دنیای اقتصاد: برخی فعالان رسانه‌ای نسبت به خطر تخریب خانه پدری هوشنگ ابتهاج (سایه) در محله تاریخی استادسرای شهر رشت هشدار داده‌اند؛ خانه‌ای که نخستین شعر ه.الف.سایه در آنجا سروده شده است. یلدا ابتهاج، دختر هوشنگ ابتهاج در واکنش به این اتفاق در فضای مجازی نوشته: «همیشه غافلیم و تأخیر داریم.» این موضوع البته نگرانی فعالان میراث فرهنگی و همشهریان ابتهاج را هم برانگیخته است؛ تا جایی که علیرضا پنجه‌ای، شاعر و فعال فرهنگی رشت در گفت‌وگو با «ایسنا» پیشنهاد داده: «برای حفظ این خانه دو راهکار داریم؛ یکی اینکه با توجه به اینکه خانه مربوط به ابتهاج به عنوان یک شخصیت ملی و فرهنگی است دولت یا شهرداری از منابع عمومی هزینه خرید این خانه را متقبل شوند تا در آن‌جا موزه ابتهاج دایر شود.» به گفته وی، خود ابتهاج نیز با این موضوع که این مکان به موزه تبدیل شود، موافق است؛ اما در حال حاضر بحث تامین منابع مالی برای خرید خانه مطرح است.

پنجه‌ای افزوده است: «راه دیگر این است که به اهالی فرهنگ و هنر شهر رشت فرصتی داده شود تا به گونه‌های مختلف، اقدام به جمع‌آوری پول کنند، خانه را بخرند و آن را به صورت یک موسسه فرهنگی دربیاورند تا اهالی فرهنگ و هنر این شهر در آن کارهای فرهنگی را دنبال کنند. از این طریق مانع تخریب این خانه ارزشمند خواهیم شد.» براساس اظهارات این فعال فرهنگی، این خانه پیش از این از سوی یکی از مغازه‌داران محل خریداری شده و به محل انبار تره‌بار تبدیل شده است. اما اخیرا ساختمان تخلیه شده و گویا مالک قصد تخریب ساختمان را دارد. او درباره ورود اداره میراث فرهنگی برای ثبت و تملک خانه و در ادامه ثبت ملی آن خاطرنشان کرده است: «با توجه به اینکه قدمت خانه کمتر از ۱۰۰ سال است، میراث فرهنگی به صورت قانونی نمی‌تواند این کار را بکند؛ اما در این‌جا باید توجه داشت که خانه با خانه گلچین گیلانی فقط ۸۰ متر فاصله دارد. ضمن اینکه خانه در محله‌ای تاریخی قرار دارد که بسیاری دیگر از شخصیت‌ها مثل میرزا کوچک خان در آن محل سکونت داشته‌اند.» به باور پنجه‌ای، از این رو اداره میراث یا شهرداری می‌توانند منابع خرید این خانه را تهیه کنند، تا این خانه از بین نرود. به گفته او، شهرداری اعلام کرده که تاکنون از تخریب خانه ابتهاج جلوگیری کرده‌، اما طبق قانون مالک می‌تواند خانه را بفروشد یا خانه‌ای دیگر در آن‌جا بنا کند. با این‌همه در صورت رایزنی و احتمالا تامین منابع، می‌توان خانه را نگه داشت.

خانه «مستند» نیست!

در همین حال، مدیرکل میراث‌فرهنگی گیلان به «میراث آریا» گفته است: «هنوز هیچ مستند دقیقی در مورد موثق بودن خانه مطرح‌شده متعلق به استاد ابتهاج در دست نیست.» البته رضا علیزاده تاکید کرده که اداره‌کل میراث‌فرهنگی این استان در پی آن است برای استاد ابتهاج به‌عنوان یکی از مفاخر ایران و گیلان یک موزه در شهر رشت تأسیس کند. وی خاطرنشان کرده است: «در سال گذشته یکی از اعضای شورای شهر رشت و شهردار منطقه ادعا کردند که خانه‌ای در محله استادسرای شهر رشت متعلق به خانواده هوشنگ ابتهاج است. اما هنوز هیچ سند و مدرک مستندی در این خصوص به‌دست کارشناسان ما در اداره نرسیده است. متأسفانه مالک فعلی نیز همکاری لازم را برای احصای این موضوع انجام نمی‌دهد.» علیزاده در گفت‌وگو با «ایسنا» تصریح کرده که اگر یکی از اعضای خانواده هوشنگ ابتهاج بنای منسوب به خانه پدری او را تایید کند، این اداره کل قدم‌های بعدی را برای ثبت این بنا به سرعت برمی‌دارد.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی گیلان، در نشست اولیه درباره این موضوع با شهردار و عضو شورای شهر رشت صحبت و حتی مطرح شده که با تامین اعتبار مورد نیاز، خانه‌ این شخصیت ادبی کشور از وضعیت امروز نجات یابد. او با بیان اینکه باید برای تکمیل پرونده ثبتی بنا، چند رفتار حقوقی، احراز مالکیت و سندیت برای نسبتی که به این خانه داده شده، به میراث فرهنگی ارائه شود، یادآور شد: «تاکنون به این اسناد دسترسی پیدا نکرده‌ایم؛ حتی دورادور گفته‌اند که آقای ابتهاج اعلام آمادگی کرده تا ملک را خود شخصا به ما نشان دهد. ما از این اتفاق به گرمی استقبال می‌کنیم.» به گزارش «دنیای اقتصاد»، حفاظت و نگهداری از خانه‌های شعرا و نام‌آوران در کشورهای مختلف به بهانه توسعه گردشگری فرهنگی و ادبی امری رایج و اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود؛ حال آنکه در ایران هر روز چالش‌های مختلفی برای حفاظت از خانه‌های نامداران ایجاد می‌شود که بخش اعظمی از آن ناشی از قوانین ضعیف در این خصوص است.