مسیر پر ریسک کنگره
برنامه‌ای که ترامپ روز جمعه مطرح کرد حاصل چند ماه کار مشترک وزارت خارجه آمریکا، شورای امنیت ملی این کشور و مشاوران مختلف بود و برای اجرا شدن آن لازم است اجزای مختلف با نظم درست کنار هم چیده شود. اگر این شروط تحقق نیابد و ترامپ به تهدید خود مبنی بر خروج از پیمان هسته‌ای عمل کند آمریکا با ریسک منزوی شدن از سوی همپیمانان خود مواجه می‌شود و در موضع ضعف قرار خواهد گرفت.مایکل سینگ، مسوول ارشد بخش خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا در دوران ریاست جمهوری جورج بوش می‌گوید: «دشوارترین بخش ماجرا، همراه کردن همپیمانان آمریکا با این برنامه است زیرا آنها تمایلی به این کار ندارند و متقاعد کردن آنها به قبول برنامه ترامپ، بسیار دشوار است.»
نخستین مرحله دشوار برای ترامپ، کنگره است. ترامپ با ادعای اینکه ایران به پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ عمل نکرده از کنگره خواسته است تحریم‌های شدید علیه این کشور اعمال کند. این تحریم‌ها در صورتی که ایران محدودیت‌های جدید را در حوزه موشک‌های بالستیک و... نپذیرد به‌طور خودکار اعمال خواهند شد. ترامپ تصور می‌کند اگر کنگره این قانون را تصویب کند می‌تواند آن را به اروپایی‌ها ارائه کرده و از آنها بخواهد بر ایران فشار آورند تا این کشور محدودیت‌های جدیدی را بپذیرد اما روز جمعه نخست‌وزیر انگلستان، رئیس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان در بیانیه‌ای مشترک بر پایبندی خود به پیمان هسته‌ای تاکید کردند.از دید آنها این پیمان گامی بزرگ برای تضمین صلح‌آمیز باقی ماندن برنامه هسته‌ای ایران است.
دولت آمریکا تصور می‌کند اگر فرانسه، انگلستان و آلمان در یک طرف میز مذاکره قرار گیرند ایران به اندازه کافی احساس انزوا خواهد کرد که قبول کند امتیازهای جدید بدهد اما این تصورات با واقعیت‌ها سازگار نیست.از یکسو احتمال آنکه کنگره نتواند قانونی علیه ایران تصویب کند زیاد است. همچنین در سطح بین‌المللی احتمال آنکه همپیمانان اروپایی آمریکا هم‌گام با روسیه و چین، به اجرای پیمان هسته‌ای ادامه دهند زیاد است.وندی شرمن از اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای سال ۲۰۱۵ می‌گوید: «راهی که دولت آمریکا در پیش گرفته بسیار خطرناک است. موضع‌گیری ترامپ سبب خشم همپیمانان آمریکا می‌شود. ترامپ تصور می‌کند اروپایی‌ها با آمریکا همراه خواهند شد اما در این باره قطعیتی وجود ندارد.»
در واقع هدف نهایی ترامپ این است که ایران محدودیت‌های جدید را بپذیرد اما راهی که او برای رسیدن به این هدف انتخاب کرده بسیار پرریسک است. در صورتی که هر یک از پیش‌بینی‌های دولت ترامپ تحقق نیابد او به هدف خود از راهبرد جدید علیه ایران دست پیدا نخواهد کرد و نکته مهم این است که ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود: همراه نشدن کنگره با دولت در زمینه تصویب قانون مورد نظر او، شکستی جدید برای ترامپ در داخل آمریکا خواهد بود و بر اختلاف‌هایی که در ماه‌های اخیر بین آمریکا و اروپا پدید آمده خواهد افزود.
همچنین دیدگاه جهان نسبت به توانایی‌های دولت آمریکا منفی خواهد شد و در نهایت بر نفوذ روسیه و چین افزوده می‌شود. حتی رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران گفته است: «ممکن است موفق نشویم و نتوانیم تمام شرایط را برای رسیدن به هدف فراهم کنیم و اگر چنین شود آمریکا از پیمان هسته‌ای خارج خواهد شد. نمی‌خواهم به شما بگویم که احتمال پیروزی ما بالاست.»موضع‌گیری ترامپ در قبال پیمان هسته‌ای ایران سبب خواهد شد اعتماد بین‌المللی به آمریکا در جهان به‌عنوان یک شریک کاهش پیدا کند. کنگره برای تصمیم‌گیری درباره اعمال مجدد تحریم علیه ایران ۶۰ روز فرصت دارد اما تصمیم نهایی هرچه باشد از هم اکنون دیدگاه جهانیان نسبت به آمریکای تحت ریاست جمهوری ترامپ تغییر کرده است.
پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ از سوی ایران، آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلستان، چین و روسیه امضا شد و چهار کشور امضا‌کننده پیمان، یک ماه پیش اعلام کردند اقدام یکجانبه آمریکا اشتباه و به زیان منافع اروپا و آمریکا خواهد بود. استفان والت، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه هاروارد می‌گوید: «تلاش‌های ترامپ برای از میان بردن توافق هسته‌ای تازه‌ترین اقدام از مجموعه اشتباهاتی است که سبب شده هم‌پیمان‌های قدیمی آمریکا توجه کمتری به واشنگتن نشان دهند و راهی مستقل را پیش گیرند. رفتارهای غیرعاقلانه ترامپ در داخل و خارج آمریکا از اعتماد جهان به این کشور کاسته و سبب شده همپیمانان این کشور چاره‌ای جز رفتار مستقل نداشته باشند.»
در واقع هر گونه تلاش برای تغییر چارچوب پیمان هسته‌ای، چه رسد به ترک آن از سوی آمریکا، اختلاف‌نظرهای عمیق بین این کشور و امضا‌کنندگان آن پدید خواهد آورد. در کنگره دیدگاه‌ها درباره پیمان هسته‌ای یکپارچه نیست. عده‌ای از جمهوری‌خواهان که سال ۲۰۱۵ با آن مخالف بودند اکنون نگران از دست رفتن اعتبار آمریکا در صورت خروج این کشور از پیمان یاد شده هستند. همچنین عده‌ای از اعضای کنگره که قبلا مخالف بودند اکنون موافق این پیمان هستند.
نکته دیگر این است که اگر موضع‌گیری روز جمعه ترامپ در کنار خروج آمریکا از پیمان آب و هوایی پاریس و قصد ترامپ برای خروج از پیمان‌های تجاری آمریکا با دیگر کشورها قرار گیرد متوجه می‌شویم که چرا تصمیم ترامپ درباره پیمان هسته‌ای ایران بخشی از الگوی تضعیف اعتماد به آمریکا در سطح جهان و ناتوانی واشنگتن در عمل به وعده‌های بین‌المللی خود تلقی می‌شود. آمریکای غیرقابل اعتماد، توانایی کمتری برای حل تنش‌ها دارد. اقداماتی که ترامپ در ماه‌های اخیر انجام داده بی‌سابقه بوده است و سبب انزوای آمریکا خواهد شد.
ارسال نظر