آدولف لوس، معمار صنعت‌گرا

آدولف لوس، معمار بزرگ اتریشی و یکی از نظریه‌پردازان معماری مدرن در دهم دسامبر سال ۱۸۷۰ به دنیا آمد. یکی از مشهورترین سخنان او این است: «تزئینات جنایت است.» لوس از همان نوجوانی در حرفه پدرش که سنگ‌تراشی بود تبحر یافت. در دانشکده فنی درسدن معماری خواند و سپس به آمریکا سفر کرد و به‌مدت سه سال از نزدیک با کارهای معماران مکتب شیکاگو آشنا شد. اولین مقاله او در سال ۱۹۰۸ به چاپ رسید و او را به‌عنوان نظریه‌پرداز معماری مدرن مطرح کرد. لوس سال‌ها در وین همسو با معماران مدرن پروژه‌های زیادی را طراحی کرد.

مقاله آدولف لوس با عنوان تزئین و جنایت از مهم‌ترین رسائل تاثیرگذار در معماری است. او در این مقاله مقایسه‌ای تمثیلی بین تزئین و انحطاط و بین خالکوبی نشانه جرم و نوعی آرایش یا تزئین بدنی و جنایت انجام داده است. او در مقاله مزبور چنین می‌نویسد: انسان مدرنی که خود را خالکوبی می‌کند یا مجرم است یا منحط. زندان‌هایی وجود دارند که بالغ بر ۸۰ درصد زندانیان آن خالکوبی کرده‌اند. افرادی که خالکوبی دارند و زندانی نیستند جنایتکار بالقوه‌اند. و اگر انسان خالکوبی شده‌ای در آزادی بمیرد در واقع چند سال قبل از ارتکاب به یک جنایت مرده است. لوس باور داشت که تحول و پیشرفت فرهنگی برابر است با حذف تزئینات از اقلام مصرفی اشیای روزمره. از نظر لوس تزئینات دروغین و نشانه فرهنگی بدوی هستند. بدون فایده و از نظر اقتصادی بی‌صرفه‌اند. لوس بر این عقیده بود که اشیای کاربردی به تزئینات نیاز ندارند. چرا که تزئینات عمر مفید اشیا را کاهش می‌دهند و زیبایی‌شناسی آنها ریشه در فرهنگ مد روز دارد.

معماری در نزد لوس هنر محسوب نمی‌شود اما به معنای واقعی کلمه یک حرفه سودمند است. لوس تمام همت خویش را به کار برد تا نشان دهد که فرم وقتی زیبا است که منعکس‌کننده کاربرد خویش باشد. او تغییرات به‌وجود آمده در اثر انقلاب صنعتی را به درستی مشاهده کرد و به شکلی بسیار موثر بر سادگی و بی‌پیرایگی به‌عنوان بهترین واکنش در برابر فقدان هویت اجتماعی ناشی از انقلاب صنعتی تاکید ورزید. به اعتقاد لوس هیچ نشانه و سرنخی که بتواند بیانگر سلسله مراتب اجتماعی متعارف جامعه انقلاب صنعتی باشد کاربرد ندارد. زیرا اکثر مردم روستایی و حاشیه‌نشین که در اثر انقلاب صنعتی به شهرها مهاجرت کرده‌اند کاملا با شهر بیگانه‌اند و از پیشینه خود بریده و دور افتاده‌اند. بنابراین به کار بردن هر مفهومی که این مردم را به گذشته‌ای که از آن بریده‌اند پیوند دهد بی‌پایه و نادرست است. نمود عینی اندیشه‌های آدولف لوس را می‌توان در پروژه‌های ساخته شده او مشاهده کرد. ساختمان‌های لوس عموما سطوحی سفید و بدون تزئین دارند و از این بابت اغلب با کارهای لوکوربوزیه مقایسه شده‌اند. وی در طراحی ساختمان‌ها از مصالح خوش‌پرداخت و سطوح صیقلی بدون گچبری و تزئین استفاده کرده است.