تضعیف جبهه ضد برجام در واشنگتن

به گزارش ایرنا، هیلی این هفته به وین مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی سفر می کند؛ سفری که هدف از آن دیدار و گفت و گو با مقام ها و کارشناسان فنی آژانس و اعضای هیات نمایندگی آمریکا در وین درباره برجام و نگرانی های ادعایی آمریکا از برنامه هسته ای ایران عنوان شده است .

سفر و دیدارهای در وین که بنا به گزارش برخی رسانه های آمریکایی روز چهارشنبه خواهد بود، اندکی پیش از آن انجام می شود که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا با رسیدن به چند موعد مهم باید تکلیف خود را درباره ادامه اجرای برجام مشخص کند. دولت آمریکا با وجود تمام لفاظی های ترامپ علیه برجام که توافق هسته ای را 'بدترین توافق تاریخ' قلمداد کرده است، تا کنون دو بار مجبور به تایید پایبندی ایران به برجام شده است.
دولت آمریکا باید تا 14 سپتامبر (23 شهریور) در باره تعلیق تحریم های نفتی آمریکا تصمیم بگیرد و گزارش سه ماهه به کنگره در خصوص تایید پایبندی ایران به توافق هسته ای هم باید تا 15 اکتبر (23 مهر) ارائه شود.
در چنین شرایطی نشریه آمریکایی 'فارین پالیسی' اواخر تیرماه گزارش داد ترامپ به گروهی از نزدیکان مورد اعتمادش دستور داده که راهکار خروج از برجام را بررسی کرده و تا ماه ‏اکتبر مدارک لازم برای عدم تایید پایبندی ایران به برجام را تهیه و به وی ارائه دهند. ترامپ از آن زمان تا کنون نیز چند بار از جمله در روز ۲۰ مرداد مدعی شده که ایران به توافق هسته ای پایبند نیست. اما با توجه به فضای فنی حاکم بر آژانس بین المللی انرژی اتمی به نظر می رسد که اگر هدف هیلی از سفر به وین به دست آوردن شواهد و مدارکی در باره عدم پایبندی ایران به شروط برجام است، مقصد اشتباهی را انتخاب کرده است.
جمهوری اسلامی ایران طبق سیاست های اصولی خود برای حل مساله هسته ای و ایجاد اعتمادسازی در دو سال گذشته به اجرای دقیق برجام ادامه داده و آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در گزارش های متعدد، خود اجرای برجام توسط ایران را مورد تایید قرار داده است.
دومین گزارش آژانس درباره ایران در سال ۲۰۱۷، روز جمعه ۱۲ خرداد منتشر شد و بار دیگر اجرای تمام تعهدات برجامی ایران را تایید کرد. یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز روز دوشنبه ۲۲ خرداد امسال در آغاز نشست فصلی شورای حکام ضمن تایید دوباره اجرای تعهدات ایران تاکید کرد که آژانس به راستی آزمایی و نظارت بر اجرای تمام تعهدات مرتبط با هسته ای ایران ادامه می دهد. مدیر کل آژانس بارها تاکید کرده که برجام کار راستی آزمایی هسته ای در ایران را تسهیل کرده و از این لحاظ 'یک برد خالص' است. در چنین شرایطی بسیاری از کارشناسان هسته ای هشدار می دهند در صورت زیر سوال رفتن برجام ، نظام راستی آزمایی هسته ای نیز به خطر می افتد.

** ناهماهنگی در سیاست خارجی آمریکا، مهمترین معنای سفر هیلی به وین
یک منبع دیپلماتیک در وین در باره سفر هیلی به مقر آژانس انرژی اتمی ، به ایرنا گفت: فضای حاکم بر آژانس بین المللی انرژی اتمی فضایی فنی است و هر چند چنین سفرهایی به مقر آژانس انجام می شود اما بطور طبیعی آژانس مجاز نیست در گفت و گوها با مقامات سیاسی کشورها، پا را از دامنه حرفهای فنی فراتر بگذارد.
این مقام آگاه افزود: در واقع به نظر می رسد مهمترین معنای سفر هیلی، ناهماهنگی های داخلی در تشکیلات سیاست خارجی آمریکا است، زیرا در حالی که آمریکا در وین نمایندگی دائم دارد و مدام با آژانس در تماس هستند، و در حالی که 'توماس شانون' معاون وزارت خارجه آمریکا از نزدیک در جریان برجام و بحثهای فنی آن هست، اینکه خانم هیلی را به وین اعزام می کنند تا با آژانس صحبت کند، به معنی عدم انسجام و عدم هماهنگی در دولت آمریکا است.

** حمایت قاطع متحدان آمریکا از برجام در کنار موضع روشن ایران
در این حال ، متحدان و شریکان بین المللی آمریکا از کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا گرفته تا چین و روسیه نیز یک صدا حامی برجام هستند که این نیز مانع بزرگ دیگری بر سر راه دولت ترامپ در راه بر هم زدن توافق هسته ای است. تمام این متحدان ، دوستان و شریکان آمریکا بارها بر تعهد خود به توافق هسته ای و لزوم حفظ برجام تاکید کرده اند. همین دو هفته پیش 'فدریکا موگرینی' مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه مجمع منطقه ای 'آسه آن' در مانیل، با وزیران امور خارجه آمریکا، روسیه و چین دیدار و بر اجرای کامل برجام تاکید کرد. پیش از آن نیز، مراسم تحلیف دکتر روحانی برای دوره دوم ریاست جمهوری در روز شنبه 14 مرداد ماه با حضور هیاتهایی از کشورهای مختلف اروپایی و موگرینی به صحنه رویارویی نمادین با آمریکا در باره تعامل با ایران و حفظ برجام تبدیل شد.
در همین حال موضع روشن و قاطع ایران در برابر عهدشکنی های آمریکا نیز عامل دیگری است که متحدان آمریکا را به ادامه پایبندی به برجام مصمم یا حتی وادار می کند. حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران سه شنبه گذشته در بخشی از سخنانش در جلسه بررسی اصول و خط مشی دولت دوازدهم و روند رای اعتماد ‏مجلس به وزیران پیشنهادی، در سخنانی که بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشت، گفت: دولتمردان جدید آمریکا باید بدانند که تجربه شکست خورده تحریم و تحمیل، دولت های گذشته ‏شان را به پای میز مذاکره کشاند و اگر مایل باشند به آن تجربه بازگردند، بطور یقین در مدت زمان کوتاهی ـ نه در مقیاس هفته و ماه، ‏بلکه در مقیاس ساعت و روز ـ به شرایطی بسیار پیشرفته‌تر از زمان شروع مذاکرات بازخواهیم گشت‎.
رئیس جمهوری اظهار کرد: برجام الگوی تفوق صلح و دیپلماسی برجنگ و یک جانبه گرایی است و اگرچه این، ترجیح ‏جمهوری اسلامی ایران است اما تنها گزینه کشور نبوده و نیست‎.‎
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز یکشنبه شب پس از گرفتن رای اعتماد مجلس برای ادامه حضور در مقام وزیر امور خارجه در دولت دوازدهم، تصریح کرد: اولویت اول دستگاه دیپلماسی حفظ برجام و جلوگیری از بد عهدی آمریکایی ها است؛ نباید اجازه دهیم آمریکا برجام را با هزینه ایران اجرا یا نقض کند؛ زمان مذاکرات هم برجام با بی اعتمادی به آمریکا تدوین شده و مقررات لازم برای آن دیده شده است.

** تضعیف جبهه ضد برجام در واشنگتن
علاوه بر مسائل فنی و مخالفت های بین المللی ، تحولات سیاست داخلی آمریکا نیز در جهت تضعیف گرایشهای ضد برجامی ترامپ پیش رفته است. درگیری ها و خشونت های نژادپرستی اخیر در آمریکا که تلفات هم داشته و انتقادها از ترامپ به علت نوع واکنش او به این حوادث و در نهایت برکناری 'استیو بَنِن' استراتژیست ارشد ترامپ، عاملی است که موجب می شود سفر هیلی به وین از حیث مخالفت با برجام بیش از پیش سفری فاقد پشتوانه سیاسی در واشنگتن و نمایشی باشد.
بسیاری از کارشناسان مسائل آمریکا ، بنِن را یکی از حامیان اصلی لفاظی های ضد برجامی ترامپ و از طرفداران خروج آمریکا از برجام می دانند که با خروج او از کاخ سفید ، گروه نظامیان کاخ سفید شامل جیمز متیس وزیر دفاع، هربرت مک مستر مشاور امنیت ملی و جان کِلی رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید دست بالا را یافته اند و این درحالیست که این گروه بیشتر به عنوان مدافع حفظ برجام و در عین حال تشدید فشار بر ایران شناخته می شوند.
برخی رسانه های آمریکا حتی تغییرات اخیر در ترکیب شورای امنیت ملی آمریکا را به عنوان پاکسازی این نهاد مهم از مخالفان برجام توصیف کرده اند. خود 'بنِن' پس از کنار رفتن از کاخ سفید، در گفت و گویی با 'ویکلی استاندارد' گفت که دولت ترامپ از این پس متعارفتر و معتدلتر می شود.

** سناریوی فشار غیرهسته ای و گمانه زنی منفعت شخصی هیلی
در چنین شرایطی به نظر می رسد که سفر هیلی به وین و گفتگو با مقامات آژانس و کارشناسان هسته ای دستاوردی در جهت مخالفت با برجام برای آمریکا نخواهد داشت و چه بسا که خود دولت آمریکا نیز با تحولات اخیر در هیات حاکمه دیگر اساسا دنبال این موضوع نباشد. اما با توجه به گزارش هفته گذشته نشریه آلمانی 'دی ولت' یکی از زیر مجموعه های موسسه 'آکسل اشپرینگر' لابی یهودی آمریکایی، درباره انتقال تجهیزات موشکی ایران به روسیه برای تعمیرات از طریق سوریه ، که برخی رسانه های صهیونیستی مانند 'جروزالم پست' نیز آن را منتشر کردند، شاید بتوان سفر هیلی را نیز بخشی از این سناریو و هماهنگی از نزدیک با برخی محافل اروپایی در زمینه اعمال فشارهای غیر هسته ای دانست که جمهوری اسلامی ایران نیز بارها آمادگی خود را برای مقابله با چنین فشارهایی اعلام کرده است.
از سوی دیگر برخی رسانه ها یک جنبه منفعت شخصی هم برای هیلی از این سفر مطرح کرده اند. سفر هیلی - فرماندار سابق کارولینای جنوبی- به وین در حالی صورت می گیرد که او بتازگی تغییراتی در تیم کاری خود در نیویورک صورت داده و موجب برخی گمانه زنی ها در نیویورک و همچنین در کارولینای جنوبی شده مبنی بر اینکه هیلی نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 را در نظر دارد و تلاش می کند از طریق نقش خود در پرونده برجام و حمایت از مواضع رژیم صهیونیستی ، بخت خود را برای ریاست جمهوری یا دستکم رسیدن به کرسی مجلس سنا و جانشینی سناتور 'لیندزی گراهام' افزایش دهد.