تاسیس کمپانی هند شرقی بریتانیا

«شرکت بازرگانان لندن در هند شرقی» که ازسوی گروهی از بازرگانان نوآور و تأثیرگذار پایه‌گذاری شده بود، در ۳۱ دسامبر ۱۶۰۰ موفق شد یک امتیازنامه سلطنتی را از ملکه الیزابت اول با هدف کسب امتیازهای تجاری در هندوستان به مدت ۱۵ سال دریافت کند. این امتیازنامه در نهایت موجب شد تا کمپانی هند شرقی انحصار تجارت را برای مدت زمانی طولانی در دست داشته باشد و بخش زیادی از زمام امور هندوستان را نیز با ایفای نقش نظامی و پشتیبانی در دست گرفت که این امر تا پایان سلطه انگلستان بر هندوستان تداوم یافت، چراکه جیمز اول نیز این امتیازنامه را در سال ۱۶۰۹ برای مدت زمان نامحدودی تمدید کرد و بندی به آن اضافه شد که به موجب آن اگر برای سه سال پیاپی تجارت سودی را برای کمپانی به همراه نمی‌آورد، امتیازنامه برای همیشه ملغی می‌شد.

«شرکت بازرگانان لندن در هند شرقی» که ازسوی گروهی از بازرگانان نوآور و تأثیرگذار پایه‌گذاری شده بود، در ۳۱ دسامبر ۱۶۰۰ موفق شد یک امتیازنامه سلطنتی را از ملکه الیزابت اول با هدف کسب امتیازهای تجاری در هندوستان به مدت ۱۵ سال دریافت کند. این امتیازنامه در نهایت موجب شد تا کمپانی هند شرقی انحصار تجارت را برای مدت زمانی طولانی در دست داشته باشد و بخش زیادی از زمام امور هندوستان را نیز با ایفای نقش نظامی و پشتیبانی در دست گرفت که این امر تا پایان سلطه انگلستان بر هندوستان تداوم یافت، چراکه جیمز اول نیز این امتیازنامه را در سال ۱۶۰۹ برای مدت زمان نامحدودی تمدید کرد و بندی به آن اضافه شد که به موجب آن اگر برای سه سال پیاپی تجارت سودی را برای کمپانی به همراه نمی‌آورد، امتیازنامه برای همیشه ملغی می‌شد. کمپانی موفق شد در سال ۱۷۱۷ یک فرمان سلطنتی نیز از فرمانروای گورکانی هند دریافت کند و از این طریق از پرداخت عوارض در واردات کالا به بنگال نیز معاف شد. به علاوه آنها توجه ویژه‌ای به راه‌های میان هندوستان و بریتانیا نشان می‌دادند برای مثال ادعای مالکیت بر کوه میز در آفریقای‌جنوبی را مطرح و سنت‌هلن را نیز اشغال کردند و به اقدامات مشابهی در هنگ‌کنگ و سنگاپور نیز دست زدند.

ایران به‌ویژه در زمان کریم‌خان زند و براساس برآوردهای شاه زند رابطه‌ای نزدیک با کمپانی هندشرقی برقرار کرد. شاه ایران که از هرسو تحت فشار شورش‌های داخلی و حملات خارجی در شمال و غرب از سوی روسیه و عثمانی قرار داشت، راه نجات اقتصاد ایران را در برقراری ارتباط با کمپانی مذکور دید تا از این رهگذر بتواند از یک‌سو از امکانات ناوگان دریایی آنها استفاده کند و بدین وسیله سران قبایل برخی از جزایر نظیر میرمهنا حاکم کیش و هرمز را سرکوب کند و از طرف دیگر تجارتی را که در بنادر ایران تقریبا متوقف شده بود و تجار این منطقه به جهت ناامنی از ایران به بصره و مکه رفته ‌بودند، بار دیگر بازسازی کند. بنابراین کمپانی در این منطقه به تجارت پشم و ابریشم مشغول شد و مقداری از کالاهای موردنیاز ایران را نیز وارد می‌کرد. کریم‌خان در قراردادی که با کمپانی بست، بندی را لحاظ کرد که انگلیسی‌ها را ملزم می‌کرد بخشی از بهای کالاهای خود را به‌صورت خرید کالا از ایران دریافت کنند. متعاقب آن کمپانی دفاتر خود را در شهرهای مختلف ایران فعال کرد. در همین زمان کمپانی هندشرقی هلند نیز در منطقه فعال شد و نوعی رقابت استعماری میان آنان برقرار گردید. به علاوه به دلیل ناتوانی دولت زند در اعمال نفوذ بر منطقه خلیج‌فارس، اگرچه کمپانی هند شرقی برای امنیت تجارت خود به کریم‌خان در سرکوب قبایل و برقراری آرامش کمک کرد اما در نهایت موجب افزایش گستره نفوذ انگلستان در منطقه شد. در نهایت منجر به خروج سکه‌های طلا از ایران شد همچنین با توجه به معافیت‌های مالیاتی که کمپانی برای تجارت با ایران داشت، تجار ایرانی در موضع ضعف نسبت به آنها قرار گرفتند.