دنیای اقتصاد: «حسین موسویان» معاون پیشین سیاست خارجی دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی می‌گوید بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد که با برجام، ایران از «آوار سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد. این مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای ایران و استاد و پژوهشگر ارشد فعلی دانشگاه پرینستون آمریکا در گفت‌وگو با «ایرنا» در سالگرد یک‌سالگی اجرای برجام، ۱۰ تاثیر برجام را برمی‌شمارد.

او دلیل اول تاثیر برجام را رفع تحریم‌های هوانوردی می‌داند و می‌گوید: «بعد از انقلاب و به خاطر تحریم‌های آمریکا، ایران قادر به خرید هواپیمای مسافربری جدید از اروپا و آمریکا نبود. هواپیماهای ایران همه کهنه و قدیمی و ناامن بودند. ضمن اینکه قطعات هواپیمای مسافری هم باید قاچاقی به چند برابر قیمت تامین می‌شد. این وضعیت، موجب فرسودگی و عقب‌افتادگی کلیه شرکت‌های هواپیمایی ایران شده بود. بدتر اینکه فرصتی برای شرکت‌های هواپیمایی کشورهای همسایه مثل امارات و ترکیه و قطر به‌وجود آمد که ظرف چند دهه گذشته ده‌ها میلیارد دلار سود به جیب بزنند؛ ضمن اینکه برای ایران هم فوق‌العاده تحقیرآمیز بود که مردمش به شرکت‌های هوایی کشورهای همسایه پناه بردند. اکنون به‌خاطر برجام، هم قطعات هواپیما از شرکت‌های اصلی سازنده خریداری می‌شود و هم تعمیرات اساسی توسط شرکت‌های معتبر انجام می‌شود و هم اینکه برای اولین بار شرکت‌های معتبر جهانی مثل بوئینگ و ایرباس قراردادهای فروش مدرن‌ترین هواپیماهای موجود جهان را با ایران امضا کردند.»

موسویان تاثیر دوم را باز شدن راه صادرات فرش، صنایع‌دستی، خاویار و خشکبار ایران به آمریکا می‌داند. او در بیان تاثیر سوم گفت: «وزارت خزانه‌داری آمریکا گشایش‌های جدید زیادی در صادرات دارو و تجهیزات پزشکی به ایران فراهم کرد.» پژوهشگر دانشگاه پرینستون در تبیین تاثیر چهارم می‌افزاید: «ایران توانست اصل و فرع‌ طلب مربوط به خریدهای نظامی قبل از انقلاب را وصول کند. آمریکایی‌ها ۷/ ۱ میلیارد دلار نقد با یک هواپیما به ایران منتقل کردند.»

او در بیان تاثیر پنجم ابراز کرد: «آمریکا و به تبع آن جهان غرب بعد از انقلاب همواره با برخورداری ایران از تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای مثل نیروگاه هسته‌ای مخالفت می‌کردند. با برجام، جهان در مورد همکاری و صدور فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای به ایران یکپارچه شد. امروزه ایران می‌تواند ده‌ها نیروگاه هسته‌ای داشته باشد. این تحول مهم درحدی پیش رفت که ایران برای اولین بار توانست آب سنگین به آمریکا صادر کند.» مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای ایران تاثیر ششم را که شگرف‌ترین تحول بود، پذیرش صنعت غنی‌سازی و آب سنگین در ایران از سوی آمریکا عنوان کرد. سفیر سابق ایران در آلمان تاثیر هفتم را مبادله و آزادی تعدادی از زندانیان ایرانی و آمریکایی می‌داند که بعد ازانقلاب بی‌سابقه بود.»

موسویان در بیان تاثیر هشتم افزود: «آمریکا قبلا با حضور ایران درمذاکرات بین‌المللی سوریه مخالفت می‌کرد که بعد از برجام دست از این مخالفت برداشت. این در واقع به رسمیت شناختن جایگاه منطقه‌ای ایران توسط آمریکا بود.» او همچنین تاثیر نهم را این‌گونه شرح داد: «برجام موجب شکاف بزرگی در روابط آمریکا با اسرائیل(رژیم صهیونیستی)وعربستان و متحدان عربش شد. این دوجبهه همواره مخالف بهبود روابط ایران و آمریکا بوده و حتی خواستار حمله نظامی آمریکا به ایران بودند.» سیدحسین موسویان در توضیح دهمین تاثیر برجام گفت: «تا قبل از برجام سیاست عملی هر دوحزب اصلی و بزرگ آمریکا (دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان) در مورد ایران برمبنای «تغییر رژیم» بود. در دور دوم ریاست‌جمهوری اوباما که برجام به نتیجه رسید، برای اولین بارشکاف بی‌سابقه‌ای درآمریکا درمورد ایران به وجود آمد. یک جبهه جدید به رهبری اوباما سیاست «تعامل با ایران» را در پیش گرفت در حالی که جبهه بزرگ دیگری بر استراتژی «تغییر رژیم» اصرار داشت. اسرائیل، عربستان و اپوزیسیون برانداز ایرانی همچون منافقان هم همکار و مشوق جریان دوم بود.»

او در ادامه با بیان اینکه نظام جمهوری اسلامی با برجام به اهداف و دستاورهای بزرگی رسید، در تبیین آن ۶ دلیل را برشمرد. پژوهشگر دانشگاه پرینستون در توصیف هدف اول گفت: «هدف اول ایران این بود که معضل وجود پرونده ایران در فصل هفتم منشور سازمان ملل را حل کند؛ زیرا ایران با اجماع همه قدرت‌های جهانی به‌عنوان تهدید صلح و امنیت جهان تلقی می‌شد. این سنگین‌ترین ضربه حیثیتی به نظام جمهوری اسلامی بعد از انقلاب بود که با برجام این مشکل حل شد.»

او هدف دوم را لغو ۶ قطعنامه خانمان‌سوز تحریم اقتصادی شورای امنیت سازمان ملل خواند. موسویان در تبیین هدف سوم ابراز کرد: «آمریکا و اروپا سه «تحریم کشنده» فراتر از قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال کردند که تحریم نفت و بانک مرکزی و سوئیفت بود. این تحریم‌ها، نظام بانکی و مالی ایران را فلج و صدها میلیارد دلار به ایران خسارت زد. با برجام هر سه تحریم برداشته وفروش نفت ایران دو برابرشد، روابط بانکی ایران با صدها بانک جهان برقرار و سوئیفت هم باز شد که نقل‌و‌انتقالات بانکی را ممکن ساخت. آمریکایی‌ها اعلام کردند که تنها تحریم نفت، حدود ۱۷۰ میلیارد دلار به ایران ضرر زد.»

به گفته موسویان، چهارمین هدف ایران این بود که قدرت‌های جهانی غنی‌سازی آب سنگین ایران را بپذیرند و دست از کارشکنی برای انتقال تجهیزات و تکنولوژی صلح‌آمیز هسته‌ای به ایران بردارند که به این هدف کلیدی هم دست یافت. او در توضیح هدف پنجم گفت: «آمریکا و غرب ۳۰ سال ایران را متهم به تعقیب برنامه ساخت سلاح هسته‌ای می‌کرد. عالی‌ترین مرجع تخصصی جهان یعنی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عالی‌ترین مرجع سیاسی - امنیتی جهان یعنی شورای امنیت سازمان ملل هم براین اتهام صحه گذاشت. با برجام این اتهام که در قالب موضوع پی‌ام‌دی عنوان می‌شد نیز برطرف شد.»

او همچنین به هدف ششم اشاره کرد و افزود: «آمریکا و اسرائیل(رژیم صهیونیستی) موفق به ایجاد اجماع جهانی علیه ایران شده بودند. روسیه و چین و اروپا برای تحریم‌های بین‌المللی به آمریکا پیوستند. برای ایران بسیار مهم بود که اجماع جهانی را بشکند که این اجماع با برجام شکسته شد. امروز موضع اروپا و چین و روسیه با موضع آمریکا در مورد کار با ایران متفاوت است.»

موسویان در پایان در پاسخ به این سوال که با توجه به گذشت یک‌سال از اجرای برجام، چه تاثیر ملموسی بر موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است، اظهار کرد: «تقریبا بین تحلیلگران برجسته جهان اجماع وجود دارد که با برجام، ایران از «آوار سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ معاصر» جان سالم به در برد، ضمن اینکه نفس قرارگرفتن ۶ قدرت جهان در یک‌سوی میز و ایران در سوی دیگر و نهایتا پذیرش غنی‌سازی و آب سنگین ایران از سوی همه قدرت‌های جهانی و لغو قطعنامه‌های تحریم سازمان ملل، وزن منطقه‌ای و جایگاه بین‌المللی ایران را بسیار ارتقا داد.»