هاشمی و سوگوارانِ امیدوار

محمود صدری
روزنامه نگار

این روزها خانواده و دوستداران پرشمار هاشمی رفسنجانی سوگوار او هستند. خودش هم ناشاد و دلشکسته از این جهان رفت. اما ارثیه‌ای که برای خانواده و دوستدارانش گذاشت، همه‌اش از جنس شادمانی و امید است. او نخستین سیاستمدار ایرانی بود که زندگی خوب و زیبایی ظاهری را جزو حقوق شهروندان و از فضایل انسانی خواند و مردم را به پرهیز از ریاضت‌های غیرضروری و دوری گزیدن از نمایش زهد و سالوس دعوت کرد. این نگاه که جانمایه تلقی او از مفهوم زندگی اجتماعی بود، پاره‌ای از منظومه فکری بزرگتری بود که نشاط سیاسی و شکوفایی اقتصادی، پاره‌های دیگرش بودند.

هاشمی به فراست دریافته بود که ملتِ غمزده و ناشاد توان تولید اقتصادی و تاب و تحمل سیاسی و جوشش فرهنگی نخواهد یافت. به همین علت در نخستین سال‌های شکل‌گیری دولتش که در پی جنگ تشکیل شده بود، مردم را به میهمانی گل و سبزه خیابان‌ها فراخواند، دیوارهای شهرها را شست، راه ورود کالاهایی را که سال‌ها مردم از آن محروم بودند باز کرد، جناح‌های سیاسی متخاصم را به تحمل همدیگر فراخواند، کارورزان و صنعتگران را تکریم کرد و با سفر به گوشه و کنار کشور، کوشید چراغ‌های امید را برافروزد. این نگاه و اعمال برآمده از آن موجب رشد شتابان طبقه متوسط شهری، افزایش پیوند شهرها و روستاها، افزایش تماس فرهنگی مناطق مختلف ایران، افزایش مراودات فرهنگی ایرانیان با مردمان کشورهای دیگر و در یک کلام اعتلای مفهوم ملت ایران شد.

هاشمی رفسنجانی به رحمت ایزدی پیوسته است و واکنش‌های سه روز اخیر مردم ایران نشان داد که بخش‌های مهمی از آرزوهای وی برای ایجاد همبستگی ملی و افزایش مفاهمه ملی و فرهنگی در ایران محقق شده و سوگوارانی که از دوشنبه شب به بعد در خیابان‌ها و مجالس سوگواری وی بودند، حامل اندوه و امید بودند، نه سوگوارانی شکست‌خورده. سوگواران امیدوار، حاصل سه دهه تلاش هاشمی‌اند که همواره فقر و تنگدستی و تظاهر به آنها را نکوهش می‌کرد و برای ایرانیان رفاه و شادکامی و شکیبایی طلب می‌کرد. آمیزش این روحیه اجتماعی و فرهنگی با آزادی سیاسی و اقتصادی، مولد همان معجونی است که از درون آن رشد اقتصادی، کاهش فقر و افزایش رفاه حاصل می‌شود. از این حیث می‌توان گفت بخش‌های موفق برنامه‌های هاشمی رفسنجانی در حوزه‌های جامعه و سیاست و اقتصاد و فرهنگ، اکنون به پاره‌ای از هویت ملی ایرانیان تبدیل شده و بخش‌های ناتمام آن رخت آرزو پوشیده است برای روزگاران خوش بعدی. یاد این منادی شادمانی گرامی و روحش شاد.