جریان جهانی گردشگری

دکتر ناصر رضائی
عضو هیات‌علمی پژوهشکده گردشگری

یکی از مهم‌ترین مسائل تغییر در دیدگاه مسوولان به‌عنوان مهم‌ترین و اثرگذارترین عنصر در توسعه گردشگری است؛ چرا که هیچ فعالیتی در قلمرو سیاسی کشور به‌ثمر نمی‌نشیند مگر اینکه توجه حاکمیت را به دنبال خود داشته باشد. در این بین گردشگری از این قاعده مستثنی نبوده و نیازمند توجه حاکمیتی برای توسعه است که خوشبختانه در این دوره به گردشگری به‌عنوان یکی از راه‌های توسعه و یکی از مزیت‌های برتر کشور توجه جدی‌تری شده است. شاهد این موضوع توجه مقام معظم‌رهبری به این عرصه در توصیه‌ها و سخنرانی‌های خود برای توجه به گردشگری و برنامه ششم توسعه که در آن به گردشگری توجه ویژه شده است و نیز برنامه‌های متعددی است که در دولت برای ارتقای جایگاه گردشگری به اجرا درآمده است.

1- تاثیر برجام در تغییر تصویر مقصد و تصور ژئوپلیتیک، با رایزنی‌های دیپلماتیک در سطح کلان توانسته نسبت به تغییر تفسیر از شرایط داخلی، موقعیت‌هایی را فراهم آورد که تاکنون در دسترس ما نبوده‌اند. تبلیغات مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در ایجاد نگرش افراد نسبت به یک موضوع و پدیده است. بنابر این با توجه به هجمه بسیار بالای رسانه‌های غربی که در طیفی وسیع و گسترده اقدام به تبلیغ علیه کشور عزیزمان ایران می‌کردند، سبب ایجاد ذهنیت‌های منفی در بین دولتمردان و نیز مردم سایر کشورها نسبت به ایران شده بود؛ برجام و مذاکرات ایران با کشورهای تاثیرگذار و صاحب رسانه‌های فراگیر، حداقل سبب کاهش یا توقف این‌گونه تبلیغات‌ شد که فضای منفی و غبارآلودی را به‌رغم همه مزیت‌هایی که داشته و داریم، ایجاد کرده بود. برداشته شدن بار منفی تبلیغات سبب شد ایران به‌عنوان یکی از مقاصد برتر برای سال 2017 معرفی شود که این خود در توسعه گردشگری نقش بسیار مهمی را ایفا خواهد کرد.

2- توجه به گردشگری در دیپلماسی عمومی و توسعه دیپلماسی گردشگری به‌عنوان ابزار و عامل توسعه روابط با سایر کشورها. البته در این قسمت باید به چند نکته توجه جدی کرد: اول اینکه برای ورود گردشگر اولویت‌بندی در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گیرد؛ دوم بخش‌‌بندی بازار گردشگری است که باید گروه‌های هدف شناسایی شده و برای ورود آنها برنامه‌ریزی کرد؛ سوم اینکه گردشگری انبوه به هیچ‌عنوان مورد توجه نباشد، بلکه بیشتر به طرف گردشگری آرام و پایدار باید حرکت کرد و چهارم اینکه اولویت‌بندی نوع گردشگری(به‌عنوان مثال گردشگری مذهبی، طبیعی، میراثی، سلامت و با ملاحظات خاص ورزشی) هم در دستور کار قرار گیرد که به‌نظر می‌رسد همگی اینها در برنامه‌های سازمان متولی گردشگری کشور قرار دارد.

3-توجه جدی به بعد علمی گردشگری؛ در این راستا شاهد راه‌اندازی دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای گردشگری در دانشگاه‌های مختلف کشور و نیز توجه به پژوهش‌های مرتبط با گردشگری چه در قالب پایان‌نامه و رساله دکترا و چه طرح‌های تحقیقاتی بوده‌ایم که از رشد کمی و کیفی مناسبی هم برخوردار بوده است، این فعالیت‌ها هم به نوبه خود سبب ارتقای جایگاه گردشگری و رشد آن خواهد شد.

4- رشد آمارهای گردشگری به‌خصوص گردشگری ورودی به کشور که خود حکایت از رشد گردشگری و توجه به این حوزه دارد. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی دفتر برنامه‌ریزی و آمار معاونت گردشگری طی سال‌های 1392 تا 1395، گردشگران ورودی به کشور از روند رو‌به‌رشدی برخوردار بوده است. مقایسه درصد رشد تعداد ورودی‌های گردشگر به ایران طی 9 ماه اول سال 1395 در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن (1394) خود موید این مطلب است:رشد ورودی گردشگران از چین 9/ 16 درصد، ایالات‌متحده 9/ 7 درصد، آلمان 8/ 7 درصد، بریتانیا7/ 40درصد، فرانسه 5/ 95 درصد، فدراسیون روسیه 2/ 12درصد، کانادا 5/ 32 درصد، کره جنوبی 8/ 78درصد، ایتالیا 6/ 30 درصد و استرالیا 5/ 21 درصد.البته همراستا با جریان جهانی گردشگری که بیشترین تعداد ورودی‌ها به هر کشور را گردشگران منطقه‌ای تشکیل می‌داده است؛ بیشترین سهم ورودی گردشگر برای ایران هم از کشورهای همسایه بوده است.