2 درس‌ جهانی از شهرهای تاریخی ثبت یونسکو شهر تاریخی تولدو

دنیای اقتصاد- امیر شاملویی: با ثبت جهانی شهر یزد در فهرست یونسکو، تعداد شهرهای تاریخی ثبت جهانی‌شده جهان به عدد ۹ رسید. به جز یزد ایران و احمدآباد هند که به تازگی وارد فهرست یونسکو شده‌اند، ۷شهر دیگر پیش از این در لیست یونسکو قرار داشته‌اند. شهر تاریخی سوکره متعلق به قرن شانزدهم در بولیوی که پایتخت قانونی این کشور است اما دولت در شهر لاپاز قرار دارد؛ شهر تروگیر در کرواسی که از سال ۱۹۹۷ به‌عنوان یک مرکز تاریخی در فهرست مکان‌های ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته؛ شهرهای مکناس که از چهار شهر سلطنتی مراکش است و در قرن یازدهم میلادی بنا شده است؛ شهر رباط در مراکش که پایتخت فعلی آن است؛ شهر ویگان در فیلیپین که متعلق به قرن شانزدهم است؛ شهر تولدو در اسپانیا که قدمتی بیش از ۲ هزار سال دارد و در نهایت شهر آیوتایای تایلند که قدمت آن به قرن چهاردهم میلادی بازمی‌گردد. با ثبت جهانی یزد دریچه‌های امید جدیدی برای میزبانی بیشتر این شهر و ورود گردشگران خارجی به آن گشوده شده است. این رویداد می‌تواند علاوه‌بر اینکه از نظر اقتصادی نیز وضعیت شهر را بهبود بخشد، برای ایران نیز درآمدزایی و بهبود وجهه فرهنگی را در پی داشته باشد و به‌عنوان نوعی تبلیغ برای سفر به ایران و بازدید از جاذبه‌های تاریخی فراوان کشور تلقی شود. در همین حال، نگاهی به تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد چنین شهرهای تاریخی از چنین اتفاقاتی چگونه در بهبود گردشگری خود بهره برده‌اند.

تولدوی اسپانیا، تلاش‌ برای بهبود زیرساخت‌های شهری

شهر تولدو یکی از این شهرهای تاریخی ثبت‌شده است که در بخش میانی اسپانیا قرار دارد و مرکز استان تولدو نیز هست. این شهر به‌دلیل میراث گسترده فرهنگی و تاریخی خود که شامل فرهنگ‌های مسلمانان، مسیحیان و یهودیان است، از سال ۱۹۸۶ در فهرست آثار ثبت جهانی یونسکو ثبت شده است. یکی از موارد قابل توجهی که این شهر توانسته است به واسطه آن گردشگران بسیاری را به خود جذب کند، توریسم غذایی این شهر است. تولدو به‌دلیل تنوع‌ فرهنگی، از تنوع غذایی خاصی نیز برخوردار است که این شهر را تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری غذا کرده است. توجه به این ویژگی چند فرهنگی بودن و گردشگری غذا یکی از نکاتی بوده که منجر به رشد گردشگری این شهر شده است.

همچنین در سال‌های اخیر برای مرکز این شهر تاریخی طرح جامعی در نظر گرفته شده؛ امری که درمورد بسیاری از مراکز شهر تاریخی در اروپا صادق است. یکی از مهم‌ترین این موارد تکیه بر مشکلات مربوط به زیرساخت‌های حمل‌ونقل بوده است که بر جابه‌جایی و تحرک گردشگران اثر می‌گذارد. همچنین به وجود آوردن امکاناتی برای افزایش دسترسی به مراکز تاریخی از این اقدامات به شمار می‌رود. طبق تخمین‌ها سالانه بیش از یک میلیون گردشگر از این شهر تاریخی دیدن می‌کنند. با این حال از آنجا که اغلب گردشگران تنها چند ساعت در این شهر کوچک توقف می‌کردند، برنامه‌هایی برای ماندگار کردن گردشگران و اقامت شبانه آنها در نظر گرفته شد تا اقتصاد این شهر نیز بیشتر از توریسم تاثیر بپذیرد. علاوه‌بر این جنبه‌های دیگری نیز در شهر بود که باید به آن پرداخته می‌شد؛ از آن جمله می‌توان به حل مساله مربوط به ازدحام و ترافیک ایجادشده در شهر، دشواری دسترسی به مرکز شهر، تعداد زیاد گردشگران در طول روز و زیرساخت‌های ناکافی اشاره کرد.

شورای شهر تولدو علاوه‌بر مواجهه با این مشکلات، درصدد اجرای طرح خاصی برای احیای مراکز تاریخی این شهر نیز به‌خصوص پس از ثبت جهانی آن قرار گرفت. علاوه‌بر این موارد، در طرح خاصی که این شهر برای مدیریت مراکز تاریخی خود و رفع مشکلات تدوین کرد، مواردی همچون اقامتگاه‌ها، تجهیزات عمومی، زیرساخت‌ها و فضاهای آزاد نیز تحت پوشش قرار گرفتند. پارکینگ‌های زیرزمینی بسیاری نیز در این شهر ساخته شدند. با این حال، نظارت بر این بافت تاریخی برای جلوگیری از تخریب آن به‌دلیل گسترش ورود گردشگران نیز مورد توجه واقع شد. بهبود حمل‌ونقل عمومی به‌عنوان سیستمی برای دستیابی به مرکز شهر، اجتناب از استفاده از خودروها در مرکز شهر با ساخت پارکینگ‌های عمومی بیرون از آن که با وجود وسایل حمل‌ونقل عمومی تکمیل می‌شد، سازماندهی مجدد مناطق مهم گردشگری و توزیع بار گردشگران در این شهر و درنهایت ایجاد یک سیستم دردسترس اضطراری درس‌های مهمی هستند که می‌توان از تجربه این شهر گرفت.

کمک از بانک جهانی برای توسعه مکناس

شهر مکناس نیز که از قدیمی‌ترین شهرهای کشور مراکش بوده و در قرن دهم میلادی ایجاد شده، در قرن هفدهم میلادی در اوج شکوه خود قرار داشت. کاخ‌ها و مراکز تاریخی فراوان این شهر، هنوز هم یادآور دوران شکوه آن هستند. در روزگار جدید، با گسترش گردشگری در مراکش، این شهر نیز به یکی از کانون‌های مهم گردشگری این کشور تبدیل و پس از ثبت جهانی این شهر تاریخی ورود گردشگران به آن تشدید شد. از جمله اقداماتی که دولت مراکش برای بهبود گردشگری از جمله در این شهر انجام داد، ارسال درخواستی به بانک جهانی و استفاده از کمک این سازمان برای تامین مالی و توسعه شهری و نیز پروژه‌های حفاظتی از میراث تاریخی در مکناس بود. بیشترین کاری که در مکناس انجام شده، سعی در حفظ این شهر با استفاده از منابع مختلف مالی است و برنامه‌های بازسازی شهری زیادی در این شهر در نظر گرفته‌ شده‌اند.