گروه نفت و پتروشیمی: میادین نفتی غرب کارون را از آنجا می‌شناسیم که وزیر نفت بارها تاکید کرده با توسل به این میادین ظرفیت تولید روزانه نفت کشور تا پایان برنامه ششم ۷۰۰ هزار بشکه افزایش خواهد یافت.

میادین نفتی یاران، یادآوران و آزادگان میادین نفتی هستند که در غربی‌ترین نقطه از رود کارون قرار گرفته و با میدان نفتی مجنون در عراق مشترک هستند که برای تسهیل برداشت، این میادین نفتی به ۵ میدان یاران شمالی و جنوبی، آزادگان شمالی و جنوبی و یادآوران تقسیم شده است. بر اساس سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، وزارت نفت در دولت یازدهم توسعه این میادین نفتی را در اولویت توسعه میادین نفتی کشور قرار داد. حال در بازدیدی که خبرنگاران به همت شرکت مهندسی و توسعه نفت(متن) روز یکشنبه از میادین نفتی غرب کارون داشتند، اعلام شد که با وجود اینکه تا همین چند ماه پیش تحت تحریم‌های غرب قرار داشتیم و با وجود همه محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها تولید نفت از این میادین به ۲۲۰ هزار بشکه در روز رسیده که همه این نفت با انتقال به پایانه خارک صادر می‌شود.

به گفته مدیر برنامه‌ریزی و کنترل پروژه شرکت متن، میرکاوه موسوی حسینی جزئیات برداشت نفت از میدان‌های غرب کارون به این ترتیب است: حدود ۷۵ هزار بشکه در روز از میدان آزادگان شمالی، ۵۰ هزار بشکه در روز از میدان آزادگان جنوبی و ۱۰۰ هزار بشکه در روز از میدان یادآوران. همچنین تا پایان سال با افزایش برداشت ٣٠ هزار بشکه‌ای از یاران شمالی و افزایش ٦٠ هزار بشکه‌ای از آزادگان جنوبی، تولید روزانه نفت از میدان‌های مشترک غرب کارون، امسال به حدود ٣١٥ هزار بشکه در روز خواهد رسید. موسوی حسینی بر این باور است که تا سه ماه آینده با افزایش تولید از میدان‌های یاران شمالی و آزادگان جنوبی، تولید نفت ایران و عراق برابر خواهد شد.

آزادگان در ریل توسعه

میدان نفتی آزادگان که به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است، از خبرسازترین میادین نفتی کشور بوده است. این میدان که یکی از بزرگترین میادین نفتی کشور محسوب می‌شود، در سال ۷۶ کشف شد. اما باوجود اینکه نزدیک به ۲۰ سال از کشف آن می‌گذرد، هنوز به بهره برداری کامل نرسیده است. اولین بار مذاکره برای توسعه میدان نفتی آزادگان در سال ۲۰۰۱ با شرکت ژاپنی اینپکس صورت گرفت. هرچند اینپکس برای توسعه بخش جنوبی آزادگان با شرکت ملی نفت به توافق رسید، در سال‌های بعد به دلیل تحریم‌ها در اجرای پروژه تعلل کرد و به‌طور کلی از این میدان کنار گذاشته شد. در دولت دهم کار توسعه میدان آزادگان جنوبی به شرکت ملی نفت چین CNPCI واگذار شد، اما این شرکت نیز با وجود چند سال حضور در این میدان نتوانست کار توسعه آن را پیش‌ ببرد، به‌طوری‌که در دولت یازدهم با حکم بیژن زنگنه از کار توسعه آزادگان جنوبی کنار گذاشته شد.

در حال حاضر میدان آزادگان جنوبی در لیست واگذاری از طریق قراردادهای IPC قرار دارد و طرح توسعه آن به شرکت نفتی توتال پیشنهاد شده است. با این حال محمود مرعشی، مجری طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی می‌گوید که در این باره تنها با شرکت توتال مذاکره نشده است و شرکت‌های دیگری نیز پای میز مذاکره آمده‌اند. وی تاکید می‌کند: «بدون شک هیچ یک از طرح‌های توسعه‌ای نفت بدون مناقصه برگزار نمی‌شود.»

باوجود مشکلات متعدد، کار در میدان آزادگان جنوبی متوقف نشده است. در حال حاضر کار توسعه این میدان را شرکت متن مدیریت می‌کند. به گفته مرعشی، تعداد چاه‌های حفاری شده در آزادگان جنوبی به ٣٨ حلقه رسیده و در مجموع ١٣٢حلقه چاه تعیین تکلیف شده است. این در حالی است که در زمان اخراج چینی‌ها تنها ۷ حلقه چاه حفر شده بود. مرعشی می‌گوید: ۵۳ حلقه چاه باقیمانده نیز بر اساس برنامه در حال مناقصه هستند.

مجری طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی همچنین از تحقق تولید ۳۲۰ هزار بشکه‌ای از فاز نخست این میدان تا پایان سال ۱۳۹۷ خبر می‌دهد. به گفته وی از شهریور امسال برداشت نفت از میدان نفتی آزادگان جنوبی به‌صورت پلکانی از ۳۰ هزار بشکه آغاز و به مرور به ۶۰ هزار بشکه در روز می‌رسد. مرعشی همچنین از کاهش هزینه‌های حفاری خبر می‌دهد که یکی از دلایل آن اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌ها است. به گفته وی در سال ٩٣ که مناقصه‌های حفاری چاه‌های آزادگان جنوبی آغاز شد، هزینه هر حلقه چاه ۵/ ۱۲میلیون دلار بود، اما هم اکنون این رقم به ۵/ ۷ میلیون دلار رسیده است.

اما در میدان آزادگان شمالی اوضاع بهتر رقم خورد. CNPCI که کار توسعه این بخش از آزادگان را نیز بر عهده داشتند، در این میدان بهتر عمل کرده و در آن باقی ماندند. حال به گفته کرامت بهبهانی، مجری طرح آزادگان شمالی، فاز اول توسعه این میدان با تولید روزانه ۷۳ هزار بشکه نفت و ۳۹ میلیون فوت مکعب گاز در روز به بهره‌برداری کامل رسیده است. وی می‎‌گوید: طی ۱۰۰ روز تولید و صادرات تجمیعی نفت از آزادگان شمالی به بیش از ۵ میلیون بشکه رسید. مجری طرح توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی ضمن ابراز رضایت از عملکرد طرف چینی در اجرای فاز نخست طرح توسعه این میدان گفت: تاخیرهای موجود در اجرای این طرح مربوط به اخذ مجوزهای زیست محیطی و منطقه‌ای بوده است.

به گفته وی فاز دوم توسعه این میدان با هدف افزایش تولید ۷۵ هزار بشکه نفت و ۳۹ میلیون فوت مکعب گاز از این میدان به شرکت CNPCI پیشنهاد شده و درصورت توافق، فاز دوم نیز به آنها واگذار خواهد شد. در غیر این صورت فاز دوم توسعه آزادگان شمالی نیز در لیست واگذاری‌ها از طریق قراردادهای جدید نفتی قرار خواهد گرفت. بهبهانی همچنین از انجام ۴۹ میلیون نفر ساعت کار بدون حادثه در اجرای طرح توسعه میدان آزادگان شمالی خبر داد که در نوع خود رکورد کم نظیری محسوب می‌شود.

توسعه یاران با شرکت‌های ایرانی

اما میدان نفتی یاران نیز که با میدان نفتی مجنون در عراق مشترک است، به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده که کار توسعه آن با پیمانکاران ایرانی است. یاران شمالی که تنها میدان نفتی در غرب کارون محسوب می‌شود و در چارچوب قراردادهای بیع متقابل طرح توسعه آن به یک شرکت ایرانی(توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا) سپرده شده است، در حال حاضر به پیشرفت ۸۹ درصدی رسیده و تا پایان شهریور امسال برداشت روزانه ۳۰ هزار بشکه نفت از این میدان محقق می‌شود. به گزارش خبرنگار اعزامی «دنیای اقتصاد» به استان خوزستان، نکته جالب درخصوص میدان یاران شمالی به محل قرار گرفتن چاه‌های نفتی آن باز می‌گردد. چاه‌های نفتی این میدان دقیقا در نقطه صفر مرزی و پشت سیم خاردارهای مرز قرار گرفته است. به گفته آرش باقرزاده، مجری طرح توسعه یاران شمالی بخش گازی این طرح به پیشرفت ۷۰ درصدی رسیده و با اتمام آن ۱۲ میلیون فوت مکعب گاز تولید می‌شود.

این میدان نفتی جزو میادین مشترکی است که در سمت ایرانی به پیشرفت بیشتری رسیده است. به گفته مجری طرح یاران شمالی، عراق حداقل دو سال در کار توسعه این طرح از ایران عقب‌تر است. در بخش جنوبی میدان نفتی یاران نیز برنامه افزایش تولید روزانه ۱۰ هزار بشکه نفت خام برنامه‌ریزی شده که هم‌اکنون در مرحله مطالعات مقدماتی قرار دارد.

یادآوران، پیشتاز تولید در غرب کارون

دیگر میدان مشترک در غرب کارون میدان یادآوران نام دارد که در حال حاضر روزانه حدود ۱۰۰ هزار بشکه از آن نفت استخراج می‌شود. این در حالی است که به گفته هادی نظرپور، مجری طرح توسعه میدان یادآوران، هدف از توسعه فاز نخست میدان نفتی یادآوران تولید ۸۵ هزار بشکه نفت در روز بوده است. در عین حال تولید تجمیعی از این میدان به ۵۴ میلیون بشکه رسیده، در حالی که در سمت عراقی میدان، تنها ۴ ماه است تولید نفت آغاز شده است. به گفته نظرپور، هدف تولید و برداشت نفت از میدان یادآوران در فاز دوم، تولید ۱۸۰ هزار بشکه نفت در روز است و انتظار می‌رود این هدف تا ۴ سال آینده محقق شود. قرار است توسعه فاز دوم طرح توسعه یادآوران به شرکت چینی سینوپک واگذار شود. سینوپک کار توسعه فاز اول توسعه این میدان نفتی را به عهده داشت.