عهدنامه ترکمنچای
عهدنامه ترکمنچای ۲۲ فوریه سال ۱۸۲۸ میلادی میان دولت ایران و روسیه تزاری منعقد شد. در جریان مذاکرات بین ایران و روس نمایندگان انگلستان حضور داشتند. در ابتدا این مذاکرات در روستایی به نام «دهقانان» انجام شد. روس‌ها درخواست ۱۰ کرور تومان پول به‌عنوان غرامت جنگی کرده بودند. شاه ایران حاضر به پرداخت پول نشد، روس‌ها مذاکرات را ناتمام گذاشتند. عباس میرزا مجددا وزیر خود میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام را با نماینده انگلیس به تهران فرستاد تا به شاه تفهیم کند اوضاع بدتر آن چیزی است که فکر می‌کند، روس تهدید کرده بود که اگر ایران شرایط موردنظر آن کشور را قبول نکند تهران را تصرف می‌کند.
عهدنامه ترکمنچای ۲۲ فوریه سال ۱۸۲۸ میلادی میان دولت ایران و روسیه تزاری منعقد شد. در جریان مذاکرات بین ایران و روس نمایندگان انگلستان حضور داشتند. در ابتدا این مذاکرات در روستایی به نام «دهقانان» انجام شد. روس‌ها درخواست ۱۰ کرور تومان پول به‌عنوان غرامت جنگی کرده بودند. شاه ایران حاضر به پرداخت پول نشد، روس‌ها مذاکرات را ناتمام گذاشتند. عباس میرزا مجددا وزیر خود میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام را با نماینده انگلیس به تهران فرستاد تا به شاه تفهیم کند اوضاع بدتر آن چیزی است که فکر می‌کند، روس تهدید کرده بود که اگر ایران شرایط موردنظر آن کشور را قبول نکند تهران را تصرف می‌کند. فتحعلی شاه نیز چون قافیه را تنگ دید به ادامه مذاکرات تن داد و آن را پذیرفت.
طبق این قرارداد، نخجوان و ایروان از ایران جدا شد. مفاد عهدنامه از این قرار بود:
۱- واگذاری خانات ایروان و نخجوان به دولت روسیه و تخلیه تالش و مغان از سپاه ایران. ۲- پرداخت ده کرور تومان (پنج میلیون تومان) به‌طور اقساط از طرف ایران به روسیه به‌عنوان غرامت جنگی. ۳- اجازه عبور و مرور آزاد به کشتی‌های تجاری روسی در دریای خزر. ۴- رضایت به انعقاد یک عهدنامه تجاری بین ایران و روسیه و حق اعزام کنسول و نمایندگان تجاری به هر منطقه از مناطق ایران که روس‌ها لازم بدانند. ۵- حمایت روسیه از ولیعهدی عباس میرزا و کوشش در به سلطنت رساندن وی پس از مرگ شاه. ۶- استرداد اسرای طرفین. ۷- اعطای حق قضاوت کنسولی به اتباع روسیه. ۸- علاوه بر امضای معاهده ترکمنچای زیر فشار روس‌ها، یک عهدنامه تجاری نیز با آنان به امضا رسید که تمام بازار ایران را بدون هیچ مانعی در اختیار روس‌ها قرار می‌داد.
این عهدنامه «ابدالدهر» بود! اما پس از اینکه انقلاب اکتبر در روسیه به پیروزی رسید، لنین برای اثبات حسن نیت خود، الغای تمام امتیازات استعماری دولت تزاری پیشین را اعلام کرد. دولت نجفقلی صمصام‌السلطنه نیز از این فرصت استفاده کرد و در ۴ مرداد ۱۲۹۷ (۲۷ ژوئیه ۱۹۱۸) در مصوبه‌ای الغای معاهده ترکمنچای و دیگر امتیازات واگذار شده به دولت روسیه تزاری را اعلام کرد که این اقدام شامل لغو امتیاز کاپیتولاسیون برای اتباع روسیه نیز می‌شد.
ارسال نظر