استارت خصوصی‌سازی فرهنگ در دولت دوازدهم

دنیای اقتصاد: سرانجام پس از ساعت‌ها گفت‌وگو و رایزنی، روز گذشته وزیران پیشنهادی حسن روحانی از نمایندگان مجلس رای گرفتند و در همین رابطه سیدعباس صالحی وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم توانست مجلس‌نشینان را متقاعد کند تا به برنامه‌های او رای اعتماد بدهند. البته پیش‌بینی می‌شد که عباس صالحی برای دریافت رای اعتماد مشکل چندانی نداشته باشد و به راحتی بتواند از این مرحله حساس حیات سیاسی و مدیریتی دوران زندگی خود عبور کند. او حالا روی صندلی بالاترین نهاد تصمیم‌گیرنده حوزه فرهنگ خواهد نشست و اگر حاشیه‌ها و چالش‌ها اجازه دهند چهار سال تصمیم‌گیرنده اصلی عرصه فرهنگ ایران خواهد بود. هر چند کارنامه وی در دوران معاونت فرهنگی این وزارتخانه در دولت یازدهم مثبت است و توانسته نظر اهالی نشر و فرهنگ را جلب کند، اما اکنون با ورود به عرصه‌ای دیگر دوران پرچالش و متفاوتی را تجربه خواهد کرد. برخی از این چالش‌ها در ادامه مشکلاتی است که پیش از این وزیران دولت‌های قبل نیز با آنها دست و پنجه نرم می‌کردند که از آن جمله می‌توان به لغو سریالی کنسرت‌های موسیقی، مشکلات اکران فیلم‌ها، روند کند صدور مجوز کتاب‌ها، مشکلات مالیاتی کتابفروشان، چالش‌های نهادهای تصمیم‌گیر موازی در عرصه فرهنگ و... اشاره کرد.

برنامه‌های وزیر در ساختمان بهارستان

سیدعباس صالحی روز شنبه در مجلس حضور یافت و با ارائه برنامه‌های کلی‌اش در زمینه فرهنگ و هنر تلاش کرد نمایندگان را مجاب کند که بر مشکلات اهالی فرهنگ و هنر واقف است و راهکارهایی هم برای حل این مشکلات دارد. او سعی کرد با تکیه بر کارنامه‌اش در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی روی دستاوردهایش مانور بدهد و تعامل خود با اهالی فرهنگ را مهم‌ترین محور برنامه‌های خودعنوان کرد. صالحی در جلسه بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی اعلام کرد که معتقد به واگذاری امور فرهنگی به بخش خصوصی و فعالیت نهادهای صنفی است و تمرکززدایی جغرافیایی را اصل مهمی در وزارتخانه می‌داند و درچهار سال گذشته این مسیر را پیموده‌ و ۶۵ درصد منابع فرهنگی در این دوره مستقیما در شهرستان‌ها صرف شده است.

او با اشاره به اینکه برنامه ارائه‌شده از سوی وی متکی بر اسناد بالادستی برنامه فرهنگی دولت و برنامه ششم توسعه، بوده گفت که صیانت و تعالی هویت فرهنگی، حمایت از محصولات فرهنگی و هنری و دیپلماسی فرهنگ و هنر از مهم‌ترین محورهای برنامه‌های او است و اشاره کرد که با اهالی هنر مانوس است و دغدغه و نگرانی آنها را می‌شناسد. البته در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین حاشیه‌های شکل‌گرفته در فضای فرهنگی کشور مربوط به لغو سریالی کنسرت‌ها بود و طبیعی به نظر می‌رسد که برنامه‌های وزیر پیشنهادی در این عرصه مورد توجه نمایندگان و مردم قرار بگیرد. از این‌رو سید عباس صالحی با درک چنین دغدغه‌هایی بر ضرورت پیش‌بینی مجازات‌های بازدارنده، سریع و جدی برای متخلفان حریم فرهنگ و هنر تاکید کرد و گفت از مجوزهای صادره پاسداری خواهیم کرد.

او در بخش دیپلماسی فرهنگی بر محور فرهنگ و هنر معتقد است و می‌گوید آنچه می‌ماند فرهنگ و هنر است و آنچه می‌رود نفت است و جامعه‌ای که فرهنگ مقتدر و پویا داشته باشد به جهان نشان می‌دهد که امنیتش پایدار است و باید تلاش کرد ارتباطات اصحاب فرهنگ و هنر در دیپلماسی فرهنگی تقویت شود. وزیر پیشنهادی در جلسه بررسی صلاحیت‌ها بدون اشاره مستقیم و با تاکید ضمنی بر چالش به وجود آمده در برخی استان‌ها در لغو مجوز کنسرت‌ها توضیح داد: ارتقای امکانات مالی و منابع انسانی وزارت ارشاد از مهم‌ترین نکات مورد توجه ماست و نمی‌توان با بودجه و منابع حداقلی انتظار حداکثری داشت. علاوه‌بر این باید انتظارات متکثر و گاه متناقض در حوزه فرهنگ و هنر را به هم نزدیک کرد. همچنین باید جلوی مداخلات غیرمسوولانه، غیررسمی و نادرست در حوزه وظایف فرهنگ و ارشاد گرفته شود. این کار نه به اقتدار ارشاد بلکه به اقتدار نظام و حاکمیت ضربه می‌زند و نظام نباید بپذیرد که اقتدار اجزایش تضعیف شود. وی ارتقای نقش حاکمیتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را از دیگر برنامه‌های خود در وزارت ارشاد بیان کرد و ادامه داد: این وزارتخانه دستگاه منحصر حاکمیتی در حوزه اجرا در فعالیت‌های فرهنگ عمومی است. ما همچنین نیازمند گفت‌وگوی اهالی فرهنگ‌وهنر با خود، کنشگران دیگر اجتماعی، اصحاب دین و سیاست هستیم تا در این تعامل امکان پیدا کردن راه‌حل‌ها وجود داشته باشد.

مخالفت نماینده سرشناس

سیدعباس صالحی ۵۴ ساله دارای دکترای فلسفه و از اهالی فرهنگ است. چنین پیشینه‌ای همراه با عملکرد وی در دوران حضورش در ساختمان بهارستان موجب شد حتی اکثر مخالفانش نیز بر جنبه‌های فرهنگی و علمی‌اش تاکید کنند و او را فردی با خصوصیات اخلاقی و علمی مناسب بشناسند. با این حال اما برخی مخالفانش معتقد بودند با همه این ویژگی‌ها او با چالش‌های فراوانی روبه‌رو خواهد بود و ویژگی‌های شخصیتی او به گونه‌ای نیست که بتواند بر همه امور فرهنگی مدیریت کند. شاید سخنرانی محمود صادقی، عضو فراکسیون امید در مخالفت با وزارت صالحی را باید یکی از نکات قابل توجه و تعجب‌برانگیز مجلس در روزهای اخیر به حساب آورد. نماینده سرشناس مجلس معتقد بود صالحی در برنامه‌های خود به تنوع و تکثر در دستگاه فرهنگی اشاره کرده و نبود شفافیت را به‌عنوان یکی از چالش‌های این وزارتخانه عنوان کرده؛ اما در نهایت راه‌حلی برای این مشکلات بیان نکرده است و به نظر می‌رسد ابهاماتی درباره چگونگی تصمیم‌گیری در حوزه فرهنگ و هنر وجود دارد. وی با طرح این پرسش که قرار است وزیر پیشنهادی چگونه مقابل مداخلات در عرصه فرهنگی ایستادگی کند، گفت:«در مقطع فعلی شاهدیم که فیلم اکران شده به‌دلیل مداخلات از پرده سینما پایین کشیده می‌شود. سوال این است که آیا وزیر پیشنهادی قدرت مقابله با این وضع آشفته را دارد؟»از سویی دیگر اما نمایندگان موافق صالحی که در همان جلسه پشت تریبون قرار گرفتند، معتقد بودند تعامل خوب صالحی با اهالی فرهنگ باعث می‌شود تا این چهره مدیریت موفقی را در وزارتخانه پرحاشیه پشت سر بگذارد.

استارت خصوصی‌سازی فرهنگ

با این حال روز گذشته سید عباس صالحی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجلس رای اعتماد گرفت تا شیوه مدیریتی خود در معاونت فرهنگی را در بخش‌های دیگر ساختمان وزارتخانه نهادینه کند. او فردی است که بر تعامل با اهالی فرهنگ و خصوصی‌سازی بخش‌های فرهنگی اعتقاد ویژه‌ای دارد و همچون بسیاری از منتقدان فضای فرهنگی کشور معتقد است که این عرصه باید به بخش خصوصی سپرده شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها نقشی نظارتی ایفا کند. وعده‌ای که اگرچه در برنامه‌های صالحی بر آن تاکید شده است اما بی تردید اجرایش با موانع زیادی روبه‌رو خواهد بود و باید منتظر ماند و دید آیا وزیر جدید می‌تواند از عهده این اتفاق مهم بربیاید و یکی از مهم‌ترین برنامه‌های خود را پیاده کند یا خیر. به هرحال خصوصی‌سازی فرهنگ یکی از برنامه‌های مهم اوست که نمایندگان به آن رای اعتماد دادند و به نظر می‌رسد موافق این تحول بزرگ هم باشند. البته زمزمه‌های سپردن ممیزی به ناشران در دوره معاونت او به وجود آمد و قرار بود یکی از حاشیه‌سازترین بخش‌های فرهنگی یعنی ممیزی کتاب‌ها به ناشران واگذار شود که مخالفت‌ها و حرف و حدیث‌ها اجازه نداد این اتفاق شکل بگیرد. پرونده‌ای که شاید در دوره وزارت سیدعباس صالحی به‌عنوان استارت خصوصی‌سازی بخش فرهنگ کلید بخورد.