آینده مبهم بزرگ‌ترین گروه بورس

دنیای اقتصاد- هدیه لطفی: با اعلام رسمی دبیر انجمن کارفرمایی پتروشیمی مبنی بر تعیین نرخ خوراک مایع و نفتای مجتمع‌های پتروشیمی براساس نرخ ارز آزاد، دومین گام در جهت محاسبه نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بر اساس نرخ ارز آزاد برداشته شد. با محاسبه نرخ خوراک این واحدها از روز سه‌شنبه بر اساس ارز آزاد آینده بزرگ‌ترین گروه بورسی دستخوش تغییراتی خواهد شد.

از ابتدای سال جاری اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای ﯾﮑﺴﺎنﺳﺎزی ﻧﺮخ ارز وﺟﻮد داشت. نرخ ارز نیز در این بازه زمانی با افزایش مواجه شد. هر چند اﺛﺮات این موضوع در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ اما ﺑﻪطور ﮐﻠﯽ رﺷﺪ ﻧﺮخ ارز، ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎی ﺻﺎدراﺗﯽ و ﺑﻪ زﯾﺎن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎی واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ واردات ﻣﻮاد ﺧﺎم اﺳﺖ. هر چند از اﺑﺘﺪای ﺳﺎل ﺟﺎری ﻣﺴﻮوﻻن اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺗﻼش برای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﺮﺧﯽ واﺣﺪ در ﺑﺎزار ارز ﮐﺸﻮر ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ؛ اما این موضوع هنوز تحقق نیافته است.

این در حالی است که نه تنها بحث تک نرخی شدن نرخ ارز پتروشیمی‌ها از مدت‌ها پیش مطرح بوده که طی دو روز اخیر رنگ واقعیت به خود گرفت؛ به‌طوری‌که بعد از اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درخصوص نرخ پایه فرآورده نفتی و تعیین قیمت ۲۰ نوع فرآورده نفتی بدون احتساب مالیات ارزش افزوده و ابلاغیه ارسالی به ۹ پالایشگاه درخصوص محاسبه عملکرد خود براساس نرخ ارز آزاد از آبان ماه که روز دوشنبه اعلام شد، سه‌شنبه نیز به‌طور رسمی احمد مهدوی، دبیر انجمن کارفرمایی مجتمع‌های پتروشیمی اظهار کرد: از روز سه‌شنبه چهارم آبان ماه نرخ خوراک مایع و نفتای مجتمع‌های پتروشیمی براساس نرخ ارز آزاد محاسبه خواهد شد.

بر این اساس نرخ فرآورده‌های فرعی شرکت‌های پالایشی از جمله نفتا، لوبوکات، وکیوم باتوم، انواع حلال‌ها و گوگرد، در بورس کالا بر مبنای ارز آزاد انجام خواهد شد. با این رویداد اولین قدم اساسی برای تک نرخی شدن ارز در این صنعت برداشته شده است.

سرانجام تعیین تکلیف شدند!

‌طی سال‌های اخیر وزارت نفت نسبت به تعیین تکلیف فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اقدامی ‌موثر انجام نداده بود. این عدم شفافیت، یک عامل منفی در گروه پتروشیمی ‌و به تبع آن در بازار سهام بود. از این رو فعالان صنعت پتروشیمی، سهامداران و فعالان اقتصادی نیز همواره خواستار تعیین فرمولی بودند که همه جوانب را مدنظر قرار دهد.

سرانجام با تلاش‌های صورت‌گرفته یک گام در تحقق این موضوع برداشته شد. صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از صنایع مادر کشور و فراهم‌کننده مواد اولیه سایر بخش‌های صنعتی از جایگاه استراتژیک و مهمی برخوردار است و شرکت‌های متفاوتی در زیرمجموعه آن فعالیت می‌کنند. از این رو استفاده از نرخ ارز آزاد در شرکت‌های مختلف اثرات متفاوتی به دنبال خواهد داشت، به‌طوری‌که برخی از این موضوع متضرر و برخی منتفع خواهند شد.

با توجه به اینکه تاثیر این موضوع بر شرکت‌های فعال در بازار سهام متفاوت خواهد بود، دیدگاه‌های مختلفی نیز نسبت به آن وجود دارد. به‌طور مثال به گفته دبیر انجمن کارفرمایی پتروشیمی با محاسبه فرمول جدید خوراک اتان، صنعت پتروشیمی ایران، شانسی برای رقابت با عربستان ندارد و باید فاتحه توسعه صنعت پتروشیمی خوانده شود!

این موضوع در روز سه‌شنبه موجب کاهش نه چندان شدید قیمت نمادهای گروه فعال در بورس شد، اما در جریان معاملات دیروز مجدد معاملات این گروه به روال طبیعی بازگشت. امری که به نظر می‌رسد به دلیل انتظار بازار برای این خبر (پیش‌خور کردن اطلاعات) در روزهای پیشین بوده است.

جزئیات بیشتر از این موضوع

چند روز پس از اعلام فرمول سوال برانگیز نرخ اتان، وزارت نفت قیمت محصولات پایه نفتی را ۳۰درصد افزایش داد که شوک سنگینی برای تولیدکنندگان قیر و روغن بود، در همین حال افزایش ۱۶درصدی نرخ نفتا نیز پتروشیمی‌های این گروه را به شوک واداشت. گروه شیمیایی فعال در بورس نیز به لحاظ ارزش ریالی، بزرگ‌ترین گروه بازار سهام است، به‌طوری‌که به تنهایی ۳۰درصد از ارزش بازار را در اختیار دارد. در این میان هلدینگ خلیج‌فارس با مالکیت چند پتروشیمی‌خوراک مایع و گاز که لقب بزرگ‌ترین شرکت بازار سهام را به دوش می‌کشد، بیش از سایر شرکت‌ها تحت تاثیر این مصوبه‌ها قرار خواهد گرفت.

براساس تقسیم‌بندی‌های صورت گرفته ازسوی مجامع رسمی، خوراک مصرفی شرکت‌ها به لحاظ حامل‌های هیدروکربوری به دو دسته مایع و غیرمایع تقسیم‌بندی می‌شوند که با استفاده از خوراک مصرفی، شرکت‌ها مبادرت به تولید محصولاتی در دسته‌های اولفین، آروماتیک، آمونیاک و متانول می‌کنند.

همچنین محصولات اصلی شامل بنزین، نفت سفید، نفت گاز (گازوئیل)، نفت کوره(مازوت) و گاز مایع است که بخش اعظم درآمد یک شرکت پالایشی را به خود اختصاص می‌دهد. با توجه به اینکه خوراک شرکت‌های پالایشی نیز مبنای ارزی دارد، با این حال تاکنون مشخص نشده که آن بخش از خوراک که صرف تولید فرآورده‌های فرعی می‌شود با ارز بازار آزاد محاسبه خواهد شد یا همچون گذشته بر مبنای ارز مبادله‌ای خواهد بود. به این ترتیب شاید نتوان در حال حاضر تاثیر دقیق این موضوع را تا روشن شدن دیگر عوامل بررسی کرد.

در مجموع انتظار می‌رود این مصوبه برای شرکت‌های پالایشگاهی در حال حاضر تاثیر منفی نداشته و حتی تاثیر مثبت احتمالی نیز در گزارش‌های آتی مشاهده شود، اما طبق تحلیل کارشناسان این موضوع برای شرکت‌های پتروشیمی تاثیر متفاوتی خواهد داشت؛ به‌طوری که در برخی پتروشیمی‌ها همچون «شاراک» و « فارس» به دلیل افزایش هزینه‌ها، نمی‌تواند رویداد مثبتی قلمداد شود، اما برای شرکت‌های روانکار و تولیدکنندگان قیر، به شرط آنکه افزایش نرخ فروش احتمالی هزینه را پوشش دهد، اتفاق نامطلوبی نخواهد بود.

تقسیم‌بندی شرکت‌ها بر اساس تاثیرپذیری از این رویداد

محمدمهدی زردوغی، از تحلیلگران بازار سرمایه تاثیر این موضوع را در ۳ بخش جداگانه بر شرکت‌های فعال در بازار تقسیم‌بندی کرد و افزود: بخش اول شامل شرکت‌های پالایشی است که با تک نرخی شدن ارز هم مواد اولیه آنها گران می‌شود و هم به تبع آن مبلغ فروش آنها هم افزایش می‌یابد. از این رو به‌ نظر می‌رسد با حفظ حاشیه سود کنونی این شرکت‌ها با رشد سودآوری مواجه شوند.

وی ادامه داد: در واقع تسعیر ارز برای این شرکت‌ها برآیند مثبتی داشته و منجر به رشد سودآوری آنها خواهد شد، اما این موضوع تنها یک بار رخ می‌دهد و تکرارپذیر نخواهد بود. وی بخش دوم را شامل شرکت‌های تولیدکننده روغن موتور دانست و گفت: در این بخش شرکت‌های تولیدکننده روغن موتور قرار دارند که با توجه به افزایش نرخ خوراک، امید به افزایش نرخ فروش دارند. به گفته این تحلیلگر با توجه به در دسترس بودن بخش قابل توجهی از بازار داخلی توسط این شرکت‌ها، افزایش نرخ فروش آنها هرچند با تاخیر زمانی، قابل تحقق خواهد بود.

زردوغی ادامه داد: بخش سوم مربوط به پتروشیمی‌های مصرف‌کننده خوراک مایع و گاز اتان است. محاسبه نرخ خوراک بر اساس نرخ ارز آزاد منجر به افزایش بهای تمام شده این شرکت‌ها خواهد شد. با این حال شرکت‌های مزبور در جزئیات امر به دو دسته تقسیم می‌شوند:

وی با اشاره به دسته اول گفت: در دسته نخست شرکت‌هایی قرار دارند که فروش داخلی بین مجتمعی دارند. از آنجا که این شرکت‌ها می‌توانند محصولات خود را در بازار داخلی نیز با نرخ ارز آزاد به فروش رسانند، بالطبع تاثیر منفی از این ناحیه متحمل نخواهند شد یا حداقل تاثیر منفی به مراتب کمتری نسبت به بقیه می‌پذیرند.

به گفته زردوغی در این تقسیم‌بندی شرکت‌هایی مانند پتروشیمی جم و مارون قرار خواهند داشت. این کارشناس بازار سهام در ادامه افزود: اما در مقابل شرکت‌هایی که بیشتر فروش صادراتی دارند یا محصولات خود را از طریق بورس کالا به فروش می‌رسانند به دلیل رشد بهای تمام شده و در مقابل عدم قابلیت افزایش در نرخ فروش (به دلیل تعیین قیمت بر اساس قیمت‌های جهانی) بیشتر متحمل آسیب می‌شوند؛ چرا که این موضوع در نهایت به کاهش سودآوری این شرکت‌ها منجر خواهد شد. این تحلیلگر، پتروشیمی اراک را از جمله این شرکت‌ها دانست.

زردوغی در ادامه خاطرنشان کرد: امکان تسری این موضوع به سایر خوراک پتروشیمی‌ها با توجه به استراتژی تک نرخی کردن ارز وجود دارد. وی در ادامه تولیدکنندگان متانول را نیز در فهرست شرکت‌هایی دانست که تاثیر منفی از تک نرخی شدن ارز نخواهند داشت و گفت: البته باید درنظر گرفت در مواردی مثل تولیدکنندگان متانول به دلیل افزایشی که اخیرا قیمت جهانی نفت و به تبع آن قیمت متانول داشته، این به اصطلاح تک‌نرخی شدن ارز به کاهش سودآوری این دسته از شرکت‌ها منجر نخواهد شد که البته این موضوع تنها با فرض حفظ قیمت‌های جهانی نفت و محصولات پتروشیمی در سطح فعلی درست خواهد بود.