سایت‌های داخلی چقدر روی امنیت زیرساخت‌های داخلی حساب می‌کنند
پیامدهای ضعف اقتصادی دیتاسنترها
تولید داده در جهان طی ۵ سال ۲۶ برابر شده اما این با رشد اقتصادی دیتاسنترها توازن ندارد
لیدا ایاز: توسعه در زمینه ایجاد شبکه‌ها و مراکز تولید داده امروز با سرعت بیشتری رشد می‌کند؛ وابستگی هرچه بیشتر اقتصاد به دنیای وب و کنترل آن از سوی دولت‌ها عامل اصلی این رشد آماری است تا مراکزی با سرویس‌دهی بیشتر برای نگهداری از داده‌هایی که در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مهم هستند، شکل بگیرد. اهمیت سازماندهی و بالا نگه داشتن ضریب امنیت آنها حالا مساله بزرگی برای جهان دارای منافع از اقتصاد وب محسوب می‌شود. در ایران اما شکاف ناشی از نبود اطمینان از توانمندی مراکز داده احساس می‌شود؛ چنانچه اخیرا دبیر شورای عالی فضای مجازی با انتقاد از نقص دیتاسنترهای داخلی در حفظ امنیت اطلاعات سایت‌های ایرانی گفت که دیتاسنترهای داخلی عموما در حوزه امنیت و پایداری سرویس، غیراستاندارد هستند.
به گفته ابوالحسن فیروزآبادی حجم بازار اطلاعات (داده) در حال حاضر حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است که حدود ۱۰ درصد آن در حوزه خدمات ابری صورت می‌گیرد. او می‌گوید که تولید داده در جهان در ۵ سال گذشته حدود ۲۶ برابر شده است اما رشد تولید داده با رشد اقتصادی آن توازن ندارد. چرا که اقتصاد این حوزه تنها دو برابر رشد را نشان می‌دهد. دبیر شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه رشد سریع حجمی و کیفی در مراکز داده، متناسب با رشد اقتصادی این بخش در کشور نیست، معتقد است در صورتی که به این مهم توجه نشود در بحث قدرت مراکز داده (دیتاسنتر) در سطح فضای مجازی دچار عقب‌ماندگی خواهیم شد. یکی از مواردی که باید در داخل کشور به آن توجه شود ایجاد مدل اقتصادی دیتاسنترها است. به گفته رئیس مرکز ملی فضای مجازی در حوزه دیتاسنترها دچار تاخیر در تدوین استراتژی، مقررات‌گذاری و تاخیر در پیاده‌سازی مدل‌های مناسب مبتنی بر استراتژی‌های ملی بر فضای مجازی هستیم.
امروز ایران می‌تواند محل مناسب انباره داده‌ها در منطقه باشد. در حال حاضر در دنیا کشورهایی دارای اهمیت ژئوپلیتیکی بیشتری می‌شوند که مراکز داده فراملی دارند. اما متاسفانه ما در این حوزه دارای نواقصی هستیم که باعث شده حتی اطلاعات بخشی از سایت‌های ایرانی با دامنه (.IR) هم به دلایل فنی و اقتصادی همچون امنیت و پایداری شبکه و قیمت، در خارج از کشور نگهداری شود.» با وجود این نواقص او می‌گوید که در داخل کشور برای راه‌اندازی مراکز داده رقابت بسیاری وجود دارد اما مراکز داده‌ای که شکل می‌گیرند معمولا غیراستاندارد در زمینه حفاظت فیزیکی، الکترونیکی، نرم‌افزاری، امنیتی و پایداری در سرویس هستند. فیروزآبادی به فقدان مدل و نظام ارزیابی، نظام رتبه‌بندی و نظام نظارت برای مراکز داده اشاره می‌کند که باید در حوزه قانون‌گذاری، نظارت و اشتراک‌گذاری داده‌ها، نظام‌های مربوطه شکل گیرد.
ناصر کلانتری‌نژاد مدیر یک شتاب‌دهنده علمی در این زمینه معتقد است که لزوم امن نگه داشتن داده‌های تولید شده در داخل به دلیل اهمیت اقتصادی آنهاست. او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «در زمینه کارکرد پایگاه‌های داده بزرگ در کشور، دو موضوع مهم است؛ از منظر نخست، توجه به امنیت پایگاه‌های ذخیره‌سازی داده‌ها در کشور اولویتی بالا دارد، داده‌های در حال تولید در کشور به میزانی است که ارزشی باورنکردنی در اقتصاد، اجتماع و امنیت دارد و به همین علت، طرح این سوال درست است که بدانیم آیا سیستم‌های نگهداری داده در داخل به اندازه کافی قابل اعتماد و امن هستند، اما اینکه آن دسته از مراکز ذخیره‌سازی داده‌ای که تحت کنترل ما نیستند، امنیت دارند یا خیر، امری نسبی است چراکه ما در کشورمان نیز تجربه‌هایی از این دست داشته‌ایم که مراکز حساس تحت هجوم هکرها و ویروس‌های سایبری قرار گرفته که ویروس استاکس‌نت از آن جمله است، اما این آسیب‌ها در مقایسه با کشورهای دیگر مشابه بوده و به مراتب بهتر هم بوده است و در نتیجه نمی‌توانیم به کل بگوییم که تمام مراکز ذخیره‌سازی داده در کشور نامناسب هستند و باید از نو تمام آنها را بازسازی کرد.
او تاکید می‌کند که برداشتن گام اساسی که کشور به آن نیاز دارد یعنی فراهم کردن بستری امن برای داده‌ها نیازمند ساختار جدید مبتنی بر استفاده از فناوری‌های سخت‌افزاری جدید داخلی است. «در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات در زمینه سرویس‌دهی به دیتا نبود سیستم پشتیبانی سخت‌افزارهای مورد نیاز است که در مواقع بروز مشکل پاسخگو باشد. دسترسی‌های ناشناخته در سخت‌افزارهای خارجی سطح بالایی از ناامنی در این شبکه‌ها ایجاد می‌کند که نمی‌توان آن را در نظر نگرفت. بنابراین در این مبحث باید گفت که کشور نیاز به سرمایه‌گذاری و مدیریت مناسب دارد.»
به گفته کلانتری‌نژاد «شاید یکی از عمده‌ترین دلایل تمایل کاربران ایرانی به استفاده از مراکز داده و شبکه‌های متن باز خارجی این است که در داخل دسترسی به سرویس مناسب وجود ندارد، مثلا کاربران به جای استفاده از سرویس داخلی ترجیح می‌دهند از دراپ باکس استفاده کنند و این مصادیقی از این واقعیت است که در داخل کشور سرویس مناسب برای نگهداری داده ارائه نمی‌شود، درحالی که در بسیاری مواقع نگهداری از داده‌ها به دلیل داشتن بار اطلاعاتی مهم و دانشی که ایجاد می‌کنند، باید مورد توجه خاص قرار بگیرد و همیشه تقویت شوند.» او تاکید می‌کند: «ما بدون کمک گرفتن از شبکه‌های ارائه خدمات در زمینه پوشش و نگهداری دیتای داخلی نمی‌توانیم موفق باشیم، چراکه قرار دادن داده‌های تراز بالا روی شبکه‌هایی که درکنترل ما نیستند، کاری اشتباه است.»
عبور از اینترنت هراسی
جهان در آستانه ثبت کردن رقم بیش از ۵۰۰میلیارد دلاری در فرصت‌های به وجود آمده اقتصادی در فضای مجازی است، اما آیا ایران در رشد دادن این شاخص تاثیرگذار بوده است؟ رضا هاشمی، کارشناس فناوری‌های ابری است و در این باره معتقد است که ایران یک شاهراه بزرگ اینترنتی در منطقه است و آنچه برای حضور در اقتصاد اینترنتی جهانی لازم دارد، کنار گذاشتن اینترنت هراسی است. او به نقص دیتا سنترها در ایران از نظر فنی نگاه می‌کند و اعتقاد دارد می‌توان گوشه چشمی به آخرین فناوری‌ها در جهان داشت و آن را با شرایط موجود داخلی مقایسه کرد. او به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:« اما آنچه اهمیت اساسی دارد نگاه راهبردی به موضوع است. کارفرمای اصلی در بخش دیتا سنترها در کشور بخش دولتی و حاکمیتی است. بنابراین وقتی صحبت از نقص دیتا سنترها شود بیش از هرچیز توجه به سمت نقص امنیتی و اقتدار عرصه حاکمیت دیجیتالی است. این رویکرد موجب شده تا حذف قوانین دست و پاگیر پیش روی بخش خصوصی و رویکرد فرصت آفرینی برای توسعه اقتصادی اولویت اصلی نباشد. به عبارتی اقتصاد اینترنتی بیش از آنکه فرصت اقتصادی و فرهنگی باشد به‌عنوان یک بستر نفوذ و تغییر دیده است که سیاست‌های انقباضی در این راستا تدوین می‌شود.»
او به تفاوت دیدگاه در ایران و جهان درباره استفاده از فرصت‌های اقتصاد اینترنتی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «رشد و تجهیز مراکز داده و فناوری‌های ابری در کشورهای پیشرو اساسا به خاطر نقش کلیدی آن در افزایش سهم اقتصاد اینترنتی و به‌عنوان یکی از اهرم‌های توسعه اقتصادی و رشد بخش خصوصی بوده است. پیش بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۱۸ بیش از ۵۴۷ میلیارد دلار وارد بازار فناوری‌های ابری و دیتاسنترها و نرم افزار‌های آن شود و متاسفانه نه تنها ما سهمی از این بازار نداریم بلکه رویکردی هم برای سهم گرفتن از این بازار بزرگ نداریم. در حالی که نقش توسعه اینترنت و عبور ترافیک جهانی از ایران کمتر از عبور خطوط لوله نفت و گاز کشورها از داخل ایران نیست.» به اعتقاد او ساخته شدن دیتا سنترهای پیشرفته از سوی شرکت‌های پیشرو جهانی نه تنها مشکل بیکاری در عرصه فناوری اطلاعات را پوشش می‌دهد و شکاف دیجیتالی ایران با جهان در عرصه فناوری ابری را کم می‌کند بلکه عرصه حاکمیت دیجیتالی کشور را نیز به خارج از مرزها توسعه می‌دهد. «به نظرم باید از موقعیت جغرافیایی کشور برای تبدیل شدن یه یک شاهراه بزرگ اینترنتی در منطقه استفاده کرد و به دنبال جذب سرمایه و سهم خواهی از اقتصاد اینترنتی جهانی بود. لازمه این کار کنار گذاشتن اینترنت هراسی و نگاه باز به فرصت‌های پیش رو است.» استفاده از پتانسیل بازار اقتصاد اینترنتی برای ایران که از نظر تولید داده وضعیت مطلوبی دارد مهم‌ترین مساله مورد تفاهم کارشناسان است، اما سود بردن از این فضا نیازمند اصلاح ضوابط و مقرراتی است که حالانه تنها سد راه شرکت‌های خصوصی بلکه دیوار مقابل توسعه است.
ارسال نظر