سیاست «هر خانواده، یک موزه» ذیل پروژه توسعه گردشگری در دستور کار سازمان میراث فرهنگی قرار میگیرد
حمایت دولتی از موزههای غیردولتی
دنیای اقتصاد: مسوولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در قالب همایش حمایت از راه‌اندازی موزههای غیردولتی که صبح دیروز در محل موزه ملی ایران برگزار شد، تلویحا و رسما از شکل‌گیری موزههای خصوصی اعلام حمایت کردند؛ موزه‌هایی که رقم آنها در کشور تا پایان سال جاری به ۷۲ مورد می‌رسد. این مسوولان البته سازوکار حمایت از موزه‌ها و مجموعه‌های خانوادگی را اعلام نکردند، اما راهکارهای تبلیغاتی برای تشویق و دعوت مردم به موزه‌داری خصوصی را بیان کردند.
تشریح طرح حمایت از مالکان آثار تاریخی خصوصی
به گزارش «دنیای اقتصاد»، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این همایش با بیان اینکه بحث موزه‌داری خصوصی برای اولین بار در برنامه پنج ساله چهارم با عنوان «طرح حمایت از مالکان آثار تاریخی خصوصی» مطرح شد، گفت: «این طرح نخستین قانونی بود که نسبت سازمان میراث فرهنگی و دولت را با کسانی که شیء تاریخی در اختیار داشتند، روشن می‌کرد.» محمد بهشتی ادامه داد: «براساس آن طرح، دولت موظف بود از صاحبان اشیای تاریخی به دست آمده از محل‌هایی غیر از محل حفاری غیرمجاز، در راستای حفاظت از آن اشیا حمایت کند.» او با استناد به تجربه موفق دهه ۶۰ وزارت ارشاد در تهیه میکروفیلم از نسخ خطی افزود: «از طریق تبلیغات رادیویی از مردم دعوت شد تا در صورت داشتن نسخ خطی به محلی مشخص مراجعه کنند تا امکان تهیه میکروفیلم از آثار موجود فراهم شود.» به گفته رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی، نتیجه این فراخوان، مستندسازی ۹ هزار نسخه خطی در آن زمان بود و آن تجربه نشان داد که اگر چنین مدیریتی ادامه یابد موزههای خصوصی زیادی در سطح کشور شکل خواهند گرفت. بهشتی در بخش دیگری از سخنانش از دو پروژه جدید پژوهشگاه شامل اطلس‌های میراث فرهنگی و پروژه‌های مقیاس ملی مانند باستان‌شناسی و دیگر موزههای مرتبط خبر داد و تاکید کرد: «در این راستا هر استانی اعلام آمادگی کند، ما آماده انجام این پروژه‌ها در آن استان‌ها هستیم.»
فصل مشترک گردشگری و میراث فرهنگی
در ادامه این همایش، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز با ابراز خرسندی از ایجاد اتصال میان دو مقوله گردشگری و میراث فرهنگی از طریق مطرح شدن جدی‌تر بحث موزه‌ها، گفت: «از این طریق می‌توانیم ارتباطی میان کارکردهای گردشگری و کارکردهای موزه‌ای تعریف کنیم و این دو حوزه می‌توانند در کنار یکدیگر و تکمیل‌کننده هم باشند.» مرتضی رحمانی‌موحد با بیان اینکه گردشگری فرهنگی از قدیمی‌ترین و موثرترین انواع گردشگری‌ها است، افزود: «حدود ۴۰ درصد از آمار گردشگران امروز، گردشگران فرهنگی هستند و در این حوزه، یکی از پشتوانه‌های گردشگری فرهنگی را رویکرد موزه‌ها می‌دانیم.» او تصریح کرد: «موزه‌ها تا به آنجا اهمیت دارند که حتی برخی کشورها با موزه‌هایشان شناخته می‌شوند و اسباب سفر و دیدار از آن کشورها به بهانه دیدار از موزه‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین اهمیت موزه‌ها به‌طور عام و کارکرد در بحث توسعه گردشگری در این منظر قابل توجه است.» رحمانی‌موحد کارکرد اقتصادی موزه‌ها را نیز از نظر دور نداشت و خاطرنشان کرد: «کنار هم قرار گرفتن دو کارکرد اقتصادی و گردشگری موزه‌ها در موارد مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ به این معنا که یا آنها موازی با یکدیگر حرکت می‌کنند یا یکی بر دیگری مقدم می‌شود.»
وی ادامه داد: «باید بسته‌های سفر را به گونه‌ای طراحی و تعریف کنیم که امکان رقابت با دیگر جاذبه‌های دنیا وجود داشته باشد. در همین راستا، ایجاد تنوع کیفی و کمی در بازدید از موزه‌ها به عنوان یکی از کارکردهای مشترک معاونت گردشگری در کنار معاونت میراث فرهنگی، می‌تواند این زمینه را تقویت کند.» معاون گردشگری همچنین با اشاره به بحث اقتصاد مقاومتی که باید در موزه‌ها نیز مورد توجه قرار گیرد، اظهار کرد: «با تصویب پروژه توسعه گردشگری و اجرای آن، چند زیرپروژه نیز تعریف شد که یکی از آنها طرح «توسعه موزههای خصوصی» یا «هر خانواده، یک موزه» بود.» رحمانی موحد در این‌باره توضیح داد: «هر چند در این پروژه محدودیت‌هایی در خصوص وجود زیرپروژه‌های متعدد وجود دارد اما معاونت گردشگری تلاش خود را برای ادامه‌دار بودن آن انجام می‌دهد تا این ساختار به عنوان یکی از محورهای هم‌افزایی و همگرایی ارتقا یابد.»
رشد 120 درصدی موزههای خصوصی
مدیر اداره کل موزه‌ها نیز با ایراد سخنرانی دراین همایش، ضمن تاکید بر نقش خانواده‌ها در حفاظت از میراث فرهنگی و ملی کشور، از وجود ۷۲ موزه خصوصی در کشور تا پایان سال جاری خبر داد. محمدرضا کارگر با اشاره به رشد ۱۲۰ درصدی موزههای خصوصی در سه سال گذشته اظهار کرد: «سال گذشته وعده دادیم که هر دو هفته یک بار، یک موزه راه‌اندازی می‌شود و حال که این شعار محقق شده است، هدف ما افتتاح یک موزه در هر ۱۰ روز است.» وی با بیان اینکه در جامعه‌ای که صاحب مدنیت شده و به سمت یکپارچه شدن می‌رود، دیگر رفتن به موزه تنها در قالب گروه‌های دانش‌آموزی صورت نمی‌گیرد بلکه به یک نیاز تبدیل می‌شود، گفت: «برای تحقق هر چه بهتر و بیشتر این هدف، ضوابط را ساده‌سازی کرده‌ایم و هر خانواده تنها با داشتن حتی یک ویترین کوچک می‌تواند صاحب یک موزه یا یک مجموعه خانوادگی باشد.» کارگر ترویج موفق فرهنگ وقف در کشور را به عنوان یک نمونه موفق از واگذاری امور با اختیارات مکفی به بخش خصوصی عنوان و تاکید کرد که چنین تجربه‌ای در زمینه راه‌اندازی موزههای خصوصی و مجموعه‌های خانوادگی نیز شدنی است. او حمایت و حفاظت از میراث ملموس و ناملموس ملی را جز با حمایت مردم ممکن ندانست و تصریح کرد: «با حفظ یادگاری‌های خانوادگی در خانواده‌ها، کودکان نسبت به مقوله حفظ میراث ملی حساس شده و این امر در آنها نهادینه می‌شود؛ تنها در این حالت است که جامعه می‌تواند میراث‌دار خوبی برای داشته‌های فرهنگی خود باشد.»
برنامه‌ای برای تشویق خانواده‌ها به موزه‌داری
مدیر اداره کل موزه‌ها با اشاره به وجود ۱۵ میلیون خانواده در کشور اظهار کرد: «تنها اگر ۱۰ درصد از خانواده‌ها علاقه‌مند به حفظ هویت خانوادگی خود در قالب مجموعه‌های خانوادگی باشند، در آینده نزدیک یک و نیم میلیون موزه یا مجموعه خانوادگی در کشور وجود خواهد داشت.» بر همین اساس، کارگر انجام تبلیغات و فرهنگ‌سازی در این خصوص را بسیار مهم دانست و گفت: «تفاهم‌نامه‌ای با صدا و سیما به امضا رسیده که بر مبنای آن خانواده‌ها به موزه‌داری تشویق می‌شوند؛ این برنامه‌ها از عید امسال و در دل مجموعه‌هایی که برای کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود پخش می‌شوند.» معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی نیز در این همایش، با تاکید بر استفاده از ظرفیت‌های غیر دولتی در حفظ هویت تاریخی کشور، تصریح کرد: «توسعه درون‌زا و دانش‌بنیان و مبتنی بر مشارکت حداکثری جامعه، به‌عنوان مهم‌ترین مولفه‌های اقتصاد مقاومتی، به‌خوبی در مقوله راه‌اندازی موزههای خصوصی متبلور می‌شود.» محمد‌حسن طالبیان همچنین خاطرنشان کرد: «این موزه‌ها می‌توانند هویت یک شهر را در دل خود نگاه دارند.»
رئیس انجمن مجموعه‌داران هم به عنوان یکی دیگر از اعضای حاضر در این همایش، آغاز رسمی کار مجموعه‌داری در کشور را پیرو طرح قانونی در این رابطه دانست که در سال ۸۴ به تصویب رسید و البته تاکید کرد که اولین موزه خصوصی مکتوب در کشور متعلق به دوره قاجار است. منوچهر لطفی همچنین از آمادگی این انجمن مردم‌نهاد برای همکاری با تمام نهادها، دستگاه‌ها و نیز اشخاص حقیقی در راه‌اندازی موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی خبر داد و تصریح کرد: «در این رابطه، آمادگی خود را نیز به اطلاع سازمان میراث فرهنگی و همچنین پژوهشگاه میراث فرهنگی رسانده‌ایم اما متاسفانه به‌رغم نامه‌نگاری‌های بسیار، تاکنون پاسخی از آنها دریافت نکرده‌ایم؛ با این‌همه باز هم می‌گوییم که برای هر گونه همکاری آمادگی داریم.»
ارسال نظر