کارآفرینان ایرانی در برابر رقبای خارجی به تجربه تراز جهانی نیاز دارند

طی سال‌های اخیر شاهد فراهم شدن فضای رشد استارت‌آپ‌ها و خلق نمونه‌های شاخصی از آنها در فضای کسب و کار ایران بوده‌ایم. برخی از موفق‌ترین استارت‌آپ‌ها طی مدتی کوتاه به مهم‌ترین‌ و ضروری‌ترین سرویس‌های خدماتی مورد نیاز شهروندان تبدیل شده‌اند و درعین حال نتایج حاصل از فعالیت آنها منجر به تغییر شاخص‌های مهم اقتصادی مانند افزایش اشتغال یا کاهش مهاجرت نخبگان شده است. شرکت سرآوا یکی از مهم‌ترین شرکت‌های اکوسیستم کارآفرینی ایران است که تجربه مدیریتی و سرمایه مورد نیاز را در اختیار کارآفرینان ایرانی قرار می‌دهد. این شرکت که الگوی سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران به حساب می‌آید سرمایه‌گذاری‌های موفقی در استارت‌آپ‌هایی چون دیجی‌کالا، کافه بازار و به دنبال آن در استارت‌آپ‌های دیگری مانند شبکه تبلیغات ( Anetwork) شتاب‌دهنده آواتک، شتاب‌دهنده شزان و… داشته است. شرکت سرآوا که همین امسال مجوز نخستین صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه را نیز دریافت کرده اوایل امسال از جذب سرمایه خارجی توسط شرکت اروپایی «پامگرنت» خبر داد‌. در شرایطی که در سال ۹۵ بحث جذب سرمایه‌ خارجی به یکی از موضوع‌های کلیدی اقتصاد کشور تبدیل شده سرآوا در اواخر امسال از افزایش جذب میزان سرمایه‌گذاری خارجی خود به ۲۰۰ میلیون دلار خبر داده است. حالا بر‌اساس اعلام این شرکت مجموع سهام سرمایه‌گذاران خارجی در سرآوا به سقف ۴۵ درصد رسیده است. سرآوا که همواره تاکید زیادی بر حفظ اکثریت مالکیت سهامداران ایرانی بر این شرکت داشته تاکید کرد که واگذاری سهام سرآوا با شرایطی صورت پذیرفته که هیچ‌یک از سهامداران، مالکیتی بیش از ۲۰ درصد از سهام شرکت را در اختیار نداشته و مدیریت و کنترل سرآوا همچنان در اختیار سهامداران ایرانی باقی می‌ماند. در عین حال گفتنی است سرمایه‌گذاران خارجی متعهد به انتقال تجربه تراز جهانی به کارآفرینان ایرانی برای خلق الگوی موفقیت شده‌اند. در گفت‌وگو با سید سعید رحمانی خضری مدیرعامل و بنیانگذار شرکت سرآوا بحث سرمایه‌گذاری خارجی در این شرکت و برخی موضوعات مرتبط با شرکت‌هایی چون «دیجی‌کالا» را جویا شده‌ایم که می‌خوانید:

اوایل امسال خبر سرمایه‌گذاری شرکت پامگرنت در سرآوا منتشر شد و هفته گذشته هم شرکت شما اعلام کرد میزان جذب سرمایه‌‌گذاری خارجی خود را به ۲۰۰ میلیون دلار افزایش داده است. خوب است این گفت‌وگو را با این سرمایه‌گذاری خارجی شروع کنیم. کمی درباره جزئیات این سرمایه‌گذاری ومنشا آن توضیح می‌دهید؟

بله. سرآوا در مجموع موفق به جذب ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه از کشورهای اروپایی به همراه تعهد به انتقال دانش و تجربه تراز جهانی به کارآفرینان ایرانی شده‌است. این سرمایه از سرمایه‌گذاران کشورهای متعدد اروپایی جذب شده و جزئیات آن از این قرار است: هلند (۳۲ درصد)، سوئد (۱۷ درصد)، بلژیک (۱۴ درصد)، انگلیس (۱۲ درصد)، سوییس (۱۰ درصد)، اروپای شرقی و مرکزی (۴ درصد)، فنلاند (۳ درصد)، ایتالیا (۱ درصد)، آلمان (۱ درصد) و سایر کشورها (۶ درصد).شرط اصلی ما برای جذب این سرمایه تعهد در انتقال دانش فنی و مدیریتی به کارآفرینان فعال و شرکت‌های ایرانی بوده است.

منظور شما از سرمایه‌گذار خارجی شرکت پامگرنت است؟

پامگرنت یکی از شرکت‌های سرمایه‌گذار در سرآواست.

ظاهرا همین شرکت پامگرنت در حال ورود به بورس سوئد هم هست؟ کمی درباره این شرکت توضیح می‌دهید؟

بله، این شرکت توسط چند سرمایه‌گذار ارز‌ش‌آفرین سوئدی در سال ۲۰۱۴ به‌منظور سرمایه‌گذاری در ایران در کشور سوئد ثبت شده‌است. در حال حاضر این شرکت از بیش از ۲۰۰ سرمایه‌گذار جذب سرمایه کرده‌است. در سال ۲۰۱۶، پامگرنت از یک شرکت سهامی خاص به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد که سهام آن به‌صورت کنترل شده ( توسط کارگزاری‌ها) قابل خرید و فروش بود. امسال پامگرنت قصد ورود کامل به بازار بورس را دارد.

سرمایه‌گذاران آن فقط سوئدی هستند؟

نه، سرمایه این شرکت از سرمایه‌گذاران کشورهای متعددی تامین شده‌است. همانطور که آقای فلورین هلمیخت در مصاحبه با مجله تجارت فردا متذکر شده‌اند سرمایه پامگرنت از سرمایه‌گذاران کشورهای متعددی تامین شده است از جمله:‌

سرمایه‌گذاران سوئدی (۵۰ درصد)، سرمایه‌گذاران انگلیسی ( ۱۸ درصد)، اروپای شرقی و مرکزی (۱۷ درصد)، سرمایه‌گذاران سوئیسی و اتریشی (۱۲ درصد) و سایر کشورها (۳ درصد).

نام پامگرنت را از دو سال قبل جسته و گریخته در مورد سرمایه‌گذاری در سرآوا می‌شنویم، چرا پامگرنت به‌عنوان شرکت سرمایه‌گذاری انتخاب شد؟ معیارهای شما برای انتخاب آن چه بود؟

ما در شرکت سرآوا برای جذب سرمایه بین‌المللی شاخص‌های خاصی را دنبال می‌کردیم و با افراد و شرکت‌های مختلفی هم وارد مذاکره شدیم. مهم‌ترین شاخص‌هایی که در انتخاب مدنظر داشتیم، تعهد سرمایه‌گذاران به انتقال دانش فنی و تجربه مدیریتی به کارآفرینان ایرانی بود. همچنین این اصل که موقعیت خود را به‌عنوان یک سهامدار اقلیت بپذیرند و قبول کنند که کنترل و مدیریت دست طرف ایرانی باشد.

و پامگرنت دارای چنین شاخص‌هایی بود؟

همین طور است. مثلا «پر برلیوت» (Per Brilioth) موسس و رئیس هیات مدیره پامگرنت، مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های سرمایه‌گذاری سوئد به نام «وستک نفتا» است که در بازار بورس سوئد حضور دارد. ایشان از نخستین سرمایه‌گذاران در حوزه فناوری در روسیه بوده‌اند و با انتقال تجربه مدیریتی و سرمایه در شکل‌گیری یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین برندهای تجارت الکترونیک روسیه به نام «آویتو» (Avito) نقش موثری داشته‌است. آویتو امروزه بزرگ‌ترین بازار نیازمندی‌های آنلاین در روسیه است که در سطح موفق‌ترین برندهای جهانی در این حوزه محسوب می‌شود.

آقای پر برلیوت و تیم ایشان در سال ۱۳۹۳ برای همکاری و حضور در بازار ایران ابراز تمایل کردند. با توجه به تجربه موفق ایشان در انتقال دانش فنی به کارآفرینان روسی و سرمایه‌گذاری خطرپذیر، گفت وگوهای ما برای همکاری از همان سال آغاز شد. آقای برلیوت شرکت سرمایه‌گذاری پامگرنت را در سوئد برای سرمایه‌گذاری در ایران تاسیس کرد و پس از مذاکرات متعدد به‌عنوان نخستین سرمایه‌گذار خارجی در این حوزه با سرآوا شروع به همکاری کرد. گرچه توافق سرمایه‌گذاری بین پامگرنت و سرآوا در همان سال منعقد شد، اما به دلیل وجود تحریم‌ها، انتقال سرمایه امکان‌پذیر نبود و تنها به انتقال تجربه و دانش منجر شد. پس از کاهش تحریم‌ها و پس از گذشت نزدیک به دو سال، این قرارداد به‌صورت کامل اجرایی شد.

در آن توافق چند درصد از سهام سرآوا به پامگرنت تعلق گرفت؟

بر اساس توافق اولیه ۹.۶ درصد از سهام سرآوا به شرکت پامگرنت منتقل می‌شد که در سرمایه‌گذاری جدید انجام شده‌است. هم اکنون سهم نهایی پامگرنت در سرآوا ۱۵ درصد است.

آیا ما در ایران فقدان دانش و تجربه مدیریتی داریم که این‌قدر بر انتقال آن تاکید کرده‌اید؟ و آیا انتقال دانش و تجربه تراز جهانی از راهی ‌جز سرمایه‌گذاری ممکن نبود؟

تجربه همه کشورهای دنیا از آمریکا، چین، هندوستان، برزیل و... نشان می‌دهد که به ثمر رساندن شرکت‌های دانش‌محور در عصر حاضر تنها از طریق سرمایه‌گذاری و انتقال دانش و تجربه به کارآفرینان و موسسان این کسب وکارها امکان‌پذیر است. طی پنج سال گذشته، با وجود تحریم‌ها، ما همه تلاش خود را برای استفاده از سرمایه داخلی و انتقال تجربه مدیریتی و دانش متکی بر توانمندی‌های داخلی انجام دادیم و همچنان این مسیر را ادامه خواهیم داد. بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپای ما برهمین اساس رشد کرده و به مثال‌های موفق کارآفرینی در کشور تبدیل شده‌اند. اما باید درنظر داشت که با کاهش تحریم‌ها، کارآفرینان و برندهای ملی ما با رقبای مجرب و شرکت‌های چندملیتی که به دانش و سرمایه بی‌انتها دسترسی دارند روبه رو خواهند بود. با علم به این تغییر، نیاز به روش‌های جدید و متحول‌کننده احساس می‌شود. بر این اساس است که برای تسریع توانمندسازی کسب و کارهای ایرانی برای رقابت با شرکت‌های بین‌المللی به انتقال تجربه فناوری‌های به‌روز و تراز اول بین‌المللی به‌شکل فزاینده‌ای نیاز است.

هنگامی که انتقال دانش فنی و تجربه مدیریتی همراه با سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد، میزان تعهد و پایبندی به همان نسبت افزایش می‌یابد. مثال‌های متعدد جهانی نشان می‌دهد که هنگامی که کارآفرینان مجرب، تعهد به انتقال دانش را با سرمایه‌گذاری همراه می‌کنند و خود را شریک موفقیت و شکست کارآفرینان محلی می‌دانند، میزان موفقیت به مراتب بالاتر می‌رود.سرمایه بدون انتقال دانش و تجربه یا انتقال دانش و تجربه بدون سرمایه، جذابیت و تاثیرپذیری این نوع توافق‌ها را به‌مراتب کاهش می‌دهد.

شرکت‌های شما چگونه بدون درآمدزایی اداره می‌شوند؟ چگونه سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که سود‌ده نیستند ممکن است؟

ببینید سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها در سراسر جهان تقریبا همین وجه مشترک را دارد. علت آن هم واضح است، یک استارت‌آپ بنا به تعریف شرکتی است که با سرعت بالا در حال رشداست به همین دلیل تمام منابع خود را برای ادامه این رشد مصرف می‌کند. از این رو تمرکز و مدل اقتصادی آنها در سال‌های اولیه در سوددهی زودرس نیست. استارت‌آپ‌ها در سال‌های اول تا چند هزار درصد رشد می کنند و گاهی این رشد به‌صورت چند صد درصدی برای سال‌ها بعد ادامه می‌یابد؛ نگاه کنید به تاریخچه مالی شرکت آمازون که بعد از یک دهه همچنان زیان می‌داد یا شرکت اویتو (AVITO) که برای سال‌ها زیان ده بود اما آیا الان کسی به سلامت و ارزش آنها می‌تواند شک داشته باشد؟

اساسا شرکت‌های سرمایه‌گذاری قرار است چه دانشی را منتقل کنند؟ و چگونه ؟ آیا دانش خاصی در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری است؟

سرآوا در انتخاب شرکت‌های سرمایه‌گذاری، شاخص‌ها و شرایط خاص و ویژه‌ای را درنظر داشته و به همین دلیل گروهی که دانش فنی و سرمایه توامان در خود داشته‌باشد را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده‌است. این امر با توجه به تجربه بین‌المللی کارآفرینی که در این تیم وجود دارد می‌تواند بهترین گزینه‌ در جذب سرمایه حمایتی برای کارآفرینان ایرانی باشد.

این شرکت‌های سرمایه‌گذاری جدید، توسط کارآفرینانی شکل گرفته‌‌اند که دارای تجربه موفق محلی و بین‌المللی در حوزه فناوری‌های نوآورانه هستند. ازجمله این کارآفرینان می‌توان «آرین بکر» (Arjan Bakker) را نام برد که با پایه‌گذاری شرکت دانش‌محور «الگرو» (Alegro)، در لهستان بزرگ‌ترین مثال موفق تجارت الکترونیک در اروپای شرقی را خلق کرد. انتقال دانش فنی و تجربه مدیریتی از طرف شخصی مانند آرین بکر به کارآفرینان ایرانی و تعهد ایشان در سرمایه‌گذاری در کشور ما یک مثال بارز از این «سرمایه‌گذاری حمایتی» است.

این نوع سرمایه‌گذاری که همراه با انتقال دانش فنی و تجربه کارآفرینی است، تنها راه توانمندسازی کسب و کارهای ایرانی و برندهای ملی است که می‌تواند الگوی سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر صنعت و اقتصاد ایران در راستای دسترسی به اقتصاد مقاومتی باشد. این راهکار همان است که به‌عنوان نقشه راه برای ایجاد مثا‌ل‌های موفق در «سیلیکون‌ولی» به‌کارگرفته شده‌است. ما این راهکار را بومی‌سازی کرده و براساس معیارهای فرهنگی و اقتصادی کشورمان تلاش داریم تا آن را به مدلی برای یک اقتصاد درون‌زا و برون‌نگر موفق بین‌المللی تبدیل کنیم.

این توافق و همکاری برای طرف خارجی چه مزایایی دارد؟ الان کشورهای دیگری هم برای سرمایه‌گذاری مناسب هستند؛ چرا ایران؟

همان‌طور که قید شد، اساس این توافق بر مبنای انتقال دانش و تجربه مدیریتی به کارآفرینان ایرانی همراه با سرمایه‌گذاری است.

تجربه کارآفرینی تاثیر خاص و پابرجا در کارآفرینان موفق می‌گذارد، یکی از خاص‌ترین این تجارب، تمایل به انتقال تجربه بی‌دریغ و بدون هیچ چشمداشت به کارآفرینان دیگر است. به اشتراک گذاشتن راز موفقیت توسط کارآفرینان موفق ایرانی با کسب ‌و‌کارهای نوپا و راهنمایی کارآفرینان جوان هم‌اکنون درایران هم‌ هست و انتقال تجربه توسط کارآفرینان خبره که موفق به رشد شرکت و همه‌گیر کردن برندشان شده‌اند، یک رسم و روش است.

در راستای این توافق، در کنار این انتقال تجربه، سرمایه‌گذاران جدید در موفقیت و شکست ما شریک می‌شوند و مسلما از این طریق با بالا رفتن ارزش سرآوا و شرکت‌هایی که سرآوا در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌است، از نظر اقتصادی بهره‌مند می‌شوند.

اما چرا ایران؟ خیلی ساده، ایران با جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفر و میزان نفوذ اینترنت نزدیک به ۶۰ درصد بزرگ‌ترین بازار تجارت‌الکترونیک در خاورمیانه است. ایران همچنین، جز ۲۰ اقتصاد برتر دنیاست و به این علت مسلما پتانسیل بالایی در رشد و بهره‌وری اقتصادی در این نوع سرمایه‌گذاری‌ها داراست. قابل ذکر است، که با پیش‌بینی رشد تولید ناخالص ملی ایران(GDP) بین ۵ درصد تا ۸ درصد برای چند سال آینده، به جرات می‌توان ایران را یکی از بهترین کشورهای مساعد سرمایه‌گذاری در دنیا دانست.

با توجه به اینکه سرآوا در شرکت‌های فعال در حوزه اینترنت سرمایه‌گذاری می‌کند و در این حوزه با افراد نخبه سر و کار دارد، چطور تضمین می‌کنید خارجی‌ها این افراد را جذب نکنند؟ از طرف دیگر امنیت اطلاعات شرکت‌های ایرانی چطور حفظ می‌شود؟

کارآفرینی و خلق ارزش، متعلق به غربی‌ها نیست و برعکس ریشه در فرهنگ، تاریخ، تمدن و دین این مرز و بوم دارد. اگر با انتقال دانش فنی و تجربه مدیریتی و سرمایه خارجی در کنار سرمایه داخلی، کارآفرینی و اشتغال‌زایی در کشورمان را تقویت کنیم و برندهای ملی را در رقابت با برندهای خارجی توانمند‌ سازیم، فضای موفقیت نخبگان را در داخل کشور مساعد کرده‌ایم. پس راهکار ما در راستای پشتیبانی نخبگان ایرانی و توانمند کردن آنها در سطحی است که بتوانند با شرکت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌طور موثر رقابت کنند.

مسلما در این مسیر، امنیت اطلاعات شرکت‌ها یک ضرورت مهم در این نوع همکاری‌ها است که ملزم به رعایت قواعد و روش کار مشخصی است. برای مثال قانون‌گذار باید ملزم کند که اطلاعات این شرکت‌ها و مشتریان آنها در مراکز داده (Data Center) داخل کشور قرار گیرد و عدم دسترسی به این اطلاعات از طریق پیشرفته‌ترین سامانه‌های فضای مجازی تضمین شود. تجارت جهانی نشان می‌دهد که این راهکار در کشورهای متعددی به‌صورت موفق پیاد‌ه‌ شده‌است و نتیجه آن موفقیت برندهای ملی و امکان رقابت آنان در سطح بین‌المللی بوده‌است.

در هیات مدیره سرآوا چند جایگاه برای سرمایه‌گذاران خارجی دیده شده‌است؟ این افراد چه کسانی هستند و چه اختیاراتی دارند ؟ و آیا این جایگاه‌های جدید تغییری در روند سرآوا خواهند داشت؟

براساس این توافق، مجموع سهام سرمایه‌گذاران خارجی در سرآوا به سقف ۴۵ درصد می‌رسد که این درصد شامل سرمایه‌گذاری اولیه پاماگرنت نیز هست. واگذاری سهم در سرآوا در شرایطی صورت پذیرفته‌است که هیچ‌یک از سهامداران، مالکیت بیش از ۲۰ درصد از سهام شرکت را در اختیار نداشته و مدیریت سرآوا همچنان در کنترل سهامداران ایرانی است. همچنین سهام شرکت‌هایی که سرآوا در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌است به شرکت یا مجموعه خارجی منتقل نشده‌است.

در راستای انتقال دانش فنی و تجربه مدیریتی، سه نفر از کارآفرینان مجرب خارجی به‌نمایندگی از سرمایه‌گذاران جدید، به‌عضویت هیات‌مدیره سرآوا درآمده و چهار عضو دیگر از جمله رئیس هیات مدیره، نایب رئیس و مدیرعامل، همچون گذشته، نماینده سهامداران ایرانی هستند. اعضای جدید هیات مدیره، «پر بریلیوت» (Per Brilioth)، «آرین بکر» (Arjan Bakker) و «مانوئل استاتس» (Manuel Stotz) هستند.

ماموریت و چشم‌انداز سرآوا، تغییری نکرد‌ه‌است و اعتقاد داریم این سرمایه‌گذاری، به‌تقویت راهکارهای رسیدن به اهداف ما در پشتیبانی و توانمندسازی کارآفرینان کشورمان و خلق مثال‌های موفق ارزش‌آفرینی منجر شود.

این جذب سرمایه چقدر با سیاست‌های اقتصادی کشور و اقتصاد مقاومتی سازگاری و هماهنگی دارد؟ و منظور شما از اراده ملی و قوانین حمایتی از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران داخلی چیست؟

با توجه به شرایط جدید کشور تنها مسیر ممکن در اقدام و عمل برای پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی، توانمندسازی کسب و کارهای داخلی و برندهای ملی است. این موضوع مورد تاکید همه مسوولان عالی رتبه کشور هم بوده است؛ در این مسیر، به‌کارگرفتن سرمایه خارجی در کنار سرمایه داخلی و انتقال دانش فنی و تجربه مدیریت به‌روز و تراز اول بین‌المللی به‌کارآفرینان ایرانی، بدون شک درصد موفقیت برندهای ملی را در برابر برندهای خارجی بالا برده که این امر در راستای سیاست‌های کشور است.

این راهکار تنها از طریق درک و تفاهم در بین ما و قوانین حمایتی در راستای پشتیبانی از کارآفرینان ملی و سرمایه‌گذاران داخلی امکان‌پذیر است. بدون چنین قوانین حمایتی، احتمال موفقیت کارآفرینان ایرانی در مقابل خارجی‌ها به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و تملک شرکت‌های ایرانی و برندهای ملی به دست خارجی‌ها می‌افتد.

قوانین حمایتی همچنان اجازه نخواهند داد تا ارزش‌گذاری شرکت‌های کارآفرینانه داخلی براساس ارزش واقعی این نوع کسب و کارها در بازارهای مشابه جهانی صورت گیرد، مثلا میزان سهام سرمایه‌گذاران خارجی تا سقف ۴۹ درصد محدود شود.کنترل مدیریتی شرکت‌ها به‌سادگی تحت اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار نگیرد تا در نهایت این سرمایه‌گذاران، تشویق به انتقال دانش فنی و تجربه به کارآفرینان داخلی برای افزایش ارزش سهام خود شوند.

آیا سرآوا و شرکت‌هایی که سرآوا در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌است (از جمله دیجی‌کالا)، برنامه‌ای برای ورود به بازار بورس دارند؟

ما براین باوریم که بهینه‌ترین مسیر برای سرآوا؛ دیجی‌کالا و برندهای موفق دیگر در کشورمان ورود به بازار بورس است. از این طریق راهکار سرمایه‌گذاری برای عموم در این شرکت‌ها باز می‌شود و برندهای ملی در بازار بورس کشورمان کمک به رشد اقتصادی و توانمندسازی داخلی می‌کنند. ورود به بازار بورس همچنین به بالابردن میزان کنترل و شفافیت همه ما کمک می‌کند و میزان اعتماد را هم افزایش می‌دهد.

اوایل امسال بحث فروش سهام دیجی‌کالا به سنگاپوری‌ها، روس‌ها و چند کشور دیگر در رسانه‌ها مطرح شده بود؛ آیا سهام دیجی‌کالا به فروش رسیده‌ یا به شرکت یا مجموعه‌ای منتقل شده‌است؟ ارزش دیجی‌کالا چقدر است؟

از سال ۱۳۹۱ که سرآوا سهامدار دیجی‌کالا شد، تاکنون، هیچ تغییری در سهامداری دیجی‌کالا صورت نگرفته‌است. حتی با جذب سرمایه جدید نیز سهام دیجی‌کالا و هیچ‌یک از شرکت‌هایی که سرآوا در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌است، به هیچ شرکت یا فرد داخلی یا خارجی منتقل نشده‌است.

در مورد ارزش دیجی‌کالا نظرات متفاوتی مطرح شده است. باید توجه کنیم که ارزش شرکت‌های فعال در عرصه تجارت‌‌الکترونیک بر اساس میزان فروش تعیین می‌شود و دائما در تغییر است.

اما ارزش واقعی این شرکت‌ها وقتی تعیین می‌شود که سرمایه جدیدی جذب شده یا وارد بازار بورس شوند. سرآوا تاکنون هیچ گزارش رسمی ارزش‌گذاری در مورد سرمایه‌گذاری‌های خود به‌صورت بیرونی منتشر نکرده است اما قابل ذکر است که شرکتی مثل پامگرنت با رعایت قوانین بازار بورس می‌باید گزارش مالی دقیقی را به‌صورت سه ماهه و سالانه منتشر کند. در این گزارش‌ها ارزش سرمایه‌گذاری‌های آن هم باید به‌صورت واضح قید شود. البته این نظر کارشناسان ایشان است که توسط حسابرس بین‌المللی هم تایید شده است.

و نکته آخر؟

به‌عنوان نکته آخر مایلم به این موضوع اشاره کنم در سال ۹۵ سرآوا موفق به دریافت مجوز صندوق جسورانه ارزش‌آفرین سرآوا با سرمایه ۵۰ میلیارد تومان شد. با راه‌اندازی این صندوق سرمایه‌گذاری که تحت نظارت سازمان بورس انجام می‌گیرد، فرصت برای حمایت بیشتر از شرکت‌های دانش‌بنیان و تیم‌های مستعد در مراحل اولیه رشد فراهم‌ خواهد شد. سرآوا در این صندوق بیست درصد سرمایه اولیه را تامین کرده تا سرمایه گذاران داخلی خرد و کلان نیز فرصت مشارکت در این صندوق را داشته باشند. من بر این باور هستم که مجموع جذب سرمایه خارجی و شکل‌گیری صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در ایران منجر به گسترش ارزش‌آفرینی و اشتغال‌زایی توسط کارآفرینان ایرانی و توانمندسازی آنها در رقابت‌ با شرکت‌های چند ملیتی در منطقه و جهان می‌شود.