گروه اقتصاد بین‌الملل: هرسال سازمان ملل متحد گزارشی را درباره توسعه انسانی منتشر می‌کند. گزارش توسعه انسانی توسط برنامه توسعه سازمان ملل تهیه می‌شود. این گزارش وضعیت شاخص‌های مربوط به توسعه انسانی را در ۱۸۸ کشور جهان بررسی می‌کند. گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۵ که براساس آمار سال ۲۰۱۴ تهیه شده «کار برای توسعه انسانی» نامیده شده است.


در گزارش توسعه انسانی امسال آمده است کار، مساله‌ای حیاتی برای توسعه انسانی است و به همین دلیل به‌عنوان پیام اصلی گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۵ انتخاب شده است. کار و فعالیت باعث غنای زندگی انسانی و افزایش غنای اقتصادی می‌شود. در شرایطی کار و اشتغال به‌عنوان موضوع ویژه در گزارش امسال مورد توجه قرار گرفته که بیکاری به معضلی برای بسیاری از کشورها تبدیل شده است. برآوردها نشان می‌دهد ۷۴ میلیون جوان در دنیا با مشکل بیکاری روبه‌رو هستند. براساس این گزارش جهانی شدن و انقلاب دیجیتال فرصت‌هایی را در بازار کار فراهم آورده است اما همزمان، مخاطراتی نیز به دنبال داشته است. این گزارش با اشاره به اینکه دو میلیارد نفر در جهان طی ۲۵ سال گذشته از توسعه انسانی پایین رهایی یافته‌اند بر لزوم تمرکز بر اشتغال برای از میان برداشتن نابرابری‌ها در زمینه توسعه انسانی و تثبیت دستاوردها در این زمینه تاکید کرده است. برآوردهای سازمان ملل همچنین نشان می‌دهد ۸۳۰ میلیون نفر در جهان فقیر هستند به‌طوری که با درآمد کمتر از ۲ دلار در روز زندگی می‌کنند. همچنین ۲۰۰ میلیون نفر بیکار هستند که ۷۴ میلیون نفر آنها جوانند. علاوه براین ۲۱ میلیون نفر در جهان با کار اجباری مواجهند. در گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۵ تاکید شده است: «توسعه انسانی زمانی شتاب خواهد گرفت که هر فردی که مایل به کار کردن است بتواند چنین فرصتی را پیدا کند. اما در بسیاری از کشورها مردم عموما از دستیابی به شغل با دریافت حقوق محروم هستند یا نسبت به کاری که انجام می‌دهند حقوق کمتری به آنها پرداخت می‌شود.» گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۵ نشان می‌دهد توسعه انسانی ایران در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال قبل از آن اندکی بهبود یافته است. در شاخص توسعه انسانی به هر کشور از صفر تا یک نمره‌ای داده می‌شود که هرچه این رقم بیشتر باشد نشان‌دهنده توسعه‌یافتگی بیشتر آن کشور در حوزه انسانی است. در گزارش امسال نمره ایران ۷۶۶/ ۰ است. نمره ایران در سال ۲۰۱۳، معادل ۷۶۴/ ۰ بود. با این وجود رتبه ایران در شاخص توسعه انسانی تغییری نکرده است و همچون سال ۲۰۱۳ در رتبه ۶۹ جهان قرار گرفته است.

در این گزارش کشورهای جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه تقسیم شده‌اند که عبارتند از کشورهای دارای توسعه انسانی بسیار بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی بالا،‌ کشورهای دارای توسعه انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعه انسانی پایین. ایران جزو کشورهای با توسعه‌ انسانی بالا دسته‌بندی شده است. شاخص توسعه انسانی براساس ۱۶ معیار کلی محاسبه می‌شود که برخی معیارها برای ایران به این قرار است: شاخص توسعه‌ منابع انسانی: ۷۶۶/ ۰، امید به زندگی: ۴/ ۷۵ سال، تعداد سال‌های مورد انتظار برای تحصیل: ۱/ ۱۵ سال، متوسط سال‌های تحصیل: ۲/ ۸ سال، درآمد ملی ناخالص سرانه (براساس قدرت خرید سال ۲۰۱۱): ۱۵۴۴۰ دلار و تفاوت رتبه درآمد سرانه و رتبه شاخص توسعه انسانی: ۴ برای سال ۲۰۱۴ بوده است. بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۴ شاخص توسعه انسانی ایران تنها ۲۶/ ۱ درصد افزایش داشته است. رتبه ایران نسبت به سال ۲۰۱۳ تغییری نکرده است. در چهار سال اخیر، از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ نیز این شاخص تنها ۷۴/ ۰ درصد رشد داشته است. اگر این شاخص‌ها را با نابرابری درآمد تعدیل کنیم نتایج و رتبه‌بندی تفاوت زیادی خواهد داشت؛ مقدار شاخص توسعه انسانی با ۶/ ۳۳ درصد کاهش به ۵۰۹/ ۰ می‌رسد و رتبه ایران ۴۱ واحد نزول خواهد کرد. امید به زندگی زنان ۵/ ۷۶ و امید به زندگی مردان در بدو تولد ۳/ ۷۴ بوده و در باقی شاخص‌ها مقدار متناظر مردان از زنان بیشتر است. درآمد سرانه پیش‌بینی شده برای زنان ۴۸۲۸ دلار برای سال ۲۰۱۴ بوده در حالی که رقم ۲۵ هزار و ۹۲۴ برای مردان به ثبت رسیده است. رتبه ایران در شاخص نابرابری جنسیتی ۱۱۴ بوده است. آمار مرگ و میر نوزادان پسر ۲۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار تولد، نرخ باروری زنان (در بازه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال) ۶/ ۳۱ برای هر هزار زن، تعداد نمایندگان زن در مجلس ۱/ ۳ درصد، درصد جمعیت دارای حداقل تحصیلات متوسطه برای زنان ۲/ ۶۲ و برای مردان ۶/ ۶۷ درصد، نرخ مشارکت افراد بیشتر از ۱۵ سال در نیروی کار (مربوط به سال ۲۰۱۳) برای مردان ۶/ ۷۳ و برای زنان ۶/ ۱۶، نرخ مرگ‌و‌میر نوزادان ۴/ ۱۴ در هر هزار نوزاد و ۸/ ۱۶ در هر هزار کودک زیر ۵ سال، نسبت نوزادان تغذیه شده به‌صورت انحصاری از شیر مادر ۱/ ۵۳ درصد (برای سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳)، نسبت شیوع بیماری HIV در بالغان بین ۱۵ تا ۴۹ سال ۱/ ۰ درصد بوده است. نروژ با کسب نمره ۹۴۴/ ۰ عنوان توسعه‌یافته‌ترین کشور جهان در حوزه انسانی را به خود اختصاص داده است. استرالیا و سوئیس در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. کشور نیجر با کسب نمره ۳۴۸/ ۰ رتبه آخر شاخص توسعه انسانی را به خود اختصاص داده است. ایران در منطقه خاورمیانه رتبه هشتم توسعه انسانی را کسب کرده است و قطر با کسب نمره ۸۵/ ۰ در این منطقه رتبه نخست را به دست آورده است. عربستان و امارات هم در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. بعد از ایران، کشورهای اردن، عراق و یمن به ترتیب در رتبه‌های نهم تا یازدهم قرار گرفته‌اند


جمعیت 91 میلیونی ایران تا 2030

در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل پیش‌بینی شده است جمعیت ایران در سال ۲۰۳۰ میلادی به ۳/ ۹۱ میلیون نفر خواهد رسید. براساس این گزارش جمعیت ایران در سال ۲۰۱۴، معادل ۵/ ۷۸ میلیون نفر بوده است. به این ترتیب ایران هفدهمین کشور پرجمعیت جهان بوده است و پیش‌بینی می‌شود این جایگاه در سال ۲۰۳۰ نیز حفظ شود. براساس این گزارش رشد جمعیت ایران در ۵ ساله ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، به میزان۳/ ۱ درصد بوده است. رشد جمعیت ایران در این دوره نسبت به دوره ۵ ساله ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ افزایش داشته است. رشد جمعیت ایران در این دوره ۲/ ۱ درصد اعلام شده بود. همچنین نسبت جمعیت شهرنشین ایران به کل جمعیت در سال ۲۰۱۴، معادل ۵/ ۶۹ درصد بوده است.


رتبه 107 در شاخص رضایت از زندگی

در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد شاخصی با عنوان شاخص رضایت از زندگی محاسبه شده است. برای محاسبه این شاخص به هر کشور نمره‌ای از صفر تا ۱۰ داده می‌شود که هرچه این نمره بیشتر باشد، نشان‌دهنده رضایت بیشتر شهروندان از زندگی‌شان است. براساس این گزارش که بر پایه آمار سال ۲۰۱۴ تهیه شده است ایران در شاخص رضایت از زندگی نمره ۷/ ۴ را به‌دست آورده و رتبه ۱۰۷ را در جهان به خود اختصاص داده است. تنها شهروندان ۴۷ کشور در جهان رضایت کمتری نسبت به زندگی در مقایسه با ایرانی‌ها داشته‌اند. بررسی‌های دفتر برنامه توسعه سازمان ملل نشان می‌هد مردم کشور جنگ‌زده سوریه کمترین رضایت از زندگی را دارند. نمره این کشور در شاخص رضایت از زندگی ۷/ ۲ اعلام شده است. بیشترین میزان رضایت از زندگی در سوئیس و دانمارک دیده می‌شود به‌طوری که نمره این دو کشور در شاخص رضایت از زندگی ۵/ ۷ اعلام شده است. نروژ با نمره ۴/ ۷ در رتبه بعدی قرار دارد. برخی کشورهای دیگر که مردم آنها نسبت به ایران رضایت بیشتری از زندگی دارند عبارتند از: آلمان با نمره ۷، آمریکا با نمره ۲/ ۷، ژاپن با نمره ۲/ ۵، ایتالیا با نمره ۶، یونان با نمره ۸/ ۴، قطر با نمره ۴/ ۶، بحرین با نمره ۲/ ۶، کویت با نمره ۲/ ۶، روسیه با نمره ۶، لبنان با نمره ۲/ ۵، اردن با نمره ۳/ ۵، چین با نمره ۲/ ۵، لیبی با نمره ۸/ ۵ و مصر با نمره ۹/ ۴.از جمله کشورهایی که نسبت به ایران رضایت کمتری از زندگی دارند می‌توان به بلغارستان با نمره ۴/ ۴، سریلانکا و گرجستان با نمره ۳/ ۴، اوکراین با نمره ۳/ ۴، ارمنستان با نمره ۵/ ۴، گابن با نمره ۹/ ۳، عراق با نمره ۵/ ۴، نامیبیا با نمره ۶/ ۴، زیمبابوه با نمره ۲/ ۴و افغانستان با نمره ۱/ ۳اشاره کرد.