تبیین کرده و در آموزش اقتصاد به عموم نقش ایفا کند. به علاوه باشگاه اقتصاددانان بهتر است به نقد و ارزیابی نسخه‌های مختلفی بپردازد که در زمینه حل مشکلات مختلف اقتصادی، توسط دولت و نیز کارشناسان خارج از دولت، پیشنهاد می‌شوند. از جمله باید به دولت یادآوری کرد که احیای بدنه کارشناسی خود و به‌ویژه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را جزو مهم‌ترین اولویت‌ها قرار دهد؛ چرا که کسی تردید ندارد در این ابعاد وسیع از مشکلات، راهی جز احیای بدنه کارشناسی نداریم و در غیر این‌صورت دولت بخت چندانی برای سامان‌بخشی اقتصاد ملی نخواهد داشت.»
مسعود نیلی:
از تصمیمات خوب دفاع کنید، بدها را نقد
دکتر نیلی با ارجاع به نمونه‌های تخریب شدید نهادهای پژوهشی دولتی در دولت قبل، اشاره کرد: «دولت در یک‌سال اخیر هم نقاط قوت زیادی داشته و هم نقاط ضعف زیادی. ضمنا باید توجه کنیم که ما در کشور حزب منسجم نداریم و در نتیجه هر رئیس‌جمهوری که انتخاب می‌شود، نمی‌تواند به سادگی به یک مجموعه کارشناسی خبره و در عین‌حال هماهنگ دست پیدا کند.» مدرس اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف افزود: «باشگاه اقتصاددانان نباید جانشین نهادهای پژوهشی دولتی شود و قطعا دولت باید نهادهای پژوهشی و ساختار کارشناسی خود را بازسازی کند، اما این فرآیند مدتی طول می‌کشد. در این مدت بخش‌های تحلیلی رسانه‌ها، از جمله صفحه باشگاه اقتصاددانان، می‌تواند زمینه‌ای را ایجاد کند که کارشناسان اقتصادی خبره از یک طرف در این زمینه که پرسش‌ها و دغدغه‌های کلیدی اقتصاد کشور چه هستند، به مباحثه بپردازند و از طرف دیگر در زمینه ارزیابی نقاط قوت و ضعف نسخه‌های مختلفی که به دولت پیشنهاد می‌شود.»
مشاور اقتصادی ارشد رئیس‌جمهور با اشاره به تنوع نسخه‌های پیشنهادی به دولت در زمینه برخی چالش‌های مهم اقتصاد کلان کشور تاکید کرد: «دولت در این چند ماه تصمیمات اقتصادی خوب زیادی داشته و صدالبته هم تصمیمات اقتصادی ناصحیحی هم گرفته شده است. روزنامه تاثیرگذاری مثل دنیای اقتصاد، باید استقلال کارشناسی خود را حفظ کرده و ضمن دفاع از تصمیمات خوب دولت، تصمیمات نادرست را هم نقد کند. ضمنا خوب است دنیای اقتصاد در قالب باشگاه اقتصاددانان، سعی کند ابتکار عمل بیشتری داشته باشد. به این معنا که صبر نکند تا یک چالش اقتصادی از طرف مقامات دولتی به‌طور رسمی بیان شود و بعد به آن بپردازد. بلکه سعی کند تا با استفاده از نظرات کارشناسان اقتصادی برجسته و پیشرو، خودش در مطرح کردن چالش‌های اقتصادی مغفول کشور، جلودار باشد.»
علینقی مشایخی:
استقلال کارشناسی، کلیدی‌ترین اصل باشد
دکتر مشایخی با اشاره به لزوم حفظ استقلال علمی در باشگاه اقتصاددانان، تاکید کرد: «قطعا باشگاه اقتصاددانان باید استقلال علمی و کارشناسی را اصل بگیرد. اما در عین‌حال باید منصف باشیم و در نقد تصمیمات اقتصادی دولت، همواره این نکته را هم در نظر بگیریم که دولت جدید شرایط اقتصادی بسیار نابسامانی را تحویل گرفته که اصلاح آن در زمانی کوتاه امکان‌پذیر نیست» بنیانگذار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف ادامه داد: «مطالب منتشره در نشریات درباره سیاست‌های اقتصادی کشور، به‌صورت بالقوه می‌توانند زمینه‌ساز بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌های کلان ملی باشند. » اما باید نقد ما نسبت به سیاست‌های دولت، سازنده و راهگشا باشد. به این معنا که وقتی نقاط منفی را بیان می‌کنیم، در کنارش علت‌ها و نیز راهکارهای اصلاحی را پیشنهاد دهیم. ضمنا همواره نقاط مثبت تصمیمات دولت را هم مورد تشویق قرار دهیم.
غلامعلی فرجادی:
جامعه از نقد منصفانه استقبال می‌کند
دکتر فرجادی به لزوم رعایت آداب صحیح در نقد اندیشه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها اشاره کرد: «ممکن است گاهی مثلا رسانه‌ها در مورد یک مکتب فکری اقتصادی خاص، یا مثلا درباره یک برنامه اقتصادی دولت مانند توزیع سبد کالا، الفاظ نامناسبی را به‌کار ببرند و اسم این کار را نقد بگذارند. حتی اگر اسم این کار نقد باشد، نمی‌توانیم به آن نقد سازنده بگوییم. نقد عالمانه و سازنده آداب خاص خود را دارد.» مدرس اقتصاد موسسه عالی پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی، در ادامه به آداب صحیح نقد اشاره کرد: «اگر می‌خواهیم نقد ما سازنده باشد، باید در کنار مخالفت با یک اندیشه یا یک سیاست اجرایی، همواره دلایل منطقی مخالفت خود را بیان کنیم. به‌علاوه باید حتما سیاست جایگزین هم پیشنهاد بدهیم و دلایل منطقی در دفاع از سیاست جایگزین را هم ذکر کنیم. تنها در این‌صورت است که نقد ما یک نقد عالمانه و منصفانه و متین خواهد بود و جامعه هم از چنین نقدی حتما استقبال می‌کند.»
محمدمهدی بهکیش:
حفظ جایگاه کارشناسی مستقل، پیچیده است
دکتر بهکیش با اشاره به اینکه عملکرد اقتصادی دولت جدید در مجموع مثبت بوده، اضافه کرد: «اگر بهترین و عالم‌ترین دولت ممکن هم بر سر کار می‌آمد، تا حد زیادی همین کارهایی را انجام می‌داد که دولت فعلی در چند ماه اخیر انجام داده است. با این وجود، حتما مسائل مختلفی در عملکرد دولت وجود دارد که قابل بهبود است. کارشناسان اقتصادی مستقل، باید بر این مسائل تمرکز کنند» نایب رئیس و دبیرکل اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC) به «پیچیدگی تعریف موقعیت کارشناسی مستقل در شرایط حاضر» اشاره کرد و ادامه داد: «این درست است که کارشناسان اقتصادی مستقل باید بیشتر بر بخش‌هایی از سیاست دولت تمرکز کنند که به‌صورت بالقوه قابلیت بهبود دارد، اما در عین‌حال تعدادی از کارشناسان اقتصادی توانا و باسواد در حال حاضر در بدنه دولت مشغول به‌کار هستند و ما هم به خوبی می‌دانیم که چه وضعیت ناهنجاری را در زمینه‌های مختلف اقتصادی تحویل گرفته‌اند. در چنین شرایطی، اگر کارشناسان اقتصادی خارج از دولت بخواهند صرفا بر نقاط ضعف تصمیمات دولت متمرکز شوند، شاید چندان منصفانه نباشد» وی در ادامه تاکید کرد: «در مواردی مانند اجرای بد برنامه سبد کالا یا در زمینه فقدان انسجام در تیم اقتصادی دولت، قطعا باید کارشناسان مستقل موضع‌گیری انتقادی داشته باشند. به‌علاوه باید این ملاحظه را در نظر گرفت که در حال حاضر بعضا گفته می‌شود «دنیای اقتصاد» در حال حرکت به سمت دولتی شدن است و اگر این حرف درست باشد، خوب نیست. در هر حال حفظ مرز مناسب بین انجام وظیفه حرفه‌ای و تعامل بهینه با دولت، دغدغه مهمی است که جا دارد باشگاه اقتصاددانان به جد به آن توجه کند. قطعا این رویکرد برای خود دولت هم بهتر است.»
مهدی عسلی:
دنبال نکات آموزنده باشیم، حتی در رفتار طالبان
در ادامه این میزگرد، دکتر عسلی به اهمیت حضور منطق دقیق در تحلیل‌ها اشاره کرد: «در باشگاه اقتصاددانان، چه تحلیل‌های مدافع سیاست‌های دولت و چه تحلیل‌های منتقد سیاست‌ها، باید هر چه دقیق‌تر و عالمانه‌تر نوشته شوند. در این‌صورت، هیچ‌گاه برچسب جانبداری یا انتقاد مغرضانه به باشگاه اقتصاددانان الصاق نخواهد شد.» رئیس اسبق دفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اضافه کرد: «برای مثال، اکونومیست، با وجود اینکه رویکرد و مکتب اقتصادی مشخصی دارد، اما همواره مورد تحسین کلیه کارشناسان اقتصادی با مکاتب فکری مختلف قرار دارد. دلیلش هم این است که این نشریه همواره نهایت دقت را در ارائه نقد عالمانه به‌کار می‌برد.» مهدی عسلی در ادامه توصیه دیگری را خطاب به باشگاه اقتصاددانان مطرح کرد: «همواره باید توجه کنیم حتی در تحلیل‌هایی که بیشترین فاصله را با تحلیل‌های ما دارند و به نظر ما کاملا غلط هستند، ممکن است بتوان نکات درست و آموزنده‌ای یافت.
به‌عنوان یک مثال اندکی اغراق‌آمیز، ممکن است که ما درباره تفکرات طالبان، معتقد باشیم که این تفکرات صد درصد غلط هستند و هیچ نکته آموزنده‌ای ندارند. اما اگر به تاریخ مراجعه کرده و ریشه اقبال بخشی از مردم افغانستان و پاکستان را به طالبان بررسی کنیم، می‌بینیم که اکثر این مردم افرادی بوده‌اند که به وجود فساد در دولت‌های این دو کشور معترض بوده‌اند و حمایت‌شان از طالبان، بیشتر به‌دلیل مبارزه اولیه این گروه با فساد بوده است. به این ترتیب، حتی اگر تفکری کاملا متحجر مانند طالبان را به صورت دقیق و منصفانه بررسی کنیم، می‌بینیم که از این تفکر هم می‌توان درس گرفت: افزایش فساد در اقتصاد هر کشور می‌تواند به واکنش‌های غیرمنتظره مردم منجر شده و به‌طور ناگهانی زمینه‌ای را ایجاد کند که گروه‌هایی متحجر و دارای کمترین تدبیر در کشورداری، به حاکمیت برسند.»
وی در پایان پیشنهادی هم در زمینه توسعه فعالیت‌های «دنیای اقتصاد» ارائه کرد: «دنیای اقتصاد به سطحی از بلوغ رسیده که به بین‌المللی شدن فکر کند. در این راستا، یک برنامه این است که بخشی از خبرها و تحلیل‌های منتشرشده در روزنامه، به انگلیسی ترجمه و در سایت دنیای اقتصاد منتشر شود. یک برنامه دیگر این است که دنیای اقتصاد از روزنامه‌نگاران قوی کشورهای همسایه دعوت کند تا به ایران بیایند و تجربیات و تحلیل‌های خود را با روزنامه‌نگاران ایرانی به اشتراک بگذارند. »
داوود دانش‌جعفری:
هم «نقد» داشته باشید، هم «راه‌حل»
دکتر داوود دانش‌جعفری هم به اهمیت برنامه‌ریزی دقیق بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» اشاره کرد: «طبیعتا بخش تحلیلی دنیای اقتصاد، باید از نسخه‌های صحیحی که برای حل مشکلات اقتصاد ملی مطرح می‌شود، دفاع کرده و نسخه‌های نادرست را نقد کند. ضمنا باید توجه کنیم که اگر زبان نقد ملایم بوده، به‌جای نقد «افراد» به نقد «تحلیل‌ها» و «ایده‌ها» بپردازیم، به‌علاوه حتما در کنار هر نقدی یک راه‌حل هم ارائه دهیم، نقد اثرگذارتر خواهد بود. خلاصه آنکه مخاطب دنیای اقتصاد باید همواره حس کند که در باشگاه اقتصاددانان، هم نقد مطرح می‌شود و هم راه‌حل.»
وزیر اسبق اقتصاد اضافه کرد: «حفظ استقلال در بخش تحلیلی دنیای اقتصاد مهم است، اما «استقلال برای استقلال» نداریم، بلکه «استقلال برای کمک به کارآیی اقتصاد» مهم است. حالا اگر دنیای اقتصاد بخواهد استقلال کارشناسی داشته باشد و این استقلال کارشناسی را در خدمت بهبود کارآیی اقتصاد ملی قرار دهد، لازم است که بعضا راه‌حل‌هایی خلاقانه و مبتکرانه هم برای مشکلات اقتصاد کشور ارائه دهد. باید توجه کنیم که دنیای اقتصاد یک دانشگاه نیست که یک فرمول را بیان کند و برود. بلکه باید حتما به دنبال ارائه راه‌حل‌های صحیح هم باشد، راه‌حل‌هایی که در بسیاری از موارد در کتاب‌های درسی اقتصاد ذکر نشده‌اند.
رو نمایی از «باشگاه اقتصاددانان»
تحلیل‌های نیلی، مشایخی، طبیبیان، بهکیش، فرجادی، دانش‌جعفری و عسلی
راهبری هرچه پویاتر «باشگاه اقتصاددانان»؛ چگونه؟
مرکز تحقیقات «دنیای اقتصاد»، دوشنبه 22 اردیبهشت میزبان هفت اقتصاددان برجسته بود تا از نظرات آنان برای طراحی هر چه بهتر مسیر صفحه «باشگاه اقتصاددانان» بهره‌گیرد؛ صفحه‌ای که امیدوار است بتواند زمینه مناسبی را برای هم‌اندیشی سازنده استادان و پژوهشگران حول موضوعات اقتصادی متنوع فراهم کند.
مسعود نیلی، علینقی مشایخی، محمد طبیبیان، غلامعلی فرجادی، مهدی عسلی، داوود دانش‌جعفری و محمدمهدی بهکیش، در این نشست به این پرسش‌ها پرداختند که: چگونه می‌توان به بهترین نحو از ظرفیت «دنیای اقتصاد» برای کمک به قوت گرفتن فضای مباحثه علمی حول موضوعات اقتصادی مختلف استفاده کرد؟ مرزبندی صحیح بین ماموریت صفحه «باشگاه اقتصاددانان» با ماموریت نهادهای پژوهشی دولتی چگونه باید طراحی شود؟ چگونه از حفظ استقلال کارشناسی در مطالب این صفحه اطمینان حاصل کنیم؟ چگونه ظرفیت بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» به شکلی شایسته به سمت تقویت منافع ملی هدایت شود؟ چگونه با تنوع هر چه بیشتر در استفاده از تحلیل‌های صاحبنظران مختلف، به غنی‌تر شدن محصول «باشگاه اقتصاددانان» کمک کنیم؟
خلاصه پاسخ‌های طرح‌شده برای این پرسش‌ها را می‌توانید در ادامه ملاحظه کنید؛ به این امید که صفحه تحلیلی تازه‌تاسیس «دنیای اقتصاد»، بتواند ماموریت اصلی خود یعنی «غنی‌سازی فضای بحث علمی حول موضوعات اقتصادی کلیدی» را به نحو شایسته‌ای محقق کند:
***
علیرضا بختیاری:
هزینه‌های استقلال را پرداخت کرده‌ایم
مدیر مسوول «دنیای اقتصاد» در ابتدای این نشست، ضمن خوشامدگویی به حاضران اظهار کرد: «توسعه مجموعه «دنیای اقتصاد» فقط زمانی ارزشمند است که سخنگوی یک چارچوب تحلیلی منسجم ملی باشیم، ما علاقه‌مندیم با استفاده از نظرات اقتصاددانان خبره یک نقشه راه برای توسعه این مجموعه همراه با حفظ استقلال کارشناسی طراحی کنیم. در دوازده سال اخیر همواره هزینه‌های مادی و معنوی استقلال کارشناسی روزنامه را پرداخت کرده‌ایم و از این بابت مفتخریم.»
علی میرزاخانی:
اقتصاددانان؛ پشتوانه اصلی دنیای اقتصاد
در ادامه علی میرزاخانی، به ذکر مقدمه‌ای درباره اصول حاکم بر بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» پرداخت: «همواره محور اصلی حرکت بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد»، فکر منطقی اقتصادی بوده است. همواره سعی کرده‌ایم به بهتر شنیده شدن تحلیل‌های منسجم اقتصاددانان برجسته کشور کمک کنیم. نتیجه اینکه در حال حاضر بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد»، منبع اعتماد اقتصاددانان است و ما از این بابت بسیار مفتخریم.»
سردبیر «دنیای اقتصاد» در ادامه با اشاره به «دغدغه‌مندی بالای «دنیای اقتصاد» در زمینه کمک به منافع ملی»، تاکید کرد: «موضع ما در قبال دولت، هیچ‌گاه نه حمایت همه‌جانبه بوده و نه مخالفت همه‌جانبه. هر زمان که حس کرده‌ایم عملکرد یکی از زیرمجموعه‌های دولت با اصول منطقی علم اقتصاد سازگار بوده و در راستای منافع ملی قرار دارد، از آن عملکرد حمایت کرده‌ایم. هر زمان هم که این سازگاری وجود نداشته، به سمت نقد منصفانه و سازنده رفته‌ایم.» میرزاخانی در پایان، هدف از برگزاری جلسه را به این شکل بیان کرد: ما که به عنوان رسانه‌ای مورد اعتماد استادان و پژوهشگران اقتصاد شناخته می‌شویم، این دغدغه را داریم که «باشگاه اقتصاددانان» را چطور اداره کنیم که هر چه بیشتر مفید به حال منافع ملی باشد و به‌علاوه در این صفحه رابطه ما با سیاست‌های دولت چگونه تعریف شود؟
محمد طبیبیان:
مراقب پاشنه آشیل «باشگاه اقتصاددانان» باشیم
دکتر طبیبیان با تاکید بر اینکه سرمایه اجتماعی «دنیای اقتصاد» بر مبنای پیگیری منطق علمی اقتصاد و عقلانیت حرفه‌ای این روزنامه شکل گرفته، به موضع‌گیری‌های رسانه‌های دغدغه‌مند در قبال سیاست‌های اقتصادی دولت اشاره کرد: «عملکرد دولت جدید، در مجموع بسیار بهتر از دولت قبل بوده است. اما مشکلات اقتصادی کشور بسیار وسیع است به نحوی که هنوز ابعاد آن برای خود دولتمردان هم مشخص نیست. برای حل این مسائل، سازمان دادن حرکت‌هایی بزرگ با فراگیری ملی لازم است تا از شرایط فعلی بیرون بیاییم. در این شرایط وجود یک برنامه اقتصادی منسجم، ضرورتی انکارناپذیر است که متاسفانه هنوز در دولت جدید دیده نمی‌شود.
متاسفانه هنوز نوعی سردرگمی در سیاست‌های دولت وجود دارد و یک صدای واحد درباره سیاست‌های اقتصادی و نیز یک تشکیلات منسجم که طرف بحث رسانه‌ها در تبیین مواضع اقتصادی دولت باشد، نداریم. پس اولین مطالبه‌ای که باشگاه اقتصاددانان می‌تواند در زمینه سامان‌بخشی اقتصاد کشور مطرح کند، این است که دولت هر چه سریع‌تر به بازسازی دستگاه کارشناسی کشور پرداخته و سیاست اقتصادی منسجم و شفاف را در حوزه‌های مختلف اقتصادی معرفی کند.» وی در ادامه نکته کلیدی خود در زمینه راه‌اندازی باشگاه اقتصاددانان را این‌طور عنوان کرد: «انتظار بنده این بود که در این دولت نهادهای پژوهشی با سرعت بیشتری احیا شوند.
حالا اگر «دنیای اقتصاد» بخواهد نقشی برای «باشگاه اقتصاددانان» تعریف کند که از جنس نقش نهادهای پژوهشی دولت بوده و مرتبا دولت را خطاب قرار داده و به ارائه توصیه‌های سیاست‌گذارانه بپردازد، ممکن است ناخودآگاه به کندتر شدن روند بازسازی نهادهای کارشناسی در دولت جدید منجر شود. در مجموع، جواب دادن به این سوال که دولت باید چه‌کار کند، کار من اقتصاددان نیست. دولت خودش باید نهادهای کارشناسی قوی برای پاسخ به این سوال ایجاد کند. من اقتصاددان حداکثر می‌توانم مثلا آمارها را نگاه کنم و بگویم که وضعیت بخش‌های مختلف اقتصاد رو به بهبود است یا رو به تنزل.» معاون اقتصادی اسبق سازمان برنامه و بودجه اضافه کرد: «البته خوب است که در صفحه باشگاه اقتصاددانان، به نقد و ارزیابی نسخه‌های مختلفی بپردازیم که توسط گروه‌های مختلف به دولت پیشنهاد می‌شوند. اما اینکه بخواهیم مکررا دولت را به‌طور مستقیم خطاب قرار دهیم، درست نیست.
ما نباید نقش‌ها را جابه‌جا کنیم. مثلا اینکه بخواهیم به جای اصلاح انبوه نهادهای حوزه تامین اجتماعی و فقرزدایی، یارانه نقدی را به سمتی ببریم که نقش این نهادهای متعدد را ایفا کند، صحیح نیست. به همین شکل، نباید باشگاه اقتصاددانان بخواهد نقشی از جنس پژوهشکده‌های دولتی را ایفا کند.» دکتر طبیبیان در پایان تاکید کرد: «باشگاه اقتصاددانان بهتر است به دنبال آن باشد که مفاهیم اساسی اقتصادی را با مثال‌هایی ساده از اتفاقات اقتصادی روزمره کشور تبیین کرده و در آموزش اقتصاد به عموم نقش ایفا کند. به علاوه باشگاه اقتصاددانان بهتر است به نقد و ارزیابی نسخه‌های مختلفی بپردازد که در زمینه حل مشکلات مختلف اقتصادی، توسط دولت و نیز کارشناسان خارج از دولت، پیشنهاد می‌شوند. از جمله باید به دولت یادآوری کرد که احیای بدنه کارشناسی خود و به‌ویژه سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را جزو مهم‌ترین اولویت‌ها قرار دهد؛ چرا که کسی تردید ندارد در این ابعاد وسیع از مشکلات، راهی جز احیای بدنه کارشناسی نداریم و در غیر این‌صورت دولت بخت چندانی برای سامان‌بخشی اقتصاد ملی نخواهد داشت.»
مسعود نیلی:
از تصمیمات خوب دفاع کنید، بدها را نقد
دکتر نیلی با ارجاع به نمونه‌های تخریب شدید نهادهای پژوهشی دولتی در دولت قبل، اشاره کرد: «دولت در یک‌سال اخیر هم نقاط قوت زیادی داشته و هم نقاط ضعف زیادی. ضمنا باید توجه کنیم که ما در کشور حزب منسجم نداریم و در نتیجه هر رئیس‌جمهوری که انتخاب می‌شود، نمی‌تواند به سادگی به یک مجموعه کارشناسی خبره و در عین‌حال هماهنگ دست پیدا کند.» مدرس اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف افزود: «باشگاه اقتصاددانان نباید جانشین نهادهای پژوهشی دولتی شود و قطعا دولت باید نهادهای پژوهشی و ساختار کارشناسی خود را بازسازی کند، اما این فرآیند مدتی طول می‌کشد. در این مدت بخش‌های تحلیلی رسانه‌ها، از جمله صفحه باشگاه اقتصاددانان، می‌تواند زمینه‌ای را ایجاد کند که کارشناسان اقتصادی خبره از یک طرف در این زمینه که پرسش‌ها و دغدغه‌های کلیدی اقتصاد کشور چه هستند، به مباحثه بپردازند و از طرف دیگر در زمینه ارزیابی نقاط قوت و ضعف نسخه‌های مختلفی که به دولت پیشنهاد می‌شود.»
مشاور اقتصادی ارشد رئیس‌جمهور با اشاره به تنوع نسخه‌های پیشنهادی به دولت در زمینه برخی چالش‌های مهم اقتصاد کلان کشور تاکید کرد: «دولت در این چند ماه تصمیمات اقتصادی خوب زیادی داشته و صدالبته هم تصمیمات اقتصادی ناصحیحی هم گرفته شده است. روزنامه تاثیرگذاری مثل دنیای اقتصاد، باید استقلال کارشناسی خود را حفظ کرده و ضمن دفاع از تصمیمات خوب دولت، تصمیمات نادرست را هم نقد کند. ضمنا خوب است دنیای اقتصاد در قالب باشگاه اقتصاددانان، سعی کند ابتکار عمل بیشتری داشته باشد. به این معنا که صبر نکند تا یک چالش اقتصادی از طرف مقامات دولتی به‌طور رسمی بیان شود و بعد به آن بپردازد. بلکه سعی کند تا با استفاده از نظرات کارشناسان اقتصادی برجسته و پیشرو، خودش در مطرح کردن چالش‌های اقتصادی مغفول کشور، جلودار باشد.»
علینقی مشایخی:
استقلال کارشناسی، کلیدی‌ترین اصل باشد
دکتر مشایخی با اشاره به لزوم حفظ استقلال علمی در باشگاه اقتصاددانان، تاکید کرد: «قطعا باشگاه اقتصاددانان باید استقلال علمی و کارشناسی را اصل بگیرد. اما در عین‌حال باید منصف باشیم و در نقد تصمیمات اقتصادی دولت، همواره این نکته را هم در نظر بگیریم که دولت جدید شرایط اقتصادی بسیار نابسامانی را تحویل گرفته که اصلاح آن در زمانی کوتاه امکان‌پذیر نیست» بنیانگذار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف ادامه داد: «مطالب منتشره در نشریات درباره سیاست‌های اقتصادی کشور، به‌صورت بالقوه می‌توانند زمینه‌ساز بهبود کیفیت تصمیم‌گیری‌های کلان ملی باشند. » اما باید نقد ما نسبت به سیاست‌های دولت، سازنده و راهگشا باشد. به این معنا که وقتی نقاط منفی را بیان می‌کنیم، در کنارش علت‌ها و نیز راهکارهای اصلاحی را پیشنهاد دهیم. ضمنا همواره نقاط مثبت تصمیمات دولت را هم مورد تشویق قرار دهیم.
غلامعلی فرجادی:
جامعه از نقد منصفانه استقبال می‌کند
دکتر فرجادی به لزوم رعایت آداب صحیح در نقد اندیشه‌ها و سیاست‌گذاری‌ها اشاره کرد: «ممکن است گاهی مثلا رسانه‌ها در مورد یک مکتب فکری اقتصادی خاص، یا مثلا درباره یک برنامه اقتصادی دولت مانند توزیع سبد کالا، الفاظ نامناسبی را به‌کار ببرند و اسم این کار را نقد بگذارند. حتی اگر اسم این کار نقد باشد، نمی‌توانیم به آن نقد سازنده بگوییم. نقد عالمانه و سازنده آداب خاص خود را دارد.» مدرس اقتصاد موسسه عالی پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی، در ادامه به آداب صحیح نقد اشاره کرد: «اگر می‌خواهیم نقد ما سازنده باشد، باید در کنار مخالفت با یک اندیشه یا یک سیاست اجرایی، همواره دلایل منطقی مخالفت خود را بیان کنیم. به‌علاوه باید حتما سیاست جایگزین هم پیشنهاد بدهیم و دلایل منطقی در دفاع از سیاست جایگزین را هم ذکر کنیم. تنها در این‌صورت است که نقد ما یک نقد عالمانه و منصفانه و متین خواهد بود و جامعه هم از چنین نقدی حتما استقبال می‌کند.»
محمدمهدی بهکیش:
حفظ جایگاه کارشناسی مستقل، پیچیده است
دکتر بهکیش با اشاره به اینکه عملکرد اقتصادی دولت جدید در مجموع مثبت بوده، اضافه کرد: «اگر بهترین و عالم‌ترین دولت ممکن هم بر سر کار می‌آمد، تا حد زیادی همین کارهایی را انجام می‌داد که دولت فعلی در چند ماه اخیر انجام داده است. با این وجود، حتما مسائل مختلفی در عملکرد دولت وجود دارد که قابل بهبود است. کارشناسان اقتصادی مستقل، باید بر این مسائل تمرکز کنند» نایب رئیس و دبیرکل اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC) به «پیچیدگی تعریف موقعیت کارشناسی مستقل در شرایط حاضر» اشاره کرد و ادامه داد: «این درست است که کارشناسان اقتصادی مستقل باید بیشتر بر بخش‌هایی از سیاست دولت تمرکز کنند که به‌صورت بالقوه قابلیت بهبود دارد، اما در عین‌حال تعدادی از کارشناسان اقتصادی توانا و باسواد در حال حاضر در بدنه دولت مشغول به‌کار هستند و ما هم به خوبی می‌دانیم که چه وضعیت ناهنجاری را در زمینه‌های مختلف اقتصادی تحویل گرفته‌اند. در چنین شرایطی، اگر کارشناسان اقتصادی خارج از دولت بخواهند صرفا بر نقاط ضعف تصمیمات دولت متمرکز شوند، شاید چندان منصفانه نباشد» وی در ادامه تاکید کرد: «در مواردی مانند اجرای بد برنامه سبد کالا یا در زمینه فقدان انسجام در تیم اقتصادی دولت، قطعا باید کارشناسان مستقل موضع‌گیری انتقادی داشته باشند. به‌علاوه باید این ملاحظه را در نظر گرفت که در حال حاضر بعضا گفته می‌شود «دنیای اقتصاد» در حال حرکت به سمت دولتی شدن است و اگر این حرف درست باشد، خوب نیست. در هر حال حفظ مرز مناسب بین انجام وظیفه حرفه‌ای و تعامل بهینه با دولت، دغدغه مهمی است که جا دارد باشگاه اقتصاددانان به جد به آن توجه کند. قطعا این رویکرد برای خود دولت هم بهتر است.»
مهدی عسلی:
دنبال نکات آموزنده باشیم، حتی در رفتار طالبان
در ادامه این میزگرد، دکتر عسلی به اهمیت حضور منطق دقیق در تحلیل‌ها اشاره کرد: «در باشگاه اقتصاددانان، چه تحلیل‌های مدافع سیاست‌های دولت و چه تحلیل‌های منتقد سیاست‌ها، باید هر چه دقیق‌تر و عالمانه‌تر نوشته شوند. در این‌صورت، هیچ‌گاه برچسب جانبداری یا انتقاد مغرضانه به باشگاه اقتصاددانان الصاق نخواهد شد.» رئیس اسبق دفتر اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی اضافه کرد: «برای مثال، اکونومیست، با وجود اینکه رویکرد و مکتب اقتصادی مشخصی دارد، اما همواره مورد تحسین کلیه کارشناسان اقتصادی با مکاتب فکری مختلف قرار دارد. دلیلش هم این است که این نشریه همواره نهایت دقت را در ارائه نقد عالمانه به‌کار می‌برد.» مهدی عسلی در ادامه توصیه دیگری را خطاب به باشگاه اقتصاددانان مطرح کرد: «همواره باید توجه کنیم حتی در تحلیل‌هایی که بیشترین فاصله را با تحلیل‌های ما دارند و به نظر ما کاملا غلط هستند، ممکن است بتوان نکات درست و آموزنده‌ای یافت.
به‌عنوان یک مثال اندکی اغراق‌آمیز، ممکن است که ما درباره تفکرات طالبان، معتقد باشیم که این تفکرات صد درصد غلط هستند و هیچ نکته آموزنده‌ای ندارند. اما اگر به تاریخ مراجعه کرده و ریشه اقبال بخشی از مردم افغانستان و پاکستان را به طالبان بررسی کنیم، می‌بینیم که اکثر این مردم افرادی بوده‌اند که به وجود فساد در دولت‌های این دو کشور معترض بوده‌اند و حمایت‌شان از طالبان، بیشتر به‌دلیل مبارزه اولیه این گروه با فساد بوده است. به این ترتیب، حتی اگر تفکری کاملا متحجر مانند طالبان را به صورت دقیق و منصفانه بررسی کنیم، می‌بینیم که از این تفکر هم می‌توان درس گرفت: افزایش فساد در اقتصاد هر کشور می‌تواند به واکنش‌های غیرمنتظره مردم منجر شده و به‌طور ناگهانی زمینه‌ای را ایجاد کند که گروه‌هایی متحجر و دارای کمترین تدبیر در کشورداری، به حاکمیت برسند.»
وی در پایان پیشنهادی هم در زمینه توسعه فعالیت‌های «دنیای اقتصاد» ارائه کرد: «دنیای اقتصاد به سطحی از بلوغ رسیده که به بین‌المللی شدن فکر کند. در این راستا، یک برنامه این است که بخشی از خبرها و تحلیل‌های منتشرشده در روزنامه، به انگلیسی ترجمه و در سایت دنیای اقتصاد منتشر شود. یک برنامه دیگر این است که دنیای اقتصاد از روزنامه‌نگاران قوی کشورهای همسایه دعوت کند تا به ایران بیایند و تجربیات و تحلیل‌های خود را با روزنامه‌نگاران ایرانی به اشتراک بگذارند. »
داوود دانش‌جعفری:
هم «نقد» داشته باشید، هم «راه‌حل»
دکتر داوود دانش‌جعفری هم به اهمیت برنامه‌ریزی دقیق بخش تحلیلی «دنیای اقتصاد» اشاره کرد: «طبیعتا بخش تحلیلی دنیای اقتصاد، باید از نسخه‌های صحیحی که برای حل مشکلات اقتصاد ملی مطرح می‌شود، دفاع کرده و نسخه‌های نادرست را نقد کند. ضمنا باید توجه کنیم که اگر زبان نقد ملایم بوده، به‌جای نقد «افراد» به نقد «تحلیل‌ها» و «ایده‌ها» بپردازیم، به‌علاوه حتما در کنار هر نقدی یک راه‌حل هم ارائه دهیم، نقد اثرگذارتر خواهد بود. خلاصه آنکه مخاطب دنیای اقتصاد باید همواره حس کند که در باشگاه اقتصاددانان، هم نقد مطرح می‌شود و هم راه‌حل.»
وزیر اسبق اقتصاد اضافه کرد: «حفظ استقلال در بخش تحلیلی دنیای اقتصاد مهم است، اما «استقلال برای استقلال» نداریم، بلکه «استقلال برای کمک به کارآیی اقتصاد» مهم است. حالا اگر دنیای اقتصاد بخواهد استقلال کارشناسی داشته باشد و این استقلال کارشناسی را در خدمت بهبود کارآیی اقتصاد ملی قرار دهد، لازم است که بعضا راه‌حل‌هایی خلاقانه و مبتکرانه هم برای مشکلات اقتصاد کشور ارائه دهد. باید توجه کنیم که دنیای اقتصاد یک دانشگاه نیست که یک فرمول را بیان کند و برود. بلکه باید حتما به دنبال ارائه راه‌حل‌های صحیح هم باشد، راه‌حل‌هایی که در بسیاری از موارد در کتاب‌های درسی اقتصاد ذکر نشده‌اند.
ارسال نظر