دنیای‌اقتصاد- اولویت اصلی سیاست خارجی ایران منطقه گرایی و تقویت روابط با همسایگان است. این اولین اظهارنظر حسن روحانی در حوزه سیاست خارجی و فردای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری بود. اظهار نظری که بلافاصله در طول دو ماه گذشته منجر به بهبود چهره دیپلماسی ایران در فضای بین‌المللی شد و به سرعت با استقبال همسایگان ایران همراه شد. عراق، امارات و سوریه از جمله دولت‌های عربی هستند که با استقبال از مذاکرات ایران و آمریکا، آن را تحولی مثبت ارزیابی کرده‌اند. به گزارش «ایسنا» نوری المالکی، نخست وزیر عراق با صدور بیانیه‌ای با استقبال از تحول مثبت ایجاد شده در روابط ایران و آمریکا این مذاکرات را «اساسی» برای حل بحران‌های منطقه توصیف کرد. بنابر گزارش روزنامه‌ السفیر چاپ لبنان، مالکی با ستودن این اقدام گفت که این اقدام گامی برای ایجاد راه حل‌های مسالمت‌آمیز بر اساس منافع مشترک به شمار می‌رود. شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات نیز از سخنان روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل استقبال کرد. همچنین ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: ما از این آشتی خوشحالیم. این تاثیری مثبت روی دیدگاه آمریکا درباره منطقه خواهد داشت.

کلیدی برای ثبات خاورمیانه

همچنین محمد البرادعی که پیش از این معاون رییس جمهور مصر در امور سیاست خارجه بود در صفحه‌ توئیترش با اشاره به مذاکرات ایران و آمریکا نوشت: گفت‌وگوی ایران و آمریکا «قراردادی بزرگ» است و کلیدی برای ثبات خاورمیانه به شمار می‌رود که سال‌ها روی میز مذاکرات بوده است. این استقبال منطقه‌ای حاکی از اهمیت گفت‌وگوی میان روسای جمهور ایران و آمریکا برای ثبات بخشیدن به خاورمیانه بحرانی است.

اما در سوی دیگر ماجرا، سید عباس عراقچی درباره‌ اینکه تماس تلفنی بین روحانی و اوباما از جانب چه کسی بوده و اینکه چرا آمریکایی‌ها عنوان کردند که این تماس از طرف ایران صورت گرفته است، گفت: آنها درخواست دیدار داشتند که آقای روحانی انجام آن را مناسب ندید. پس از آن گفت‌و‌گوهایی بین نمایندگی ما و آنها انجام شد و دو طرف درباره‌ ایده‌های دیگری بحث کردند و نهایتا ایده‌ گفت و گوی تلفنی مطرح شد و آقای اوباما بودند که تماس تلفنی گرفتند و این گفت‌وگو انجام شد. به گزارش «ایسنا» سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و عضو هیات ایرانی در نیویورک که در برنامه‌ تلویزیونی نگاه یک سخن می‌گفت در پاسخ به این پرسش که آیا اعتراضی به گفته مقام آمریکایی شده است، گفت: یکی از مقامات آنها عبارت نادرستی در این باره به کار برده بود سپس در برخی رسانه‌هایی که نمی‌خواهند این ارتباطات صورت گیرد، این مساله بزرگ و برجسته شد، ما هم اعتراض کرده‌ایم و گفته‌اند که در صحبت‌های آینده‌شان آن را اصلاح خواهند کرد؛ ضمن اینکه تصور می‌کنم چندان در این زمینه ریز شدن و وارد جزئیات بسیار شدن ارزش خاصی ندارد. آنچه مهم است این است که تقاضا برای دیدار با ایران و آمدن به سمت ایران از طرف آمریکا صورت گرفت و آنها هم گفته‌اند که تقاضا برای ملاقات از طرف آقای اوباما بود و اصرار زیادی بر آن داشتند.

عراقچی در پاسخ به این پرسش که اگر آنها تعلیق غنی سازی را مطرح کنند ایران خواهد پذیرفت، گفت: ما در گذشته اعلام کرده‌ایم و ۱۰ سال بر آن پافشاری کرده و ایستاده‌ایم که تعلیق غنی‌سازی به صورت کامل غیرممکن و امکان‌ناپذیر است و اصلا موضوع بحث مذاکره ما نیست. غنی‌سازی در هر شرایطی ادامه پیدا خواهد کرد و این موضع مسلم ما است. اما چارچوب‌های غنی‌سازی، سطح و میزان آن و شکل و محلش طبیعتا موضوعاتی است که می‌تواند موضوع مذاکره باشد؛ تا جایی که اصل حق غنی‌سازی و اصل برنامه را نفی نکند؛ ابعاد آن می‌تواند مورد مذاکره واقع شود. بنابراین مسلما اصل غنی‌سازی موضوع مذاکره نخواهد بود و به هیچ وجه تعلیق بردار نیست.

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که در برخی اخبار منتشر شده که قرار است پیش‌نویس لغو تحریم‌های ایران به شورای امنیت ارسال شود، گفت: نه چنین خبری نشنیده‌ایم؛ اما موضوع برنامه هسته‌ای ایران و در کنار آن بحث تحریم‌ها یکی از موضوعات اصلی تقریبا همه ملاقات‌هایی بوده است که آقای روحانی و دکتر ظریف داشته‌اند، ما در این دور از گفت و گوها با ۱+۵ ایده‌ای مطرح کرده‌ایم که باید دو مرحله برای مذاکرات خود قائل باشیم.

در مرحله اول باید چشم‌انداز و هدف واحد را برای دو طرف تعیین کنیم که به سمت آن حرکت کنند. در واقع ابتدا باید چارچوب مفهومی و کلی تعریف شود که بدانیم به چه سمتی حرکت می‌کنیم و پایان خط ما کجا است و آنجایی است که همه‌ تحریم‌ها رفع شده و ایران برنامه هسته‌ای خود را از جمله غنی‌سازی دارد و البته اگر نگرانی‌های منطقی هم وجود دارد، رفع شده است. معتقد هستیم باید این ایده‌آل را در گفت‌وگوها با ۱+۵ اول تعریف کنیم و پس از آن از طریق گام‌های مختلف به سمت هدف نهایی حرکت کنیم. در همه گفت‌وگوهایی که انجام شد به صورت دو جانبه و چند جانبه در قالب ۱+۵ طرف‌های مقابل ما همه این ایده را می‌پسندیدند و قبول داشتند که منطقی است. در قالب ۱+۵ هم قرار شد در دور بعدی مذاکرات درباره این چارچوب مفهومی و چشم‌انداز نهایی مذاکرات صحبت کنیم و توافق شود سپس بلافاصله‌ گام‌هایی که باید برداشته شود و گام اول را که نقش کلیدی در ایجاد اعتماد است برداریم.

وی تاکید کرد: مسیر مذاکرات مسیری خواهد بود که هدف مشترک در آن تعریف شود و در آن هدف مشترک از یک‌سو تثبیت حقوق مردم ایران، تثبیت برنامه‌ هسته‌ای ایران و ادامه آن ازجمله غنی‌سازی و از آن سو رفع نگرانی‌های منطقی آنها در نظر گرفته شود. قائل به این نیستیم که هر کسی اظهار نظری کرد باید جواب دهیم؛ اما اگر نگرانی‌هایی وجود دارد که از یک منطق و پایه‌ای برخوردار است و سوالات و ابهاماتی وجود دارد که از پایه درستی برخوردار است، ما آمادگی پاسخگویی داریم تا به نقطه‌ای برسیم که وضعیت مطلوبی برای هر دو طرف باشد. سیدعباس عراقچی در خصوص زمان و مکان مذاکرات بعدی با ۱+۵ گفت: ۱۵ و ۱۶ اکتبر در ژنو گفت‌وگوها انجام خواهد شد. ژنو شهر بین‌المللی و مقر سازمان ملل است. ما از نیویورک شروع کردیم و در ژنو ادامه خواهیم داد. قرار شده است برای سطح مذاکرات رایزنی‌ها ادامه پیدا کند. حضور آقای ظریف و خانم اشتون قطعی است. درباره سطح بقیه هیات‌ها در حال رایزنی هستیم و تاکید کردیم که یک جلسه در نیویورک و یک جلسه در ژنو خواهیم داشت. پس از آن ارزیابی خواهیم کرد که چگونه باید ادامه دهیم. این گونه نیست که ما از الان برای هر مسیری که آنها می‌خواهند برویم، آماده باشیم. قرار شد پس از جلسات نیویورک و ژنو درباره جلسات جدید و شکل ادامه کار دو طرف رایزنی‌هایی انجام دهند.