بازگشت فرش دستباف ایرانی به بازار ۸۰ میلیون دلاری آمریکا

صادرات فرش دستباف ایران به آمریکا در سال ۲۰۱۰ با مصوبه کنگره و تایید رئیس جمهوری این کشور متوقف شد و به این ترتیب صادرات ۸۰ میلیون دلاری در سال پیش از اعمال تحریم ها به صفر رسید.

به گزارش ایرنا، با توجه به تحولات چند ماه اخیر، بررسی جایگاه فرش دستباف ایران در بازارهای مختلف در گفت وگو با «حمید کارگر» رئیس مرکز ملی فرش ایران مورد بررسی قرار گرفت.

وی در این گفت وگو متوسط ارزش صادرات فرش دستباف ایران در دهه های گذشته را سالیانه ۵۰۰ میلیون دلار ذکر کرد و گفت: بر اثر مشکلات داخلی و خارجی، صادرات فرش در سال های گذشته به حدود ۳۰۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است.

کارگر اضافه کرد: در ۱۰ ماه نخست امسال، چهار هزار تن فرش دستباف ایرانی به ارزش حدود ۲۳۰ میلیون دلار به کشورهای دیگر صادر شده است که این رقم به هیچ وجه رضایت بخش نیست.

رئیس مرکز فرش ایران پایین بودن عدد صادراتی فرش دستباف ایران را محصول عوامل مختلف داخلی و خارجی خواند و به تشریح این عوامل پرداخت.

متن کامل این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

** ایرنا: بعنوان سوال نخست، تحریم ها در سال های گذشته چه موانعی پیش روی صادرات فرش دستباف ایرانی ایجاد کرد؟

- کارگر: در شرایط اعمال تحریم های اقتصادی، فرش دستباف از دو منظر در تنگنا و سختی قرار گرفت و صادرکنندگان فرش ما در دو بخش متفاوت دچار دشواری شدند؛ نخست، تحریم مستقیمی بود که توسط کنگره آمریکا تصویب و توسط رئیس جمهوری آمریکا تائید شد.

براساس مصوبه کنگره آمریکا، از سال ۲۰۱۰ ورود فرش دستباف که مبدا تولید آن ایران ثبت شده باشد به خاک آمریکا ممنوع شد.

صادرات فرش ایران از این زاویه دچار مشکل شد؛ زیرا تا پیش از وقوع این تحریم، آمریکا رتبه نخست واردکنندگان فرش دستباف ایرانی را در دنیا به خود اختصاص داه بود و بیش از ۱۶ درصد صادرات فرش ما به آن کشور صادر می شد؛ در همان سال پیش از تحریم، بیش از ۸۰ میلیون دلار فرش به طور مستقیم به آمریکا صادر کرده بودیم؛ اعمال این تحریم، یکی از بازارهای شاخص و شناخته شده فرش دستباف ایرانی را از ما گرفت.

تحریم های اقتصادی دیگر، که علیه ایران تحمیل شده بود، اثری به این پر رنگی و روشنی نداشت اما به هر حال مسایلی همچون دشواری در نقل و انتقال ارز، افزایش ریسک صادرات، افزایش هزینه های حمل و نقل و بیمه مرسولات، فعالیت های اقتصادی را دچار مشکل می کرد.

** ایرنا: آیا بجز تحریم ها، عوامل دیگری هم در کاهش صادرات فرش دستباف نقش داشت؟

- کارگر: افت اقتصادی سال های گذشته در حوزه صادرات فرش، محدود به عامل تحریم نبود؛ علاوه بر اعمال تحریم ها، عوامل متعدد داخلی و خارجی دیگری نیز منجر به کاهش صادرات شد که از جمله آن عوامل می توان به رکود اقتصادی کشورهای اروپایی اشاره کرد.

کشورهای اروپایی بخشی از مشتری فرش ایرانی بودند اما با رکود اقتصادی، فرش به عنوان یک کالای لوکس از سبد خانوار اروپایی ها کنار گذاشته شد.

در کنار رکود اقتصادی، اتفاق های سیاسی دیگر مانند وقوع انقلاب های عربی نیز بخشی از بازارهای ما را متاثر کرد؛ ورود و بروز و فراگیر شدن انواع کف پوش ها مثل کف پوش های ماشینی و صنعتی نیز از عواملی بود که میزان صادرات فرش را کاهش داد.

** ایرنا: عوامل داخلی نیز در این بین تاثیرگذار بود؟

- کارگر: بله، اتفاق هایی مثل افزایش نرخ تورم سبب شد قیمت فرش داخلی گران شود؛ در کنار افزایش نرخ تورم، اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و پرداخت نقدی یارانه به خانوارها باعث شد بخشی از تولیدکنندگان فرش دستباف ایران به ویژه در روستاها از گردونه فعالیت از حوزه فرش خارج شوند و کاهش بافنده، افزایش دستمزدها را به دنبال داشت و در نتیجه، قیمت تمام شده فرش دستباف ایرانی افزایش یافت.

تغییر در سبک زندگی مصرف کنندگان فرش دستباف و توجه کمتر به فرش و توجه بیشتر به مواردی دیگر مانند کاغذ دیواری، مبلمان و پرده نیز در کاهش تقاضا بی تاثیر نبود.

در کنار این عوامل، ورود فعالانه رقبا نیز بی تاثیر نبود؛ در دوران اعمال تحریم ها، رقبای ما بیکار ننشستند و محصولات خود را مطابق با نیاز و خواست مصرف کنندگان فرش دستباف تولید کردند و به این ترتیب توانستند در بخشی از بازارهای ما نفوذ کنند.

مجموعه چنین عواملی در کنار اعمال تحریم ها، کاهنده عدد صادراتی فرش دستباف در سال های گذشته بود؛ ما بطور متوسط در دهه های گذشته سالیانه ۵۰۰ میلیون دلار صادرات فرش دستباف داشتیم اما در اثر این فشارها، این عدد به ۳۰۰ میلیون دلار رسید.

صادرات فرش دستباف ایران در سال ۱۳۹۲ به حدود ۳۱۴ میلیون دلار کاهش یافت و پارسال به ۳۳۰ میلیون دلار رسید؛ صادرات فرش دستباف در ۱۰ ماه نخست امسال نیز ۲۳۰ میلیون دلار برآورد شده است.

** ایرنا: اجرای برجام و لغو تحریم ها چه تغییری در این روند ایجاد کرده است؟

- کارگر: لغو تحریم ها و به فرجام رسیدن برجام، برای جامعه فرش ایران نوید بخش است؛ زیرا لغو تحریم صادرات فرش ایران عملا در برجام گنجانده شده و بطور مستقیم به از سرگیری صادرات فرش دستباف ایران به آمریکا اشاره شده است؛ این اتفاق، نوید بخش رسیدن به اعداد بزرگتری در صادرات فرش است.

با این حال، رفع تحریم ها به این معنی نیست که بلافاصله بتوانیم در سال ۲۰۱۶ ارزش صادرات فرش دستباف به آمریکا را به ۸۰ میلیون دلار برسانیم؛ زیرا پنج سال با این بازار فاصله داشته ایم و در این سال ها کشورهای رقیب - در صدر آنها هند و سپس پاکستان - حضوری فعال در بازار آمریکا داشته اند.

علاوه بر این، سلیقه مخاطبان ما در آمریکا قابل تغییر بوده و ممکن است در این پنج سال با استفاده از فرش های هندی و پاکستانی، گرایش آنها نسبت به برند «فرش ایرانی» کمرنگ شده باشد.

** ایرنا: در این زمینه چه اقداماتی باید در دستور کار قرار گیرد؟

- کارگر: در این مسیر بی نیاز به تبلیغات نیستیم؛ تبلیغات می تواند تسهیل گر تجارت فرش ما باشد؛ در این زمینه، برنامه گسترده تبلیغاتی فرش ایران با حمایت وزیر صنعت، معدن و تجارت در بازار اروپا در دستور کار قرار گرفته است.

قرار است برنامه گسترده تبلیغاتی، ویژه فرش دستباف ایران در بازار اروپا با محوریت آلمان به عنوان بازار صادرات مجدد فرش دستباف ایرانی و بازار قدیمی و شناخته شده فرش در اروپا از سال ۱۳۹۵ با همکاری اتحادیه وارد کنندگان فرش ایران به اروپا آغاز شود.

هم اکنون کمپین مناسب تبلیغاتی برای این موضوع طراحی شده است که براساس آن، فعالیت هدفمند فروشگاه های فرش ایرانی، شبکه های اجتماعی، رسانه ها و همچنین حضور در نمایشگاه های مرتبط در کنار حضور هوشمندانه و مسمتر در نشریه های حوزه مد، دکوراسیون و سبک زندگی هدفگذاری شده است؛ قرار است در دو سال ۹۵ و ۹۶ شاهد فعالیت این کمپین باشیم.

** ایرنا: چرا آلمان بعنوان محور بازار فرش اروپا تعیین شده است؟

- کارگر: آلمان همیشه جزو اصلی ترین واردکنندگان فرش دستباف ایران بوده است؛ تجار فرش ایران سال ها به طور سنتی در آلمان و به ویژه در هامبورگ انبارهایی داشتند و آنجا را به قطب تجارت فرش دستباف در اروپا تبدیل کرده بودند؛ فرش دستباف ایران به هامبورگ می رود و از آنجا صادرات مجدد می شود.

دو هفته گذشته نمایشگاه دموتکس هانوفر آلمان به عنوان بزرگترین رویداد در حوزه کفپوش ها برگزار شد؛ از جمله اتفاق هایی که در آنجا افتاد مذاکره با تجار آمریکایی فرش ایران بود و به این ترتیب، جرقه اولیه از سر گیری صادرات فرش ایران در آلمان زده شد.

همزمانی برگزاری نمایشگاه دموتکس با اعلام رفع تحریم ها، سبب شد بسیاری از تجار آمریکایی که تا پیش از این مشتری فرش هندی و پاکستانی بودند، برای رایزنی، سفارش و حتی خرید سراغ فرش ایرانی بیایند.

امیدواریم با تداوم این مذاکرات، بتوانیم با اعزام بازرگانان ایرانی به آمریکا، در نمایشگاه های فرش نیویورک، لس آنجلس و آتلانتا حضور پیدا کنیم و شاهد حضور فعالان حوزه فرش آمریکا به ایران باشیم.

در این ارتباط، مرکز ملی فرش ایران قرار است در شهریورماه ۹۵ با همکاری مجله بین المللی هالی (HALI Magazine) یک برنامه بازدید برای مجموعه داران و کلکسیونرهای کشورهای غربی برگزار کند تا آنها ضمن بازدید از موزه فرش ایران و بازارهای سنتی فرش، با کارگاه های تولید، رنگرزی، بافت، طر احی و مرمت فرش ایران در شهرهای مختلف آشنا شوند و خودشان به مبلغان فرش ایران تبدیل شوند.