گروه بورس - مهرنوش سلوکی: نماگر شاخص کل در حالی سومین روز مثبت خود را به پایان رساند که در هفت روز کاری گذشته در حدود ۸/ ۰ درصد افت را به ثبت رسانده است. بازار سهام که در هفته جاری با وجود خبرهای مثبت شروعی نزولی داشت از اواسط هفته با وجود شروع روند مثبت همچنان نتوانست سطح ۶۴ هزار واحدی قبل را باز‌یابد. در حال حاضر پارامترهای تعیین‌کننده مسیر بازار به گونه‌ای است که تحلیلگران را در انتظار صعودی قابل توجه قرار داده است؛ اما آن چیزی که از اواسط فروردین ماه عاید بازار سهام ایران شده، روندی نزولی است که کاهش عمق بازار سهام را نیز به همراه داشته است. کارشناسان عوامل مختلفی را درخصوص کاهش عمق بازار در ماه‌های اخیر بیان کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کاهش نقد شوندگی و وجود فضای بی‌اعتمادی در بازار اشاره کرد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که ۴ پارامتر اصلی بر عمق کم این روزهای بازار موثر است که عبارتند از: وجود سقف‌های خرید و فروش در بازار سهام، کاهش رشد شرکت‌ها زیر سایه رفتارهای دولتی، نبود برنامه مناسب بازار‌گردانی شرکت‌ها و عرضه بیش از اندازه حقیقی‌ها در بازار سهام.

بازار سرمایه ایران روز گذشته با رشد ۳۴/ ۰ درصدی در سطح ۶۳ هزار و ۵۳۱ واحدی قرار گرفت تا طی هفت روز فعالیت با افت یک کانال همراه باشد. شاخص قیمت وزنی نیز با ۹۲ واحد افزایش به رقم ۲۷ هزار و ۱۵۸ واحد رسید. همچنین روز چهارشنبه گروه‌ پالایشی‌ها همانند روز پیش از آن توانست در جایگاه پیشروترین صنایع قرار بگیرد؛ به‌طوری که با پایان معاملات اغلب نمادهای معاملاتی این گروه با صف خرید میلیونی به کار خود پایان دادند. در گروه بانک‌ها نیز به‌رغم خبر حمایت بورسی ۵ بانک بزرگ از یکشنبه هفته آینده روند فعالیت نمادهای این گروه با افت روبه‌رو‌ بود. همچنین طی معاملات روز گذشته برخی نمادهای جذاب در گروه‌ دارایی‌ها مورد اقبال خریداران سهام قرار گرفتند. در این گروه همزمان با نزدیک شدن به زمان مجامع و انتظار برای تقسیم سود مناسب بازار بار دیگر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. اما مهم‌ترین‌ خبر بازار سهام روز گذشته را شاید بتوان اظهار‌نظر متفاوت رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص نرخ خوراک پتروشیمی‌ها دانست.

محمد فطانت در گفت‌وگو با «سنا» از منتفی شدن عطف بماسبق قیمت خوراک پتروشیمی‌ها برای سال‌های ۹۱ و ۹۲ خبر داد. وی با بیان آنکه مجلس شورای اسلامی قیمت خوراک گاز طبیعی پتروشیمی را برای سال ۹۳ معادل ۱۳ سنت درنظر گرفته بود، افزود: براساس تصمیمات و ابلاغیه‌های قبلی اعلامی به شرکت‌های پتروشیمی نرخ‌های مزبور به سال‌های ۹۱ و ۹۲ تسری یافته بود. وی اظهار کرد: این امر تهدید، ابهام و فشاری را برای شرکت‌های پتروشیمی دربرداشت؛ اما با توافقات و مصوباتی که در حال نهایی شدن است، قرار شد قیمت خوراک گاز طبیعی پتروشیمی‌ها برای سال‌های ۹۱ و ۹۲ براساس قیمت‌گذاری قدیم که ۷ سنت بود، صورت گیرد و قیمت‌گذاری گاز طبیعی در سال‌های یادشده تغییری نداشته باشد.

بورس ما چگونه کم‌عمق شد

در علوم مالی، بازار عمیق به بازاری اطلاق می‌شود که مدت زمان انتظار برای اجرای سفارش خرید یا فروش اوراق بهادار حداقل بوده و به آسانی انجام شود. چنانچه بازار عمیق باشد، برای تغییر قیمت اوراق بهادار حجم بالایی از سفارش خرید (فروش) لازم است. به عبارت دیگر عمق بازار با برداشت عموم از نقد‌شوندگی بازار ارتباط نزدیک دارد و می‌توان گفت که بازار عمیق، بازاری نقد شونده است که هیچ‌گاه سفارش خرید یا فروشی بی‌جواب نخواهد ماند. بسیاری از کارشناسان معتقدند عواملی نظیر شفافیت و کارآیی بازار، عدم محدودیت برای نوسان قیمت، وجود نهادهای مالی با توانگری مالی بالا برای بازارگردانی، وجود ابزارهای مالی متنوع سرمایه‌گذاری و تامین مالی، عدم توقف طولانی‌مدت نماد معاملاتی شرکت‌ها و نظام حقوقی و قضایی فراگیر از جمله مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر عمق بازار است. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که بین عمق (توسعه‌یافتگی) مالی، رشد اقتصادی بلند‌مدت و کاهش فقر رابطه معنی‌داری وجود دارد؛ چنانچه بخواهیم در مسیر عمق بازار گام برداریم باید اقدامات جدی در زمینه حذف عدم تقارن اطلاعاتی انجام شود. در همین رابطه «دنیای اقتصاد » در گفت‌وگویی با مهدی طحانی، مدیر عامل تامین سرمایه آگاه به بررسی عوامل موثر بر عمق کم بازار سهام در ماه‌های گذشته پرداخته است. طحانی در این رابطه می‌گوید: عمق کم بازار به خوبی در ماه‌های گذشته قابل لمس بوده است. قاعدتا زمانی که بازار در یک مسیر بی اعتمادی قرار می‌گیرد، فعالان کلان بازار کنار می‌روند تا روند به ثبات قابل قبول قبل خود برگردد. با شرایطی که بازار سرمایه ما دارد، یعنی وجود سقف‌های خرید و فروش انتظار کاهش نقد شوندگی و به تبع عمق کم قابل انتظار است. طحانی دومین عامل برای عمق کم بازار سرمایه را روحیه دولتی بسیاری از شرکت‌های خصوصی دانست و گفت: باید توجه داشته باشیم بورس ما از مجموع شرکت‌هایی تشکیل شده است که عمدتا دولتی هستند. درست است که بر اساس اصل ۴۴ قانون اساسی بسیاری از این شرکت‌ها خصوصی شده‌اند؛ اما سهامداران قالب دولتی دارند و هنوز هم طبق همان تفکر دولتی اداره می‌شوند. وی ادامه داد: عمده مدیران این شرکت‌ها پاسخگویی مناسب برای منافع شرکت خود ندارند. همین عامل باعث شده که در سود و زیان‌سازی یا در جوابگویی به سهامداران اصلی که همان مردم باشند در مجامع تصمیمات درستی اتخاذ نشود و تغییرات زیادی را در سود و زیان آنها شاهد نباشیم. همچنین جذابیت بازار سرمایه یعنی رشد شرکت‌ها با این تصمیمات کمرنگ شده و این عامل هم به کمتر فعال شدن سرمایه‌گذاران دامن می‌زند. مدیر‌عامل سرمایه‌گذاری آوای آگاه سومین عامل را نبود بازار گردان‌ها در شرکت‌ها دانست و گفت: متاسفانه در حال حاضر در بازار سهام، بازارگردان موثر بر روی سهام نداریم. بسیاری از شرکت‌ها در بورس پذیرش شدند، ولی سهامداران عمده برنامه‌ای برای بازارگردانی سهم‌ها ندارند،همین عامل نیز بی‌اعتمادی‌ها در بازار را تشدید کرده و بسیاری از سرمایه‌گذار‌ها از ترس اینکه در صف‌های فروش گرفتار شوند کنار می‌کشند و سهامداران منتظر می‌شوند تا شرایط پایداری به‌وجود بیاید. در ادامه طحانی چهارمین و آخرین مورد درخصوص عمق کم بازار را عرضه شدید حقوقی‌ها دانست و گفت: همین امروز که بازار تقریبا متعادل و مثبت است مشاهده می‌کنیم که در اکثر نمادهای مثبت تعداد فروشنده‌های حقوقی خیلی بیشتر از گروه‌های حقیقی است. به گفته وی این سوال پیش می‌آید که سرمایه‌گذاران حقوقی که با قیمت‌های پایین فروشنده هستند آیا اطلاعات خاصی از آینده بازار و از شرایط منفی بازار دارند؟ همین مورد نیز به بد‌گمانی‌های بازار ما دامن زده و کلیت بازار را نیز زیر سوال برده است. طحانی در پایان در پاسخ به سوالی درخصوص چشم‌انداز بازار با توجه به تصمیمات اخیر رئیس سازمان بورس و همچنین تاثیرات روانی مذاکرات هسته‌ای گفت: در حال حاضر شرایط بازار شرایط فوق العاده‌ای است. یعنی از نظر پتانسیل‌هایی که داریم باید انتظار روند صعودی چشمگیر را داشته باشیم. اما به نظر می‌رسد عدم هماهنگی وزیران باعث شده دماسنج اقتصاد کشور به این روز بیفتد. ساز ناکوک وزیران صنعت، نفت و سایر وزیران تولیدی با وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی باعث شده تا بازار با عدم تعادل روبه‌رو‌ شود و همچنان در ابهام بماند. وی همچنین افزود: نکته‌ای که در حال حاضر حائز اهمیت به‌نظر می‌رسد، آن است که چشم‌اندازها مثبت است که نشان می‌دهد شرایط به این‌گونه نخواهد ماند.

صعود شاخص در بازار کم‌عمق