تیک‌آف تالار کشاورزی با محصولات جدید

عارفه مشایخی: خبرها حکایت از آن دارند که از هفته جاری عرضه محصولات جدیدی از گروه کشاورزی در بورس کالا آغاز خواهد شد؛ محصولاتی از جمله روغن، برنج، مرغ، شکر و... که به نظر می‌رسد اکثرا از جمله محصولاتی باشند که توازن بازار و عرضه و تقاضا برای آنها در شرایط کنونی به هم خورده و این اقدام شاید بتواند کمکی برای تنظیم بازار و ارتقای شفافیت معاملاتی در این دسته از محصولات باشد. این موضوع آن‌طور که حجتی وزیر کشاورزی اعلام کرده به منظور کنترل عرضه و تقاضا و شفاف شدن معاملات در بازار لازم است مبادلات کشاورزی به بورس کالا منتقل شود.

مدیر‌عامل بورس کالای ایران در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» در خصوص مجموعه اقدامات مشترک بورس کالا و وزارت جهادکشاورزی در خصوص ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری گفت: وزارت جهادکشاورزی از پارسال، اقدامات اجرایی شدن ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی را فراهم کرده است. این قانون در حالت کلی دلالت بر این موضوع دارد که به جای اینکه وزارت جهاد‌کشاورزی بخواهد بخشی از بودجه مملکت را به خرید محصولات کشاورزی اختصاص دهد، باید یک سیاست حمایت قیمتی برای محصولات کشاورزی در نظر گرفته شود که طبق این سیاست، ارزش محصولات کشاورزی در یک بازار مبتنی بر عرضه و تقاضا تعیین شده و اگر می‌خواهند حمایت از قیمت و بحث خود‌کفایی و حجم تولید داخلی را داشته باشند، حمایت خود را در قالب قیمت انجام دهند ( به‌جای اینکه بخواهند روی خرید محصولات اقدامی انجام دهند).

حامد سلطانی‌‌نژاد، در ادامه افزود: خرید محصولات در قالب خرید تضمینی معمولا روش کارآیی نیست و علت آن هم این است که به این خرید بودجه‌ای اختصاص پیدا می‌کند که به دلیل اینکه آن بودجه از محل منابع عمومی است، نظارت‌های شدیدی روی آن اعمال شده و با توجه به اینکه طرح‌های خرید تضمینی طرح‌های کشور‌گستری هستند (در کل کشور گسترده شده‌اند و ابعاد جغرافیایی زیادی را در‌بر‌می‌گیرند)، نظارت بر اجرای این طرح مشکل می‌شود.

وی بر این عقیده است که راه بهتر این است که به سمت قاعده بازار حرکت شود و تصدی‌گری دولت در حمایت از محصولات استراتژیک کاهش پیدا کند که ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری در همین راستا وضع شده است.

به گفته وی این قانون می‌گوید محصولات از طریق سازوکار بورس وارد معامله شود و اگر قیمت معامله از قیمت تضمینی کمتر بود‌ ما‌به‌التفاوت به کشاورزان پرداخت شود.

سلطانی‌نژاد در ادامه تصریح کرد: در همین راستا در سال ۹۴ بورس کالا بر روی محصول ذرت استان خوزستان و جو کرمانشاه این کار را انجام داد.

به گفته مدیرعامل بورس کالا این قانون فقط اشاره به این موضوع دارد که محصولات باید در بورس عرضه شوند و اشاره‌ای به روش اجرای این طرح ندارد لذا در روش اجرا بورس کالا دو قالب طراحی کرده است. یکی از این قالب‌ها عرضه فیزیکی در سیستم بورس کالا است که این عرضه فیزیکی نیازمند طراحی یکسری سیستم‌ها، نرم‌افزارها و سامانه‌ها برای شناسایی این موضوع است تا مشخص شود عرضه‌ها برای کدام کشاورز است (به دلیل پرداخت ما‌به‌التفاوت) و یک مباشرتی نیاز دارد که شرکت پشتیبانی این مباشرت را عهده‌دار شده است.

وی در ادامه گفت: به این ترتیب مشخص است که در حال حاضر هر عرضه فیزیکی متعلق به کدام کشاورز است. در نتیجه هر بخشی از این عرضه که فروش رفت منابع مالی در حساب کشاورزان وصول و کارسازی می‌شود و به علت اینکه اطلاعات کشاورزان در یک سیستم جمع‌آوری شده مطمئن هستیم که به حساب کشاورز واریز شده و تفاوت آن با طرح خرید تضمینی این است که کشاورزان عموما زودتر به پول حاصل از فروش می‌رسند.

قالب دیگر استفاده از گواهی سپرده کالایی است. به این ترتیب که محصول کشاورزی در انبارهای مورد‌قبول بورس پذیرش شود و استانداردهای محصولات بررسی شوند و نهایتا در سامانه انبار و سامانه‌ای که مربوط به بورس کالاست ثبت شود و کشاورز بتواند از این طریق به جای خود کالا، سپرده و سند عرضه کند و به این ترتیب بتواند معاملات خود را انجام دهد.

به گفته مدیر‌عامل بورس کالا بعد از انجام پایلوت موفق بورس کالا در خصوص ماده ۳۳ ، دولت به بورس کالا اعتماد کرد و قرار شد این طرح در سال ۹۵، برای دو محصول جو و ذرت انجام شود که با توجه به روندی که برای جو استارت خورده می‌توان گفت توفیقاتی را کسب خواهیم کرد. وی افزود: شاهد این مدعا آماری است که در‌خصوص عرضه جو اعلام شده است. بورس کالا اطلاعات حدود ۱۴۸ هزار کشاورز این محصول را دریافت کرده و در سامانه شرکت پشتیبانی ثبت کرده است و امروز می‌توانیم ادعا کنیم ۱۴۸ هزار کشاورز وارد فرآیند فروش محصولات از طریق بورس شده‌اند. وی ادامه داد: تناژی که تا الان در مراکز خرید تحویل گرفته شده رقمی در حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن جو است و تعداد این کشاورزها و تناژ نشانگر این است که ما می‌توانیم آمار مشخص و آنلاینی را از حجم و عرضه محصولات در بورس کالا داشته باشیم.

وی در خصوص مقداری که تا به حال از این محصول مورد معامله قرار گرفته، اظهار کرد: طی چند ماه عرضه این محصول با عرضه‌کنندگانی که واردات آن را انجام داده بودند مواجه بودیم و بازار تحت‌تاثیر جو وارداتی قرار داشت و به دلیل این شرایط موفق شدیم ۱۰ درصد از این محصول را به فروش برسانیم؛ ضمن اینکه تا الان بحث فرهنگ‌سازی و تشویق خریداران برای اینکه از بورس خریداری کنند از جمله اقدامات دیگری بود که درگیر آن بودیم و در این راستا در حال حاضر به طور متوسط روزانه ۹۰ کد سهامداری خریدار در سامانه در خواست داریم که نشانگر استقبال از این طرح است. به گفته سلطانی‌نژاد حدود ۱۱۴ میلیارد تومان معامله محصول جو را داشته‌ایم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در استان‌های قزوین، تهران و کردستان هم ۱۷۱ کشاورز وجود دارند که محصولاتشان را در قالب گواهی سپرده به انبارهای مورد تایید بورس کالا سپرده‌اند و محصول خودشان را از این طریق عرضه خواهند کرد گفت: حجم معاملاتی که در قالب گواهی سپرده صورت گرفته بالغ بر ۲ هزار و ۹۱۵ تن است.

به گفته سلطانی‌نژاد تعداد کشاورزانی که محصول خودشان را در قالب گواهی سپرده عرضه خواهند کرد هزار و ۵۴۹ کشاورز در این سه استان خواهد بود و اینها آماری است که درخصوص جو در سیستم بورس کالا موجود است و می‌تواند دلالتی بر این موضوع داشته باشد که کل این محصول می‌تواند در بورس کالا بازاریابی داشته باشد و با قیمت‌های عمده‌فروشی به فروش برسد، چرا که عرضه‌کننده در این چرخه مستقیما با خریدار مواجه می‌شود و با حذف واسطه‌های زائد خریداران می‌توانند با قیمت عمده و با ارتباط مستقیم با خریدار در بورس کالا عرضه کنند.