نگاهی به تجربه کشور چین در کاهش آلودگی هوا

آناهیتا جمشیدنژاد
Anahita.jamshidnezhad@gmail.com

ساکنان تهران در هفته گذشته روزهای غبارآلودی را پشت سر گذاشتند. قیافه‌های ماسک‌زده را می‌شد در گوشه گوشه شهر دید. مدارس تعطیل و به مردم توصیه شد که تا جای ممکن از فعالیت در فضای باز پرهیز کنند. شروع فصل سرما و اوج گرفتن آلودگی دیگر برای مردم کلان‌شهری چون تهران به پدیده‌ای آشنا تبدیل شده است. اکنون تقریبا همه مردم به خصوص در تهران با پدیده وارونگی دما آشنایی دارند. پدیده‌ای که با شروع فصل سرما دامن‌گیر شهروندان این کلان‌شهر می‌شود.

در پدیده وارونگی دما هوای سرد و آلوده به دلیل سنگینی بیشتر در سطح پایین و هوای گرم در ارتفاع بالا قرار می‌گیرد و به این ترتیب جو حالت پایدار به خود گرفته و امکان تهویه هوا وجود ندارد. اما با افزایش آلودگی‌ و غلظت آلاینده‌ها این پدیده طبیعی به بلای جان مردم تهران و برخی شهرهای دیگر تبدیل شده است. بر اساس آخرین رتبه‌بندی آلودگی هوا، ایران رتبه سی و سوم را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. هر چند ایران نسبت به 32 کشور آسیایی و آفریقایی دیگر در این فهرست دارای کیفیت هوای بهتری است اما طبق تحقیقات انجام شده آلودگی هوا به‌عنوان چهارمین عامل مرگ زودرس در جهان، باعث مرگ زودرس 21 هزار ایرانی در سال می‌شود. در مورد معضل آلودگی هوا و علل و نتایج مرگ‌بار آن بسیار سخن رفته است. دود ناشی از کارخانجات و تردد شدید اتومبیل‌ها از عوامل اصلی آلودگی هوای تهران محسوب می‌شوند. اما گویا اقدامات صورت گرفته از جمله افزایش محدوده اضطرار و طرح زوج و فرد علاج این درد نبوده است.

گفته می‌شود از ابتدای آبان ماه امسال حدود 400 نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. چه این آمار درست باشد چه نباشد، اما آنچه مشخص است آلودگی هوا و غلظت آلاینده ها در هوا از عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های تنفسی، قلبی و سرطان است. حتما این چند سال نام ذرات معلق PM2.5 و PM10 و تاثیر هولناک این ذرات بر سلامتی انسان به گوشتان خورده است؛ ذراتی که به اندازه‌ای ریز هستند که می‌توانند وارد خون و ریه انسان شوند. اما آیا می‌توان مشکل آلودگی هوا را حل کرد؟ کشورهای دیگر جهان مانند چین که با آلودگی شدید دست و پنجه نرم می‌کنند برای حل این مشکل چه کرده‌اند؟

شاید در میان راهکارهای به کار رفته برای کاهش آلودگی نصب بزرگترین تصفیه‌کننده هوای جهان در پکن بیشتر از همه جالب‌توجه باشد. این برج می‌تواند در پارک‌های شهرهای بزرگ چین نصب شود هوای آلوده را جذب و هوای پاک تولید کند. این تصفیه‌کننده را هنرمندی آلمانی به نام دان روزگارد (Daan Roosegaarde) پس از اینکه در سال 2014 به چین سفر کرد، اختراع کرده است. آلودگی عظیم در چین او را بر آن داشت تا دست به اختراع چنین سازه‌ای بزند. او می‌گوید این فناوری محیط اطراف را تا 75 درصد تمیزتر می‌کند. روزگارد در اکتبر امسال با همکاری دانشگاه صنعتی دلفت هلند و یک شرکت فعال در زمینه فناوری نانو در این کشور، از این برج تصفیه هوا رونمایی کرد. ارتفاع این سازه 7 متر عنوان شد. شهرهای آلوده‌ای چون مکزیکوسیتی و هندوستان نیز جزو شهرهایی هستند که روزگارد به‌عنوان مقصد بعدی خود انتخاب کرده است آیا نمی شود چنینسازه ای را در تهران بکار گرفت؟

این سازه چگونه کار می‌کند؟

در فضای داخلی این سازه 45 پلاک با بدنه نقره و ضدآب و آفتاب وجود دارد. این پلاک‌ها با استفاده از فناوری یونی، ذرات کوچک و معلق آلودگی، PM2.5 و PM10 را جذب می‌کند و در عوض هوای پاک در محیط اطراف خود منتشر می‌کند. گفته می‌‌شود این برج هفت متری می‌تواند با مصرف 1400 وات برق، هر ساعت حدود 30 هزار متر مکعب هوا را تمیز کند.

چه بر سر آلودگی‌های جمع‌آوری‌شده می‌آید؟

جالب است بدانید که به منظور ملموس کردن مشکل آلودگی، این تیم می‌خواهد ذرات آلوده جمع‌آوری شده را به زیورآلات تبدیل کند، هر مکعب شامل کربن فشرده از 1000 متر مکعب هوا است. روند شکل‌گیری این زیورآلات مشابه روند شکل‌گیری الماس‌ است. در واقع آلودگی‌های جمع‌آوری شده که معمولا از جنس کربن هستند، فشرده می‌شوند و در فروشگاهی در نزدیکی این برج به فروش می‌رسند تا نیاز به اقدام برای آلودگی هوا و سلامت عمومی را به مردم یادآور شوند. در واقع این زیورآلات یادآور خطرات سبک زندگی صنعتی‌شده در دنیای مدرن امروز است. چین پیشتر نیز برای رفع آلودگی هوا از تفنگ‌های ویژه‌ای استفاده کرده است. این تفنگ‌ها با ابعاد 100 در 100 و ارتفاع 60 متر، با ایجاد مه، هوا را از دود و آلودگی پاک می‌کنند. البته این راهکار برای پاک کردن حجم بالای آلودگی در کلان‌شهری چون پکن کافی نیست.