محمد محمدی

معمولا باشگاه‌های ورزشی برای بقا و توسعه خود راه‌هایی را برای کسب درآمد خود انتخاب می‌کنند. البته این راه‌ها معمولا از قبل مشخص شده‌اند و قوانینی نیز وجود دارد تا این راه‌ها در چهارچوب این قوانین پیش روند. این راه‌ها چه هستند، در راستای چه قوانینی حرکت می‌کنند و آیا باشگاه‌های ورزشی ایران با آنها آشنا هستند؟ توجه داشته باشید که روش‌های اشاره شده تنها چند روش اصلی کسب‌ درآمد هستند و مطمئنا روش‌های دیگر متفاوتی نیز وجود دارند. قوانین کلی

بر اساس قوانین کلی فدراسیون‌ها، کنفدراسیون‌ها، انجمن‌ها و سازمان‌های ورزشی، راه‌های کسب درآمد یک باشگاه ورزشی می‌بایست در چهارچوب ورزش و مسائل فرهنگی پیگیری شوند. این روش‌های تجاری به غیر از اینکه نباید قوانین کشورها و مناطق را زیر پا گذارند. همچنین نباید از محدوده فرهنگ و ورزش نیز خارج شوند.البته باشگاه‌هایی که به شرکت‌های سهامی تبدیل شده‌اند و یا به بازار بورس کشورشان یا به بازار بورس بین‌المللی راه پیدا کرده‌اند، در چارچوب فعالیت خود می‌توانند تجارت‌های دیگر را نیز انجام دهند.

جذب حامی و اسپانسر

یکی از متداول‌ترین راه‌های کسب درآمد و پوشش‌دهی هزینه‌ها توسط باشگاه‌های ورزشی، کسب حامی و اسپانسرهای مالی می‌باشد. باشگاه‌ها با جذب حامی مالی، موقعیت‌های تبلیغاتی به وجود آمده توسط خود را به شرکت‌ها و تاجران بزرگ ارائه می‌دهند و در عوض منبعی برای پوشش هزینه‌های خود فراهم می‌سازند.

یک باشگاه ورزشی می‌تواند به تعداد دلخواه حامی و اسپانسر جذب کند، اما معمولا باشگاه‌ها فقط یک حامی اصلی و چند حامی جزء دارند. برای مثال باشگاه بزرگی مانند بایرن مونیخ آلمان دارای یک حامی اصلی (شرکت مخابرات آلمان Deutschetelekom) و دو حامی به اصطلاح تجهیزاتی (شرکت آدیداس و نایک) و هفده حامی دیگر شامل شرکت‌های Alianz، آودی، کوکاکولا، لوفت‌هانزا، زیمنس و... می‌باشد.

حامیان مالی هزینه‌های اصلی و تجهیزاتی باشگاه‌ها را به عهده می‌گیرند. البته روش‌ معامله حامی و باشگاه می‌تواند بسیار متفاوت و توافقی باشد که در کشورهای پیشرفته و صاحب فوتبال قوانینی برای این نوع معاملات وجود دارد. برخی از حامیان برای مثال متعهد می‌گردند که استادیومی را برای باشگاه فراهم سازند. برخی دیگر با ارائه مبالغ بالا برای مدتی مشخص به باشگاه از نظر مالی کمک می‌کنند. برخی دیگر نیز تجهیزات و امکانات ورزشی و رفاهی را به باشگاه ارائه می‌دهند و در این بین شرکت‌های سرمایه‌گذار با تبلیغات ایجاد شده سودهای سرشاری را برای خود به ارمغان می‌آورند.کشور ما هم در سال‌های اخیر و پس از حرفه‌ای شدن لیگ‌ها و تورنمنت‌های ملی، خوشبختانه کمی جدی‌تر به این مساله توجه کرده است. امروزه اکثر باشگاه‌های حرفه‌ای و قدیمی در کشور با وجود مشکلات فراوانی که دارند دارای حامیان مالی هستند. شرکت‌ها، تجار و صنایع بزرگ نیز به این تفهیم رسیده‌اند که با سرمایه‌گذاری در بخش ورزش می‌توانند هم به ورزش و سلامت کشور کمک کنند و هم از موقعیت‌های تجاری به وجود آمده بهره گیرند.

فروش بلیت و مجوز پخش رسانه‌ای

یکی دیگر از منابع کسب درآمد توسط تیم‌ها و باشگاه‌های ورزشی، فروش بلیت دیدارها است این روش یکی از کلاسیک‌ترین روش‌ها است که البته نسبت به روش‌های دیگر ممکن است سودی آنچنانی نداشته باشد. معمولا با وجود حامی مالی، باشگاه‌ها بدون آنکه مبلغی پرداخت کنند دارای استادیوم می‌شوند مثل ورزشگاه امارات که متعلق به باشگاه‌ آرسنال انگلستان می‌باشد و شرکت خطوط هوایی الامارات سرمایه‌گذار آن می‌باشد. درآمد حاصل از فروش بلیت بسته به نوع شراکت باشگاه و حامی، بین تیم و اسپانسر مالی تقسیم می‌شود. روش دیگر از نحوه کسب درآمد، فروش مجوز پخش دیدار به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به شبکه‌های مختلف است. از آنجایی که دیگر، بازی‌ها و رقابت‌های مهم مثل بازی‌های لیگ‌های کشورهای صاحب فوتبال و پیشرفته بر روی شبکه‌های نمایش‌دهنده رایگاه پخش نمی‌شود، تلویزیون یا شبکه‌ای که قصد پخش این دیدارها را دارد می‌بایست به باشگاه‌ها و سازمان‌های وابسته مبلغی را پرداخت کند. در ایران شاید یکی از مهم‌ترین راه‌های کسب درآمد، همین فروش بلیت است چون امتیاز پخش دیدارهای ورزشی در انحصار صدا و سیما است که بابت پخش این بازی‌‌ها هیچ مبلغی را به باشگاه‌ها پرداخت نمی‌کند که این خود یک معضل در ورزش ایران می‌باشد.

فروش محصولات به هواداران

این روش امروزه برای باشگاه‌های بزرگ یکی از بهترین راه‌های کسب درآمد محسوب می‌شود. برای مثال فروش پیراهن‌های ورزشی باشگاه‌ها به طرفداران ویا فروش وسایل مصرفی و ورزشی که با علامت و طراحی آن باشگاه همراه باشد. مثلا باشگاه منچستر یونایتد دارای فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشور انگلستان است که لوازم ورزشی مثل پیراهن، کفش، کیف، ساعت، و ... که انحصارا برای طرفداران منچستر تولید می‌شود را به فروش می‌رساند. بسته به نوع تولیدکننده محصول، آن محصول قیمت‌گذاری می‌شود. برای مثال یک پیراهن تیم بارسلونا که در فصل جاری توسط این تیم استفاده می‌شود چیزی حدود هشتاد هزار تومان قیمت دارد. این موضوع به دو دلیل است. یکی اینکه این پیراهن یک مارک معروف است و دیگر اینکه با خرید این پیراهن هوادار به باشگاهش کمک می‌کند.در ایران این موضوع تا به حال خیلی جدی گرفته نشده است، شاید یکی از دلایل این مساله نبود قوانین پیرامون انحصار و تولیدکنندگان خوب محصولات و تجهیزات ورزشی است.برای مثال پیراهن دو تیم محبوب ایران یعنی پرسپولیس و استقلال را شاید چندین تولیدکننده پوشاک با کیفیت‌های نه چندان مناسب برای فروش به هواداران تولید و به عرضه می‌رسانند.شاید خود این دو باشگاه نیز نتوانند از روش قانونی با تولید و فروش این محصولات مبارزه کنند در حالی که از فروش این محصولات آنها هیچ بهره‌ای نمی‌برند.

راه‌اندازی مدارس و آموزشگاه‌ها

باشگاه‌های بزرگ و دارای هوادار زیاد معمولا دارای مدارس و آموزشگاه‌های ورزشی هستند.معمولا هزینه‌های ورود به این مدارس و آموزشگاه‌ها زیاد است. البته این موضوع به نام و اعتبار باشگاه نیز بستگی دارد. در ایران نیز باشگاه‌های پرسپولیس، استقلال و سپاهان و چند باشگاه دیگر دارای مدارس و آموزشگاه‌های مرتبط هستند.

روش‌های دیگر

راه و روش‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانند بسیار متفاوت باشند. مثل مشارکت باشگاه‌ها در طرح‌های بزرگ، همکاری با شرکت‌ها، سازمان‌ها و شبکه‌ها برای اجرای طرح‌های مختلف برخی از باشگاه‌ها که تعداد آنها در ایران کم نیست در اصل باشگاه‌های ورزشی شرکت یا صنایعی خاص هستند. در این حالت معمولا شرکت یا سازمان مربوطه پاسخگوی هزینه‌های آن باشگاه است. برخی از باشگاه‌های ورزشی نیز عمده‌ترین راه کسب درآمد را فروش بازیکنان می‌دانند.

این نوع باشگاه‌ها که معمولا باشگاه‌های کوچک هستند با پرورش بازیکنان جوان آنها را به بازیکنانی بزرگ تبدیل می‌کنند و آنها را با قیمتی خوب به تیم‌های بزرگ می‌فروشند.