5 عامل کلیدی

محمدداوود فصاحت
تحلیلگر بازار سرمایه

بورس در 6 ماهه اول سال عمدتا نوسانی بوده و در پایان 6 ماهه شاخص کل با کاهش حدودا 5 درصدی همراه بود. البته این مقدار کاهش با احتساب معاملات بلوکی، در طول ساعات معاملات در نظر گرفته شده است. به اعتقاد برخی از فعالان بازار این امر به‌صورت هدفمند و با هدف کنترل شاخص به‌جهت جلوگیری از ریزش بیشتر صورت گرفته است. موضوعی که همواره از سوی مسوولان سازمان بورس رد شده است. برآورده نشدن کامل انتظارات از برجام و باقی ماندن مشکل ارتباطات بانکی، عدم کاهش چشمگیر نرخ سود بانکی، ادامه رکود اقتصادی و در نهایت گزارش‌های نه‌چندان جذاب میان‌دوره‌ای سه‌ماهه در برخی از گروه‌ها از مهم‌ترین عوامل کاهش نسبی شاخص کل در 6 ‌ماهه اول سال بوده است. بازار سهام در 6 ماهه دوم سال 95 تحت‌تاثیر چندین رویداد مهم است که بر روند کلی حرکت بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود که مهمترین آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

انتخابات آمریکا

18آبان‌ماه زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است، این موضوع در کنار حواشی آن و اظهار نظر کاندیداهای ریاست‌جمهوری این کشور در مورد ایران همواره مورد توجه فعالان بازار سرمایه بوده است. برجام اگرچه نتوانست انتظارات اقتصادی مردم را به سرعت برآورده سازد، اما یک قدم رو به جلو برای آینده اقتصادی کشور موضوعی بود که مورد توجه کاندیداهای ریاست‌جمهوری آمریکا نیز بوده است، اگرچه خانم کلینتون خود را طراح برجام می‌داند و ترامپ گفته برجام را پاره خواهد کرد ولی به‌نظر می‌رسد این‌گونه صحبت‌ها معطوف به تبلیغات انتخاباتی ‌باشد و نباید انتظار داشت پیروزی هر یک از این دو کاندیدا تاثیر چندانی بر ادامه اجرای برجام داشته باشد، ولی به هرحال بازار ما را تا حدودی در حالت انتظار و دیدن نتیجه انتخابات آمریکا و آنچه در عمل اتفاق خواهد افتاد، قرار خواهد داد.

احتمال افزایش نرخ بهره و تاثیر آن بر قیمت‌های کالاها

در یکسال گذشته موضوع افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو بر بازار کالاها سایه افکنده است، موضوعی که هنوز به جز یک مرحله دیگر محقق نشده ولی از زمان مطرح شدن بر کاهش قیمت‌های جهانی کامودیتی در یکسال گذشته بی تاثیر نبوده است. اگرچه انتظار نداریم حتی با افزایش نرخ بهره نیز قیمت‌های کالاها نسبت به قیمت‌های فعلی کاهش خیلی بیشتری داشته باشد، ولی حداقل به عنوان ترمزی برای رشد قیمت جهانی کالاها عمل خواهد کرد و این ابهام بخش قابل‌توجهی از بازار سرمایه و صنایع وابسته ما را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

افزایش سقف تسهیلات مسکن، کاهش نرخ سود و کاهش مبلغ اقساط آن و تاثیرش بر گروه انبوه‌سازی

گروه انبوه سازی در سال‌های اخیر با توجه به رکود حاکم بر بخش مسکن با کاهش فروش و سودآوری و در نتیجه کاهش قیمت سهامشان همراه بوده‌اند. مسکن یکی از موضوعاتی بوده که از یکسال گذشته بیشتر مورد توجه دولت قرار گرفت، اگر چه عملکرد دولت فعلی در رابطه با مسکن مهر که در دولت قبل آغاز شده بود تا حدودی انتقادهایی را به دنبال داشت، ولی بحث مسکن اجتماعی و هدف‌گذاری برای افزایش قدرت خرید طبقه متوسط مهم‌ترین برنامه دولت و وزارت مسکن برای خروج از رکود در این بخش بوده است. به همین منظور در اواخر سال 94 سقف تسهیلات خرید مسکن به 80 میلیون تومان و برای زوجین به 160میلیون تومان افزایش یافت و در اواخر شهریور نیز نرخ سود این تسهیلات برای اولین بار تک‌رقمی شد که با کاهش مبلغ اقساط نیز روبه‌رو شد و باعث استقبال قابل توجه مردم در همین مدت زمان کوتاه اجرایی شدن آن شد.

حجم معاملات مسکن در 6ماهه اول نیز با افزایش نسبی نسبت به دوره مشابه سال قبل همراه بوده است. با این تفاسیر می‌توان انتظار داشت روند افزایش معاملات مسکن در 6 ماهه دوم شتاب بیشتری بگیرد و به‌صورت واقعی و کامل شاهد خروج از رکود و رونق این بخش تا پایان سال باشیم. به‌نظر می‌رسد گروه انبوه سازی که قیمت سهام اکثر آنها با توجه به حجم پروژه‌ها و دارایی‌هایشان زیر ارزش ذاتی است، در زمره گروه‌های مورد توجه بازار در 6 ماهه دوم سال 95 قرار بگیرد. خصوصا شرکت‌هایی که پروژه‌های فعلی آنها بر بخش مسکونی تمرکز بیشتری داشته باشد و پیشرفت فیزیکی آنها شرایط لازم برای فروش یا پیش‌فروش را داشته باشد.

به سرانجام رسیدن تفاهمنامه‌های پسابرجام

پس از برجام شاهد حجم قابل‌توجهی از تفاهم‌نامه‌ها برای همکاری شرکت‌های داخلی با شرکت‌های مطرح خارجی و اروپایی در زمینه‌های مختلف اقتصادی بودیم. رشد قابل توجه برخی گروه‌ها مانند خودرویی‌ها در سه ماه پایانی سال قبل در سایه این‌گونه اقدامات صورت گرفت. ولی حل نشدن مشکل ارتباطات بانکی مانع از انعقاد قطعی قراردادها شد و در حد همان تفاهم نامه باقی ماند. دولت این مدت تلاش زیادی برای حل این مشکلات انجام داد و اقدامات صورت گرفته در زمینه FATF نیز در همین راستا بوده است. حل شدن این موضوع در 6 ماه دوم سال جاری و قطعی شدن این قراردادها می‌تواند دوباره هیجان را به بازار سرمایه برگرداند و شاهد توجه دوباره به برخی گروه‌ها مانند گروه خودرویی و بانکی باشیم. قطعی شدن قرارداد خرید هواپیما از ایرباس و بوئینگ که در چند روز اخیر نیز شاهد انتشار خبرهایی در این زمینه بودیم و تحویل این هواپیماها می‌تواند نشانه خوبی برای حل شدن این موضوع و شکسته شدن تابوی ترس شرکت‌ها از جریمه‌های آمریکا باشد.

نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری کشور

به سال پایانی دولت رسیده‌ایم و در اواخر اردیبهشت سال آینده شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری خواهیم بود. سالی که فعالان بازار انتظار دارند دولت تمام توان خود را برای حل مشکلات اقتصادی به‌کار گیرد. فعالان بازار سرمایه نیز معمولا نگاه خوش‌بینانه‌ای به وضعیت بورس در سال آخر ریاست جمهوری دولت‌ها دارند. اگرچه سفرهای زودهنگام برخی کاندیداهای احتمالی، روزهای پر تنشی را برای آینده ترسیم می‌کرد ولی علنی شدن اظهار نظر رهبری در مورد عدم صلاحدید ایشان نسبت به شرکت کردن یک کاندیدا در انتخابات آتی باعث فروکش کردن این جو شد، البته قطعا تا زمان انتخابات، بازار سرمایه تحت‌تاثیر این موضوع خواهد بود و نسبت به اخبار واکنش نشان خواهد داد.