تغییر زمین پرریسک‌های فرابورس

دنیای اقتصاد - هدیه لطفی: در حالی تعیین فرصت نهایی برای شرکت‌های حاضر در بازار پایه فرابورس به منظور ارتقای رتبه در معاملات امروز به پایان می‌رسد که طبق اظهارات مدیرعامل فرابورس، نماد تعدادی از این بنگاه‌ها از روز شنبه هفته آینده با نزول رتبه در تابلوی ج بازار پایه بازگشایی خواهد شد. امیر هامونی در نشست خبری روز گذشته به بررسی آخرین وضعیت تابلوهای معاملاتی در بازار پایه پرداخت. وی سیاست معامله نمادهای غیرشفاف در بازار پایه به خصوص تابلوی «ج» را چتری حمایتی برای انسجام این مبادلات دانست. هامونی ضمن اشاره به معیارهای درنظر گرفته شده برای ایجاد مرزبندی مشخص بین تابلوهای سه‌گانه این بازار، از پالایش دوره‌ای نمادهای معامله شده در این بازار خبر داد و تاکید کرد که این بررسی در راستای افزایش شفافیت شرکت‌ها خواهد بود. به گفته این مقام مسوول دو معیار شفافیت و نقدشوندگی به‌عنوان دو موضوع اصلی در رتبه‌سنجی این شرکت‌ها لحاظ شده است. بر همین اساس در آخرین پایش این شرکت‌ها شاهد تغییر بازار ۱۱ بنگاه و انتقال آنها به تابلوی «ج» به‌عنوان پرریسک‌ترین بازار خواهیم بود. مشارکت با شرکت رایان بورس در راستای اطلاع‌رسانی و ارسال پیغام به ناشران برای یادآوری مهلت ارسال گزارش‌های مالی بر سایت کدال، ثبت کیفیت افشای اطلاعات در رزومه مدیران و اعضای هیات‌مدیره ناشران بازار پایه و تسری این موضوع به سایر ناشران بورس و فرابورس و همچنین تفویض مسوولیت توقف و بازگشایی نمادهای بازار پایه به فرابورس ایران از سوی سازمان بورس نیز از دیگر موارد مهم مطرح‌شده در جلسه روز گذشته بود.

نگاهی به سیر تکامل بازار پایه

امیر هامونی در ابتدای نشست دیروز با اشاره به روند بازار پایه گفت: بازار پایه فرابورس با هدف تسهیل ورود شرکت‌های سهامی عام به بازار سرمایه و سهولت در انجام معاملات آنها، فعالیت خود را از نیمه خردادماه سال ۹۰ آغاز کرد. وی در ادامه افزود: راه‌اندازی این بازار در راستای اجرای تبصره بند «ب» ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه بود. طبق آن باید تمامی امور مربوط به شرکت‌های سهامی عام از قبیل ثبت، نقل و انتقال و مبادله سهام از طریق بازار سرمایه صورت گیرد.هامونی ادامه داد: در واقع بازار پایه با هدف کمک به مبادلات سهام شرکت‌هایی که در هیچ یک از بازارهای بورس و فرابورس پذیرفته نشده‌اند، راه‌اندازی شد. به این ترتیب با مکانیزم‌های نظارتی که برای آن درنظر گرفته شد، یک چتر حداقلی نظارتی معاملات سهام این دسته از شرکت‌ها در یک پلت‌فرم متمرکز و نه در یک فضای غیرشفاف شکل بگیرد. وی در ادامه به ارائه تصویر کلی از وضعیت شرکت‌های موجود در بازار پایه پرداخت و گفت: برخی از شرکت‌های فعال در این بازار از جمله فرابورس، بورس کالا، بورس انرژی و سپرده‌گذاری مرکزی در زمره شفاف‌ترین شرکت‌های موجود در این بازار هستند که کمترین بند اظهارنظر حسابرس درخصوص آنها وجود دارد. هامونی ادامه داد: این در حالی است که برخی شرکت‌ها وضعیتی بسیارغیرشفاف دارند و بعضا چندین سال است که نه تنها مجامع خود را برگزار نکرده‌اند، بلکه صورت‌های مالی خود را در اختیار عموم قرار نداده‌اند.

30 درصد شرکت‌های سهامی در بازار پایه

هامونی در ادامه اظهاراتش با بیان اینکه از خردادماه سال ۹۰ تاکنون بالغ بر ۱۶۰ شرکت در بازار پایه درج شده‌اند، گفت: از این تعداد ۵۳ مورد شرکت‌های اخراجی از بورس تهران هستند. مابقی نیز شرکت‌های پذیرش نشده در بورس هستند و به موجب قانون باید معاملات سهام آنها در بازار پایه انجام شود. هامونی ماهیت بازار پایه را محلی برای ریکاوری و تمرین حضور در بازار سرمایه عنوان کرد و گفت: حدود ۳۰ درصد از نمادهای معاملاتی شرکت‌های موجود در بورس و فرابورس در بازار پایه هستند. این نمادها از لحاظ نظارتی وقت و انرژی زیادی از سازمان بورس و فرابورس می‌گیرند اما باید به این شرکت‌ها اجازه احیا دهیم. وی در ادامه خاطرنشان کرد: این بازار، پرریسک‌ترین بازار سرمایه محسوب می‌شود و تنها برای فراهم آوردن امکان معامله سهامدارانی که خواستار معاملات ثانویه هستند و اینکه کشف قیمت مناسبی انجام شود، به وجود آمده است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: بازار پایه در واقع بستری ایجاد می‌کند تا سهامداران شرکت‌هایی را که قبلا خارج از بورس بوده‌اند، تنبیه نکنیم و فرصتی برای معامله سهامی که دارند، فراهم کنیم. به گفته هامونی، معامله اوراق این شرکت‌ها و هرگونه اوراق خارج از بازار سرمایه هزینه سنگینی را برای سهامداران و صاحبان شرکت‌ها در پی خواهد داشت. به‌عنوان نمونه هم اکنون شاهد معامله «سخاب» خارج از بازار سرمایه هستیم که قیمت آن در شهرهای مختلف متفاوت است و از هیچ پلت‌فرم مشخصی در قیمت‌گذاری و معاملات پیروی نمی‌کند.

مرزبندی بین سه تابلوی بازار پایه

مدیرعامل فرابورس در ادامه به بررسی تابلوهای سه‌گانه در بازار پایه و مرزبندی‌های صورت گرفته در این زمینه پرداخت و گفت: بازار پایه با قوانین جدید به سه دسته «الف»، «ب» و «ج» تقسیم‌بندی شده‌اند؛ در گروه الف شرکت‌های شفاف مانند بورس کالا و فرابورس حضور دارند. اما مرز بین دو گروه دیگر از دو معیار شفافیت و نقدشوندگی تبعیت می‌کند. هامونی ادامه داد: به عبارتی دقیق‌تر چنانچه اظهار نظر حسابرس درخصوص شرکتی به‌صورت مقبول و مشهود باشد، نماد مزبور در تابلوی ب قرار می‌گیرد. چنانچه اظهار نظر حسابرس عدم اظهار نظر یا مردود باشد، نماد به تابلوی ج منتقل خواهد شد. وی ویژگی تابلو «پایه ج» را بازگشایی نمادهایی که مدت‌ زیادی از توقف آنها می‌گذرد عنوان کرد و گفت: نماد شرکت‌ها در این بازار با هر میزان کیفیت افشای اطلاعات مالی بازگشایی خواهد شد که این موضوع به هیچ عنوان نافی مسوولیت مدیران و اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها درخصوص تلاش برای احراز معیارهای مدنظر کمیته درج فرابورس نیست.

معیارها کدام است؟

مدیرعامل فرابورس در ادامه به بررسی معیارهای انتخاب شرکت‌ها برای انتقال به یکی از سه تابلو پرداخت و گفت: کمیته درج دو معیار نقدشوندگی و شفافیت را به‌عنوان معیارهای اساسی تعیین مرز بین تابلوی معاملاتی ب و ج مورد نظر قرار می‌دهد. کیفیت افشا در مرحله اول بر اساس اظهار نظر گزارش حسابرس بنا شده است. هامونی در ادامه با اشاره به اینکه شرکت‌ها ملزم به ارائه اطلاعات صورت‌های مالی دوره‌ای به سازمان بورس هستند، گفت: بنگاه‌های مزبور برای ارائه صورت‌های مالی یک ماه فرصت دارند که اگر اعلام این صورت‌ها بیش از ۵۰ روز طول بکشد (علاوه بر ۳۰ روز اولیه)، مشمول جریمه خواهند شد. هامونی احتساب ضریب نقدشوندگی را از دیگر موارد قابل بررسی در جایگاه شرکت‌ها دانست و گفت: ضریب نقدشوندگی شرکت‌ها نیز باید حداقل ۱۰ درصد به تعداد کل روزهای معاملاتی باشد. یعنی در ۲۴ روز ماه اگر کمتر از یک ده هزارم معامله صورت پذیرفته باشد، مشمول درج در تابلوی ج خواهند شد.

ارتقا یا نزول رتبه

هامونی با اشاره به اینکه تعداد ۱۴ شرکت از شرکت‌هایی که شرایط انتقال به تابلو پایه «ج» را داشتند در مهلت مقرر با رعایت معیارهای شفافیت در تابلو «پایه ب» باقی مانده‌اند، گفت: همچنین شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه برای پذیرش در تابلو «الف» بازار پایه درخواست داده است. وی با بیان اینکه این طیف وسیع، امکان این را دارند که با افزایش کیفیت و استانداردها در بازار بالاتر پذیرش شوند، گفت: به‌عنوان مثال امسال شاهد بازگشت مجدد شرکت بهپاک به فرابورس بودیم. این شرکت در چند سال گذشته از بورس اخراج شده بود که بعد از ریکاوری در افشای اطلاعات، نقدشوندگی و عملکرد مثبت در صورت مالی امسال به فرابورس برگشت. به گفته هامونی مس سرچشمه، اعتباری ملل و شهد ناب خراسان، نیز از جمله شرکت‌هایی هستند که از بازار پایه به بازار بالاتر رسیده‌اند. اما هم اکنون نکته مورد نظر درخصوص تعیین تکلیف شرکت‌هایی است که صورت‌های مالی شفافی نداشته یا قیمت و حجم معاملاتشان مشخص نیست. وی در ادامه به اتمام مهلت به شرکت‌های فعال در تابلوی ب برای بهبود رتبه اشاره کرد و گفت: مهلت ۶ ماهه شرکت‌های حاضر در بازار پایه به اتمام رسید و از امروز آخرین روز معاملات ۱۱ شرکت در بازار پایه ب خواهد بود. به این ترتیب از روز شنبه ۴ شهریور ماه شاهد بازگشایی آنها در تابلوی ج خواهیم بود.

نگاهی به اقدامات آتی

مدیرعامل فرابورس در ادامه به بررسی اقدامات آتی برای بهبود کیفیت افشای اطلاعات از سوی شرکت‌ها پرداخت و گفت: از آنجا که ناشران باید صورت‌های مالی خود را روی سایت کدال منتشر کنند، برخی از مدیران نسبت به زمانی‌که افشای این اطلاعات روی سایت کدال ضروری است، اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. برای برطرف شدن این مساله با همکاری شرکت رایان بورس قرار است به مدیران و اعضای هیات‌مدیره ناشران این بازار در مهلت‌های زمانی مقرر برای انتشار اطلاعات، پیام اطلاع‌رسانی و یادآوری ارسال شود. این سامانه پیامکی در ماه‌های آینده راه‌اندازی خواهد شد. هامونی ادامه داد: درج کارنامه کاری مدیران شرکت‌ها نیز از اقداماتی است که در آینده به لحاظ ارتقای کیفیت افشا درج خواهد شد. به این ترتیب ارائه گزارش مبهم یا گزارش ناقص برای سنجیده شدن از لحاظ عملکرد از سوی سهامداران ممکن خواهد بود. بنابراین اگر مدیران شرکت‌ها بخواهند در جای دیگری مشغول به کار شوند، کارنامه کاری آنها در شرکت قبلی شفاف است. به گفته هامونی، تفویض مسوولیت توقف و بازگشایی نمادهای بازار پایه به فرابورس ایران از سوی سازمان بورس نیز از دیگر برنامه‌های آتی فرابورس خواهد بود. هامونی با اشاره به صحبت‌های اخیر رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص دستورالعمل بازگشایی و توقف نمادها گفت: همزمان با پیگیری اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها در بورس و فرابورس که از سوی سازمان در جریان بوده و طبق آن قرار است نمادی بیش از ۱۰ روز در بازار متوقف نماند، مسوولیت توقف و بازگشایی نمادها در بازار پایه به فرابورس ایران سپرده شده است.